[D66] De Tomaat van Toen: Waarom de Bio-Industrie Slechts een Waterige Schim Voortbrengt

[René Oudeweg]

De Tomaat van Toen: Waarom de Bio-Industrie Slechts een Waterige Schim 
Voortbrengt

Er was een tijd – fluister het zachtjes, want het klinkt inmiddels als 
een mythe – dat een tomaat smaakte naar zon, aarde en zomer. Een tijd 
waarin je bij het opensnijden niet een soort rood waterballonnetje 
ontleedde, maar een vrucht die zich met geur en sap aan je handen 
hechtte. Vandaag de dag lijkt die tomaat verdwenen, opgelost in de kille 
logica van schaalvergroting en glastuinbouw. De huidige tomaat uit de 
bio-industrie is geen afstammeling van haar voorouders meer, maar een 
bureaucratisch product: efficiënt, resistent, uniform… en vooral 
karakterloos.

De moderne tomaat is een toonbeeld van alles wat mis kan gaan wanneer 
winstoptimalisatie zich als evolutie gaat gedragen. Ze wordt gekweekt op 
hardheid – zodat ze zonder blikken of blozen duizend kilometer in een 
vrachtwagen kan liggen – en op uiterlijk, want consumenten zouden 
volledig instorten bij het zien van een asymmetrisch exemplaar. Smaak? 
Dat is in de hedendaagse selectiecriteria gedegradeerd tot een 
luxe-accessoire, vergelijkbaar met een zonneklep in een budgetauto: leuk 
als het kan, maar beslist niet prioriteit één.

En dan dat waterige, zurige niets dat tegenwoordig als “tomaat” door het 
leven gaat. Alsof de industrie heeft ontdekt dat de moderne consument 
niet meer weet hoe een echte tomaat hoort te smaken en daarom besloten 
heeft dat het ook niet hoeft. Waarom moeite doen om die rijke, warme, 
bijna bloemige smaak van vroeger terug te krijgen, als de markt dit 
flauwe, anonieme bolletje rood ook slikt? De consument vergeet sneller 
dan je denkt; twee generaties verder en er is geen referentiepunt meer, 
alleen nog een herinnering die langzaam vervaagt.

De oude tomaat – laten we haar de Echte Tomaat noemen – kon zich 
tenminste nog veroorloven om een ziel te hebben. Ze groeide in weer en 
wind, met variaties in kleur, vorm en karakter. Ze was kwetsbaarder, 
zeker, maar daardoor ook voller van leven. De tomaat van nu is een soort 
edible spreadsheet: geoptimaliseerd, berekend, statistisch perfect en 
emotioneel dood.

De industrie heeft de tomaat gereduceerd tot een object: een product dat 
vooral functioneel moet zijn. En smaak is geen functie maar een ervaring 
– en ervaringen laten zich nu eenmaal slecht in een Excelkolom vatten. 
De Echte Tomaat kon je nog ruiken voordat je haar proefde. De moderne 
tomaat ruik je nooit, tenzij je neus heel dicht bij het plastic bakje 
houdt, en dan ruik je vooral… plastic.

De bio-industrie zal het nooit toegeven, maar ze heeft de tomaat getemd 
totdat er niets eigens meer overbleef. Wat resteert is een soort rode 
eunuchvrucht: netjes, vlekkeloos, lang houdbaar, en volledig beroofd van 
haar levenskracht.

Nee, de tomaten van vandaag zullen nooit meer zo lekker worden als die 
van vroeger. Niet zolang we ze behandelen als fabrieksonderdelen in 
plaats van als de zonovergoten vruchten die ze ooit waren. De tomaat is 
niet slechter geworden omdat ze het wilde – ze is slechter geworden 
omdat wij het handig vonden.

En zoals dat gaat met gemakzucht: het kost ons ongemerkt altijd precies 
datgene wat het leven smaak geeft. Letterlijk, in dit geval.