[D66] Derde Wereldoorlog: Nederlandse ziekenhuizen maken draaiboek

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Trouw
Datum:  19 juni en 12 juli 2025
Auteur: Stefan Keukenkamp en Frank Straver
URL:    
https://archive.ph/https://www.trouw.nl/binnenland/grote-nederlandse-ziekenhuizen-maken-snel-een-draaiboek-voor-oorlog~bf8b9887/


Grote Nederlandse ziekenhuizen maken snel een draaiboek voor oorlog
-------------------------------------------------------------------
Rampenplan

Op crisissituaties zijn ziekenhuizen voorbereid, maar niet op een oorlog 
op Navo-grondgebied met veel gewonden. De geopolitieke spanningen nopen 
daar wel toe, stellen ze.

Grote Nederlandse ziekenhuizen werken aan een rampenplan om voorbereid 
te zijn op een oorlog binnen het Navo-grondgebied. Het is de bedoeling 
dat ziekenhuizen klaarstaan om grote aantallen (buitenlandse) gewonden 
te kunnen behandelen.

Vanwege de geopolitieke spanningen willen de ziekenhuizen binnen enkele 
maanden een doortimmerd draaiboek klaar hebben. Op dit moment ligt zo'n 
plan er nog niet.

De Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) werkt, 
samen met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), 
Defensie en andere zorgorganisaties scenario's uit waarin massaal 
slachtoffers vallen en grote stromen vluchtelingen op gang komen. Zij 
moeten zorg kunnen krijgen in Nederlandse ziekenhuizen. Daarvoor zijn 
bijvoorbeeld grotere medicijnvoorraden nodig en bedden voor 'gewone' 
zorg moeten inzetbaar zijn voor spoedoperaties.

'We moeten alle scenario's binnen een kort tijdsbestek concreet maken', 
zegt Carina Hilders. Zij is bestuursvoorzitter bij het UMC Utrecht en 
wil als NFU-bestuurder de ziekenhuizen 'weerbaar' maken, bijvoorbeeld 
door klaar te zijn voor gewondenzorg. Ook willen de ziekenhuizen zich 
voorbereiden op hybride oorlogsvoering, stroomstoringen en het wegvallen 
van netwerken.


Grote vluchtelingenstromen

Volgens Hilders is het hard nodig dat Nederlandse ziekenhuizen zich, 
samen met bijvoorbeeld energienetbeheerders en militaire diensten, 
voorbereiden. Ook de ambulancediensten en de bloedbank Sanquin worden 
betrokken. Het rampenplan waar de ziekenhuizen op broeden kan ook nuttig 
zijn voor een mogelijke milieuramp of een nieuwe pandemie, zegt Hilders.

De ziekenhuisbestuurder benadrukt dat er nu al tal van actieplannen 
klaarliggen, maar die gaan uit van een crisis waarbij ziekenhuizen 
enkele honderden gewonden een bed moeten kunnen bieden. Daarvoor staat 
in het UMC Utrecht het calamiteitenhospitaal met 200 bedden, op te 
schalen tot 350 in andere ziekenhuizen. 'We moeten ook scenario's hebben 
waarin duizenden mensen deze kant op komen, of grote 
vluchtelingenstromen.'

In trainingen moeten artsen leren hoe, professioneel en ethisch, te 
kiezen tussen patienten als dat ooit nodig is. Verder moet het noodplan 
heel praktisch zijn. 'Stel, er komen slachtoffers uit de Baltische 
staten hierheen, waar komen ze dan het land in? En hoe, per traumavlucht 
of met een gewondentrein?'

De scenario's grossieren in wat-als-denken en escalatie. Overdreven? De 
meest zwarte, soms onvoorstelbare scenario's horen nu eenmaal thuis in 
een solide rampenplan, zeggen de ziekenhuizen. Uit de coronatijd worden 
waardevolle lessen meegenomen, over extra bedden, samenwerking en 
extreme werklast.

Verder moeten zorgverleners erop voorbereid zijn dat ze soms zullen 
moeten kiezen wie ze helpen. 'Help je iemand die na een operatie 
hartondersteuning nodig heeft, of een vrouw die na een bevalling veel 
bloed verliest?', schetst ze. De NFU-bestuurder kan het antwoord niet 
zomaar geven.


Verhoogde paraatheid

Bij het opleidingsinstituut voor acute geneeskunde ALSG merken ze dat de 
ziekenhuizen hun crisisbeleid op orde willen hebben, zegt directeur 
Hedvig Niehoff. 'Omdat Defensie opgeroepen heeft tot verhoogde 
paraatheid neemt de vraag naar trainingen toe.'

Trauma-artsen van ziekenhuizen, die in geval van nood uitgezonden kunnen 
worden naar een conflictgebied, werken hun certificaten snel bij.

Oefeningen, soms met rollenspellen en rookbommen, vinden ook gretig 
aftrek. Onlangs deden artsen uit het hele land mee aan een oefening, 
waarbij een explosie met driehonderd gewonden werd nagebootst.

ALSG-directeur Niehoff heeft het idee dat ziekenhuizen potentiele 
bedreigingen serieus nemen. Allemaal? 'Daar durf ik geen ja op te 
zeggen, en de inzet bij regionale ziekenhuizen ligt denk ik lager.'


Russische hackpogingen

Redelijk nieuw, ook voor de ziekenhuisbranche, is de hybride 
oorlogsdreiging. Niet alleen bommen, maar ook veel cyberattacks kunnen 
voor ontwrichting zorgen. Nederlandse ziekenhuizen hebben nu al 
regelmatig te maken met Russische hackpogingen. Ze worden nog succesvol 
afgeslagen.

Net als Defensie willen ziekenhuizen een beroep kunnen doen op 
reservisten, in geval van crisis. Daar bestaat al een initiatief voor, 
de 'nationale zorgreserve'. Daar staan nu vierduizend 
(oud)zorgprofessionals op een lijst, zoals gepensioneerde medici. Of 
jonge artsen die in een andere sector werken, of een minder belastende 
kantoorbaan namen.

'Wij vragen hun: als het echt nodig is, wil je dan bijspringen', legt 
bestuurder Charlotte de Schepper uit. Het animo groeit volgens haar. 'De 
urgentie wordt gevoeld, door de spannende tijden, de geopolitieke 
spanningen.'

De zorgreserve hoopt snel duizend nieuwe mensen te werven. Het kunnen 
inzetten van zorgreservisten is voor de ziekenhuizen onderdeel van de 
dikke stapel plannen die deze zomer af moeten zijn.

--------
(c) 2025 DPG Media B.V.