[D66] Bestuurbaarheid als alibi: D66 en de leegte van het midden

[René Oudeweg]

[xtra]

Bestuurbaarheid als alibi: D66 en de leegte van het midden

De pogingen van D66 om een kabinet te formeren worden steevast verpakt 
in het verheven jargon van “bestuurbaarheid”. Het klinkt 
verantwoordelijk, bijna staatsdragend. Maar wie iets langer kijkt, ziet 
vooral een partij die bestuurbaarheid niet gebruikt als middel, maar als 
excuus: een deugdzaam sausje over een fundamenteel gebrek aan politieke 
ruggengraat.

D66 presenteert zich graag als redelijke bruggenbouwer, als de volwassen 
kracht die boven ideologie uitstijgt. In werkelijkheid is die vermeende 
redelijkheid verworden tot kneedbaarheid. Standpunten zijn tijdelijk, 
principes onderhandelbaar en verkiezingsbeloften elastisch. Zolang het 
eindresultaat maar “een kabinet” heet, lijkt alles geoorloofd. Met links 
als het moet, met rechts als het kan, met iedereen zolang de macht lonkt.

Het probleem is niet dat D66 compromissen sluit — dat is onvermijdelijk 
in een coalitieland. Het probleem is dat de partij compromissen verheft 
tot identiteit. Waar andere partijen worstelen met de spanning tussen 
ideaal en praktijk, lijkt D66 die spanning eenvoudigweg opgegeven te 
hebben. Bestuurbaarheid is geen einddoel van de democratie, maar een 
voorwaarde. D66 doet alsof het de kern is, en offert daarmee inhoud op 
het altaar van procedure.

Dat “met alle winden mee waaien” wordt verkocht als pragmatisme, maar 
voelt steeds meer als opportunisme. Vandaag wordt samenwerking met 
partij A verdedigd als noodzakelijk, morgen is partij B ineens de 
logische partner — niet omdat de kiezer van gedachten is veranderd, maar 
omdat de rekensom dat vereist. De kiezer mag volgen, aanpassen, 
begrijpen. De partij stuurt niet, maar drijft.

Uiteindelijk ondergraaft dit gedrag precies datgene waar D66 zich op 
beroept. Bestuurbaarheid zonder duidelijke koers leidt niet tot 
stabiliteit, maar tot cynisme. Een kabinet dat koste wat kost wordt 
gevormd, maar ideologisch leeg is, bestuurt misschien door — maar 
waarvoor, en voor wie?

D66 wil de redder van het systeem zijn, maar vergeet dat een 
democratisch systeem niet alleen draait om functioneren, maar ook om 
overtuiging, conflict en keuze. Zonder dat blijft er weinig over dan een 
technocratisch midden dat alles bijeen probeert te houden, en 
ondertussen niets meer vertegenwoordigt.