[D66] Interview & Boek Pechtold

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Algemeen Dagblad
Datum:  23 februari 2024
Auteur: Jan Hoedeman
URL:    
https://archive.ph/https://www.ad.nl/politiek/alexander-pechtold-ministers-moeten-een-joker-kunnen-krijgen-bij-sommige-moties~aa8ff2ea/
Boek:   Titel:    Tot uw dienst - Tegenspraak door publieke 
dienstverleners
         Auteur  : Alexander Pechtold en Bart Snels
         Uitgever: Prometheus
         ISBN :    9789044654196
         Prijs:    EU 21,50
         URL:      
https://uitgeverijprometheus.nl/boeken/tot-uw-dienst-paperback/


Alexander Pechtold: ‘Ministers moeten een joker kunnen krijgen bij
sommige moties'
------------------------------------------------------------------

Alexander Pechtold verruilde de politiek voor de ambtenarij en schrok 
zich wild: goedwillende overheidsdienaren die met hun poten in de klei 
staan worden straal genegeerd door politiek Den Haag. Terwijl zij toch 
het belangrijkste werk doen. Nu ligt er een boek over de haperende 
overheid en hoe het beter kan. 'Stuur zo'n coalitieakkoord eerst eens 
langs de uitvoerders met de vraag: kan dit eigenlijk wel wat we willen?'

'Je probeert als Kamerlid wel midden in de samenleving te staan,' zegt 
Pechtold nu achteraf, maar het was toch een beetje een theoretisch 
debat.' Pechtold is nu algemeen directeur van het CBR, dat de 
rijbewijzen uitgeeft. Destijds ging er van alles mis terwijl het 
Kamerlid Pechtold er met zijn neus bovenop zat. Daarover sprak hij met 
Bart Snels, voormalig GroenLinks-Kamerlid, nu inspecteur-generaal der 
rijksfinancien. Ze spraken tien nooit gehoorde mensen uit de frontlinie 
van de uitvoeringsorganisaties en schreven een boek over de haperende 
overheid en hoe het beter kan: ‘Tot uw dienst'.


Waarom durft de Tweede Kamer niet in de spiegel te kijken?

'Het is makkelijker om de schuld aan anonieme ambtenaren te geven. Er is 
zoveel incident gestuurd beleid. Dat ene incident staat dan voor alles. 
Die zie je ‘s avonds aan de talkshowtafel, die zie je steeds vaker in de 
krant. Die hebben via social media een heel indringend effect op ons 
allemaal.'


Wat bedoelt u precies?

'Er valt bijvoorbeeld iemand uit een verzorgingsbed in Hengelo. Er 
worden Kamervragen gesteld en de minister moet beloven dat het nooit 
meer zal gebeuren. Een zo'n incident is een Kamervraag, twee keer is het 
een Kamerdebat en bij drie gevallen wordt er een inspectie opgetuigd. Ik 
chargeer het, maar we worden heel erg door incidenten gedreven. Dat ene 
incident is de waarheid en wordt geprojecteerd op een hele groep en 
veroorzaakt nieuw beleid. Vanuit de behoefte om dingen een gezicht te 
geven, schieten we vaak door en weten een ongeluk niet meer te scheiden 
van een structureel probleem. Maar structurele problemen moet je 
aanpakken en ongelukken horen bij het leven.'


Wat is het kernprobleem dat jullie hebben aangetroffen?

'We hebben het in onze welvarende democratie het voor een hele grote 
groep burgers en bedrijven onnodig ingewikkeld gemaakt om een 
functionerende relatie met de overheid te hebben. Dat leidde tot 
uitwassen tot aan de Toeslagenaffaire toe. Het wordt moeilijk gemaakt om 
je eigen verantwoordelijkheid te nemen, en ook om de relatie met die 
overheid in stand te houden. Problemen, van klein tot groot, hebben vaak 
dezelfde oorzaken en gevolgen.'


Wie zijn de baliemedewerkers en telefonisten in de frontlinie van de 
uitvoeringsorganisaties die u hebt gesproken?

'Het zijn allemaal mensen die op maandag naar het werk gaan en niet 
denken: ik ga het deze week eens verkloten. Het is je buurman, je nicht, 
die jongen die op zaterdag een mooi doelpunt maakt. Ze willen dienst 
verlenen met hart voor de publieke zaak.'


Er lijkt angst bij mensen in de organisaties om het gezond verstand te 
gebruiken en zich uit te spreken. Wat zegt u tegen hen?

'Hou vol en spreek je uit. Maar ze worden gehinderd door te veel regels 
en hebben te weinig invloed. Op den duur zijn ze een beetje schuw 
geworden uit angst fouten te maken. Vanochtend zei hier iemand: als je 
een paar jaar geleden wat zei, dan kwam er een kruisje achter je naam. 
Dat verhaal heb ik hier op het CBR nou echt zo vaak gehoord, dat ik 
bijna op zoek ben naar oude dossiers waar letterlijk kruisjes staan. Wat 
ik zou willen is dat als mensen hun vinger opsteken met een goed idee om 
het voor clienten beter te maken, dat er een uitroepteken achter hun 
naam komt te staan. Tegen de managers zeg ik: daag je professionals uit 
om met ideeen te komen. Geef ook eerlijk aan waar dingen wel en niet 
kunnen. Maar het belangrijkste vind ik dat je fouten mag maken.'


Wat is het ideale karakter van zo'n uitvoeringsambtenaar?

'Het is vooral iemand die weet dat hij niet voor een BV werkt. Want op 
deze plek heb je een totaal andere opdracht dan een bedrijf dat winst 
maakt. Zo iemand moet dat in zijn bloed hebben. Dat moeten we met zijn 
allen waarderen. En misschien is daar iets minder in te verdienen, maar 
veel meer eer uit te behalen. Zo'n ambtenaar stelt zich de vraag bij het 
schrijven van abstracte brieven, wetten, beleidsnota's: kan ik het mijn 
buurman nog uitleggen? Snappen mensen het nog? Beschrijf ik dit nou uit 
wantrouwen of uit vertrouwen? En help ik hier eigenlijk iemand mee? Of 
zitten we het weer dicht te regelen omdat we bang zijn eens een keer 
iets mis te laten gaan.'


Wat moet het volgende kabinet doen om problemen te voorkomen bij 
uitvoeringsorganisaties?

'Begin eens met je coalitieakkoord voor commentaar naar de uitvoerders 
te sturen voordat je het naar de Kamer stuurt. Die moeten veel eerder 
worden betrokken bij nieuwe regels en wetten.'


Wat kan de Tweede Kamer beter doen?

'Ik vind eigenlijk dat ministers een joker moeten kunnen krijgen bij 
sommige moties om te zeggen, daar gaan we nog even niet over stemmen. De 
minister vraagt dan aan die uitvoeringsorganisatie of dit voorstel kan 
en wat het kost. En stelt de de vraag of ze misschien niet misschien een 
briljant idee hebben om wat u wil op een andere manier toch te bereiken. 
Dat kan heel veel frustratie voorkomen en het vertrouwen in de overheid 
weer terugbrengen.'

--------
(c) 2024 DPG Media B.V.