[D66] Nederlandse geheime dienst zat eerste rij bij aanvallen op Nord Stream: Zelensky's Europese bondgenoten zitten met een probleem

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Volkskrant
Datum:  17 augustus 2024
Auteur: Remco Andersen
URL:    
https://archive.ph/https://www.volkskrant.nl/buitenland/zat-oekraine-achter-sabotage-nord-stream-dan-zitten-zelensky-s-europese-bondgenoten-met-een-probleem~ba187004/


Zat Oekraine achter sabotage Nord Stream? Dan zitten Zelensky's
Europese bondgenoten met een probleem
---------------------------------------------------------------

In de whodunit rond het opblazen van Nord Stream-gasleiding sluit het 
net rondom Oekraiense verdachten. Als wordt bewezen dat de 
aanslagplegers banden hebben met de regering-Zelensky, staan Europese 
regeringen voor een hoofdbreken: wat moeten we met een bondgenoot die 
onze infrastructuur opblaast? Een reconstructie.

Zou dit weekend de telefoon roodgloeiend staan in het presidentiele 
paleis te Kyiv? Na een week vol journalistieke onthullingen over de 
aanslagen op gaspijpleiding Nord Stream, in 2022, wijzen steeds meer 
vingers naar Oekraine. Duitsland zoekt naar drie Oekraiense 
diepzeeduikers. De Amerikaanse krant The Wall Street Journal schreef dat 
het plan werd bedacht, goedgekeurd en uitgevoerd in opdracht van de 
Oekraiense legerleiding. Zelensky zou ervan hebben geweten.

Dat brengt niet alleen hem in een netelige positie, maar ook Europese 
regeringen - Duitsland voorop. De aanslagen op Nord Stream vormden de 
grootste sabotage van Europese kritieke infrastructuur in de recente 
geschiedenis. Wat zou Oekraiense betrokkenheid betekenen voor haar 
relaties met Europese bondgenoten, en hun steun voor de strijd tegen 
Rusland?

Het idee ontstond tijdens een avond in de kroeg. In mei 2022, drie 
maanden na de Russische invasie van hun land, kwam een select gezelschap 
hoge Oekraiense legercommandanten en invloedrijke zakenmensen samen om 
te proosten op Oekraiense successen. Alcohol en patriottisme vloeiden 
rijkelijk, iemand sloeg op de tafel en zei: laten we Nord Stream 
opblazen.

Dat is althans de lezing van The Wall Street Journal, naar eigen zeggen 
de eerste 'schets van het ware verhaal'. Het idee resulteerde in een 
plan, het plan kwam op het bureau van Zelensky, en die zei: doe maar. 
Totdat het lekte naar de Nederlandse MIVD, die sinds MH17 goede 
contacten onderhoudt met het Oekraiense veiligheidsapparaat, en vandaar 
naar de CIA. Die zei: doe het niet. Zelensky blies het af, maar drie 
maanden later deed zijn legerleider het toch.


Spiegelpaleis van spionage

Het is mogelijk. Talloze gewaagde ondernemingen begonnen op een 
bierviltje in de kroeg. Zeker in het spiegelpaleis van spionage en 
clandestiene operaties gebeuren vreemde dingen. Deze maand nog vloog een 
Russisch spionnen-echtpaar terug naar Moskou met twee kinderen die tot 
op dat moment niet beter wisten dan dat ze Argentijnse staatsburgers 
waren.

Een rondvraag onder Duitse veiligheidsexperts levert een tamelijk 
eenduidige conclusie op: de connectie tussen de explosies en senior 
figuren binnen de Oekraiense overheid is nu wel heel sterk. Eerder deze 
week meldden Duitse media dat de autoriteiten aldaar drie Oekrainers in 
het vizier hebben, allen ervaren diepzeeduikers. In juni vaardigde de 
Duitse federale aanklager stilletjes een internationaal arrestatiebevel 
uit tegen een van hen, Vladimir Z. Maar er staan nog veel vragen open.


Bulgaarse identiteitsbewijzen

De afdeling staatsveiligheid van de Duitse federale recherche (BKA) 
leidt het onderzoek. Vlak na de aanslagen traceerde die het gehuurde 
zeiljacht dat werd gebruikt, de Andromeda. De doorbraak kwam nadat - 
wederom - een tip van de MIVD de Duitsers op het spoor zette. Ze hadden 
mazzel: het jacht werd op het droogdok klaargemaakt voor de winter, was 
niet schoongemaakt, en de laatste huurders waren de zes Oekraieners. Het 
Poolse reisbureau dat betaalde voor de huur van de Andromeda, is 
eigendom van een Oekraiense zakenman.

De BKA vond dna, afbeeldingen van vervalste Bulgaarse 
identiteitsbewijzen, en telefoonnummers. Na maandenlang bestuderen van 
metadata, gps-gegevens, reisbewegingen en financiele transacties kwam de 
BKA uit op de drie verdachten. De volgende doorbraak was een foto van 
een snelheidscamera op Rugen, aan de Oostzee. Daarop stond een Oekraiens 
Citroen-busje waarnaar de rechercheurs zochten. Op de foto, die in 
Duitsland van de voorkant genomen wordt, was het gezicht herkenbaar van 
de bijrijder: Vladimir Z.

The Wall Street Journal trekt vandaar de lijn door naar de Oekraiense 
top. De krant schrijft dat het team bestond uit zes personen, vijf 
mannen en een vrouw. Slechts een actieve militair zou hebben 
deelgenomen, de schipper van het zeiljacht. De Oekraiense zakenmensen 
legden drie ton op tafel om de operatie te financieren. Die werd 
overzien door een Oekraiense kolonel met ervaring in speciale operaties. 
Hij rapporteerde aan de toenmalige Oekraiense legerleider, Valeri 
Zaloezjny. Die is inmiddels om onduidelijke redenen uit zijn functie 
ontheven, en nu ambassadeur in het Verenigd Koninkrijk.


Losgeslagen eenheid

Maar zover gaat de Duitse aanklager nog lang niet. De vraag is of dat er 
ooit van komt. De orders waren volgens media-onthullingen mondeling, de 
financiering buiten de staat om, de teamleden geen actieve militairen. 
Als Oekraine onschuld volhoudt, of uiteindelijk het boetekleed aantrekt 
en geloofwaardig maakt dat een losgeslagen eenheid op eigen houtje 
opereerde, kan dat politieke consequenties beperken - zeker als het 
onderzoek nog een hele tijd voortduurt.

Maar als ooit onomwonden wordt aangetoond dat Oekraine achter de aanslag 
zit, zadelt dat Europese regeringen op met een enorm hoofdbreken. Deze 
week sorteerde een Duitse regeringswoordvoerder al voor op die 
mogelijkheid, door te benadrukken dat 'het justitiele onderzoek volledig 
onafhankelijk is van het feit dat we Oekraine zo lang als nodig steunen 
in hun verdedigingsgevecht tegen de illegale Russische agressie-oorlog'.

Duitse steun voor Oekraine dient immers een breder strategisch doel, en 
is ook in het belang van Duitsland en Europa. Dat is goed nieuws voor 
Oekraine; Duitsland geeft na de VS inmiddels meer steun aan Kyiv dan 
enig ander land.


Belastinggeld

Maar het kan weleens lastiger worden als straks grote demonstraties 
opduiken van mensen die klagen dat miljarden aan belastinggeld wordt 
weggeven aan een land dat de Duitse energie-infrastructuur opblaast. Bij 
de EU-verkiezingen in juni stemde bijna een kwart van de Duitsers op de 
extreem-rechtse AfD en de conservatief-linkse BSW, partijen die fel 
tegen steun voor Oekraine zijn. In het oosten was dat bijna de helft.

In Nederland, waar de staat via de Gasunie voor 9 procent eigenaar is 
van de verwoeste Nord Stream, belooft het kabinet Oekraine te blijven 
steunen. Maar er zijn wel vragen. Als het waar is dat Zelensky van de 
aanslagen wist en aanvankelijk toestemming gaf, zei Geert Wilders, kan 
dit 'niet zonder gevolgen blijven.'

--------
(c) 2024 DPG Media B.V.