[D66] Klimaatwapperende politici krabbelen terug - vrezen afgerekend te worden door kiezer

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   NRC Handelsblad
Datum:  27 september 2023
Auteur: Paul Luttikhuis
URL:    
https://www.nrc.nl/nieuws/2023/09/27/nu-klimaatbeleid-pijn-begint-te-doen-krabbelen-politici-overal-terug-a4175630


Nu klimaatbeleid pijn begint te doen, krabbelen politici overal terug
---------------------------------------------------------------------

Uitstel van klimaatbeleid In het Verenigd Koninkrijk, in Frankrijk, in 
Duitsland, overal in Europa vertragen politici ambitieuze klimaatplannen 
uit vrees daarop bij verkiezingen afgerekend te worden.

Toen de Britse premier Rishi Sunak zich een week geleden moest 
verantwoorden voor zijn besluit om het klimaatbeleid af te zwakken, zei 
hij dat politici - ook die van zijn eigen partij - veel te lang 
oneerlijk waren geweest over kosten en afwegingen. 'In plaats daarvan 
kozen ze voor de gemakkelijkste weg, door te zeggen dat alles tegelijk 
mogelijk is', aldus Sunak.

Met zijn U-bocht, zoals die in de Britse media werd genoemd, baarde 
Sunak opzien. Het Verenigd Koninkrijk, waar politici van links tot 
rechts voorstander zijn van een ambitieus klimaatbeleid, heeft al jaren 
een voortrekkersrol. Het land nam als een van de eerste een klimaatwet 
aan waarin doelen strikt werden vastgelegd. En nu wil Sunak het verbod 
op de verkoop van nieuwe benzineauto's uitstellen van 2030 tot 2035, de 
vervanging van gasgestookte verwarmingsinstallaties door warmtepompen 
vertragen, en minder haast maken met het isoleren van woningen.

Volgens de premier zijn al die maatregelen weliswaar nuttig maar 'niet 
nodig' om het langetermijndoel - klimaatneutraliteit in 2050 - overeind 
te houden. Want Sunak houdt 'vanzelfsprekend' vast aan dat doel, maar 
hij vindt niet dat je daarvoor 'gewone gezinnen in het hele land vijf-, 
tien- of vijftienduizend pond [moet laten] uitgeven om de transitie 
eerder te maken dan nodig is'.

Sunak is niet de enige regeringsleider die de afgelopen tijd zo'n 
U-bocht maakte. In mei riep de Franse president Emmanuel Macron Brussel 
op om pas op de plaats te maken met nieuwe klimaatplannen. Macron noemde 
zichzelf groot voorstander van de Green Deal, een reeks Europese wetten 
om klimaat en biodiversiteit te beschermen, maar niet ten koste van de 
Europese industrie. 'Op het gebied van regelgeving lopen we voor op de 
Amerikanen, de Chinezen en alle andere grootmachten'. Dat, vond Macron, 
is nergens voor nodig.

Hij kreeg bijval van de Belgische premier Alexander de Croo, die bij de 
Europese Commissie aandrong op het gebruik van 'een pauzeknop' voor het 
klimaatbeleid. Na alle klimaatwetgeving moeten er niet ook nog moeilijke 
maatregelen komen om natuur en biodiversiteit te herstellen, vond De 
Croo. Daarmee jaag je landbouw en industrie alleen maar op de kast, 
terwijl zij juist degenen zijn die dat beleid moeten uitvoeren. 'Het 
momentum rond klimaatverandering' zou eronder kunnen lijden, vreesde de 
premier, waardoor lidstaten 'recht de muur in zullen gaan en er scepsis 
zal ontstaan over alles'.


Boerenprotesten

Macron en De Croo echoden een geluid dat al een tijdje in het Europees 
Parlement klonk, met name bij de centrumrechtse Europese Volkspartij 
(EVP). Die partij voelde zich bedreigd door de winst van de BBB bij de 
Provinciale Statenverkiezingen in Nederland en door boerenprotesten in 
diverse Europese landen. Ze vrezen te worden afgerekend op wetgeving die 
burgers langzamerhand ook financieel begint te raken. Hun openlijke 
verzet tegen de natuurherstelwet, een van de sluitstukken van de Green 
Deal, was mede bedoeld om populistisch rechtse partijen van zich af te 
houden bij komende verkiezingen.

Ook de Duitse coalitie, waar de Groene minister Robert Habeck 
verantwoordelijk is voor klimaat, stuit op toenemend verzet nu 
klimaatbeleid al lang niet meer alleen gaat over windmolens en 
zonneparken, maar directe gevolgen heeft voor burgers en de eigen 
industrie. Dit voorjaar weigerde Duitsland onverwacht akkoord te gaan 
met het Europese verbod op auto's op fossiele brandstoffen als er geen 
uitzondering werd gemaakt voor zogeheten e-fuels, een soort duurzame 
benzine. En een voorstel om gas- en olieverwarming in nieuwbouwhuizen 
vanaf volgend jaar te verbieden, leidde tot zoveel weerstand dat er een 
verwaterd compromis is overgebleven. Habeck verdedigde zich door te 
stellen dat een beetje terugkrabbelen gerechtvaardigd is, zolang 'we 
maar geen klimaatdoelen stellen en intussen niets doen om ervoor te 
zorgen dat deze doelen ook worden gehaald'.

In Nederland durfde klimaatminister Rob Jetten maatregelen die burgers 
in de portemonnee zouden raken, niet aan. Ook al zeiden zijn adviseurs 
dat die veel beter werkten en zeker op termijn goedkoper zouden 
uitpakken dan het stimuleren van klimaatbeleid met subsidies.

Zelfs klimaatkoploper Zweden stuitte vorige week op de grenzen van zijn 
ambities. Het plan om al in 2045 klimaatneutraal te zijn, dreigt 
onbereikbaar te worden. 'Wat we nu doen, inclusief belastingverlagingen 
op brandstof, verhoogt de uitstoot', erkende minister van Financien 
Elisabeth Svantesson op een persconferentie in Stockholm. 'Maar we doen 
nog veel meer dingen die op de lange termijn tot lagere uitstoot zullen 
leiden. Vergeet niet dat dit voor veel mensen een hele moeilijke tijd 
is.'


Passiviteit

Politici bevinden zich in een moeilijke spagaat. Ze vrezen dat burgers 
zich afkeren van het klimaatbeleid als dat te hard ingrijpt in hun 
manier van leven - en dat zij daarop zullen worden afgerekend. Ze kiezen 
liever voor 'klimaatpassiviteit' op de korte termijn - een verwijt dat 
president Macron herhaaldelijk kreeg van de hoogste bestuursrechter in 
Frankrijk - en intussen vasthouden aan het doel van 'netto-nul' uitstoot 
voor de lange termijn.

Premier Sunak zei dat politici te lang voor de gemakkelijke weg hebben 
gekozen, door te doen alsof 'alles tegelijk mogelijk is', stevig 
klimaatbeleid zonder consequenties voor burgers. Maar vervolgens deed 
hij hetzelfde: stellen dat het einddoel overeind blijft en 
tegelijkertijd de gevolgen voor burgers verzachten door beleid te 
vertragen. Volgens Piers Foster, voorzitter van het Britse Climate 
Change Committee, een adviesorgaan dat door de regering zelf in het 
leven is geroepen, is dat een misvatting. 'Het Verenigd Koninkrijk zal 
verder verwijderd raken van de mogelijkheid om aan zijn wettelijke 
verplichtingen te voldoen', zei hij in de Financial Times.

Veel klimaatwetenschappers denken dat die twee onverenigbaar zijn. 'De 
opgave voor 2030 red je misschien nog met geleidelijke verandering; 
netto nul in 2050 is een opdracht tot transformatie. En die moet 
decennia van tevoren worden ingezet. Nu dus', schreven Heleen de Coninck 
en Gert Jan Kramer twee jaar geleden in een opiniestuk in NRC.

De vertraging komt bovendien op een ongelukkig moment. Op de klimaattop 
in Dubai moet begin december de eerste formele 'stocktake' plaatsvinden, 
een vijfjaarlijkse inventarisatie en beoordeling van alle mondiale 
klimaatplannen. Het klimaatbureau van de Verenigde Naties (UNFCCC) heeft 
de afgelopen twee jaar de benodigde data verzameld en geanalyseerd. Twee 
weken gelezen publiceerden ze de resultaten.

De conclusie is duidelijk. 'Een vernietigend rapport voor de mondiale 
klimaatinspanningen', schrijft Ani Dasgupta, ceo van het gerenommeerde 
World Resources Institute. 'Koolstofuitstoot? Nog steeds aan het 
stijgen. Financiele verplichtingen van de rijke landen? Achterstallig. 
Ondersteuning van arme landen om zich aan te passen? Blijft jammerlijk 
achter.'

--------
(c) 2023 Mediahuis