[D66] Waarom politieke partijen nooit moe worden — behalve van hun eigen kiezers

[René Oudeweg]

Waarom politieke partijen nooit moe worden — behalve van hun eigen kiezers



Politieke partijen lijden zelden aan issue fatigue. Niet omdat ze 
bovennatuurlijke uithoudingsvermogen hebben, maar omdat vermoeidheid een 
menselijk kenmerk is — en partijen zijn allang gestopt menselijk te zijn.

De reden is simpel: een politieke partij is een organisme dat 
uitsluitend leeft van aandacht, conflict en morele opwinding. Waar 
gewone stervelingen na drie dagen debat over stikstof het gevoel krijgen 
dat hun ziel door een kantoorventilator is gehaald, daar floreert de 
partij. De partij is als een vampier: hoe meer bloedeloos het debat voor 
de burger wordt, hoe meer energie zij er juist uit zuigt.

1. Vermoeidheid is voor kiezers, niet voor merken

Een politieke partij is in de kern een merk. Merken worden niet moe van 
hun eigen slogans. Coca-Cola is al 138 jaar bezig mensen te vertellen 
dat suiker geluk betekent; politieke partijen doen hetzelfde, maar dan 
met beleidsvoorstellen.
De kiezer verzucht: “Kunnen we het een keer níét over immigratie hebben?”
De partij denkt: “Waarom? Het werkt toch.”

Issue fatigue is voor wie verplicht wordt te luisteren, niet voor wie 
betaald wordt om te blijven praten.

2. Partijen hebben een selectieve relatie met de werkelijkheid

Een partij die werkelijk moe zou worden van een issue, zou moeten 
erkennen dat ze zelf steeds over dat issue begint. En zelfreflectie is 
in de politiek even zeldzaam als een regenboog boven een kerncentrale.

Bovendien is het voordeel van eindeloos hergebruik van hetzelfde 
probleem duidelijk: zolang het probleem blijft bestaan, is er altijd een 
reden om te blijven bestaan. Een politieke partij die haar eigen 
speerpunt daadwerkelijk oplost, pleegt in feite identitair zelfmoord. 
Het is moeilijk campagnevoeren met de slogan: “Ons werk is klaar. Stem 
vooral op iemand anders.”

3. Problemen zijn hernieuwbare bronnen

De moderne partij heeft ontdekt wat duurzaamheid écht betekent: 
problemen recyclen.
Immigratie, klimaat, zorg, onderwijs — het zijn niet langer onderwerpen, 
maar meerjarige abonnementen op verontwaardiging.
Je hoeft ze alleen af en toe op te poetsen, een nieuwe term eroverheen 
te gooien (“tsunami”, “crisis”, “transitie”, “kantelmoment”) en voilà: 
een oud debat voelt weer fris genoeg om opnieuw door de talkshows te 
sleuren.

4. Binnen politieke partijen geldt een ander energiebudget

De achterban wordt moe. De samenleving wordt moe. De media worden moe.
Maar binnen partijen zelf geldt een ander metabolisme: ze putten energie 
uit elke gelegenheid om hetzelfde punt nóg eens te maken, maar dan met 
extra pathos en een nieuw powerpointdiagram.

Daar komt bij dat de meeste issues binnen partijen geen inhoudelijke 
vraagstukken zijn, maar territoriale markers. Honden worden ook niet moe 
van het markeren van dezelfde boom.

5. Vermoeidheid is een luxe die macht niet kent

Vermoeid raken betekent toegeven dat je geen controle hebt over het 
probleem.
Dus worden problemen eindeloos herhaald, herschikt en herverpakt — net 
zolang tot herhaling wordt aangezien voor daadkracht. De politiek kan 
beter tegen saaiheid dan tegen gezichtsverlies.

Conclusie

Politieke partijen lijden zelden aan issue fatigue omdat ze niet 
ontworpen zijn om problemen op te lossen, maar om ze te exploiteren.
De burger wil verder met zijn leven; de partij wil verder met haar 
bestaansrecht.
En zolang de politiek zichzelf blijft zien als het centrum van het 
universum, zal ze nooit moe worden van de issues die haar draaiende 
houden — alleen van de mensen die vragen of het misschien een beetje 
minder kan.