[D66] Column: Politieke wissel op zijn tijd is gezond, nu eerst recht doen aan de uitslag

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Telegraaf
Datum:  23 november 2023
Auteur: Ronald Plasterk
URL:    
https://archive.ph/https://www.telegraaf.nl/watuzegt/2075074920/politieke-wissel-op-zijn-tijd-is-gezond-nu-eerst-recht-doen-aan-de-uitslag


Politieke wissel op zijn tijd is gezond, nu eerst recht doen aan de 
uitslag
---------------------------------------------------------------------------

Het is heel gezond voor een democratie dat er zo af en toe een politieke 
wisseling van de wacht plaatsvindt. In ons land wordt snel gedaan of 
elke verandering van continuiteit rampzalig is, maar in andere politieke 
stelsels wordt die verandering juist gezocht.

In de Verenigde Staten kiest het volk de president, die benoemt eigen 
ministers, vervangt de ambtelijke top en zelfs ambassadeurs, met de 
bedoeling dat de kiezerswil tot een zichtbare koerswijziging leidt. In 
ons coalitieland doen de verkiezingen er vaak weinig toe.

Ik heb hier al vaker geschreven dat het ’linkse’ kabinet Rutte 2, waarin 
de PvdA bijna net zo zwaar aanwezig was als de VVD, terugkijkend een 
aantal uiterst asociale maatregelen heeft genomen, die gelukkig door het 
’rechtse’ kabinet Rutte 3 zijn teruggedraaid (sluiten sociale 
werkplaatsen, 20% bezuinigen op de jeugdzorg, invoeren 
verhuurdersheffing, leenstelsel studiebeurs). Allemaal ingevoerd zonder 
dat de kiezer daar bewust voor had gekozen.

Ook als er een echte wisseling van de wacht optreedt, zal blijken dat de 
marges smal zijn. Bovendien brengt regeren voor betrokken personen een 
grote rolverandering met zich mee. De regering spreekt met een mond, dus 
alles wat je als minister zegt, zeg je namens het kabinet. Daarbij zijn 
alle ministers gehouden aan een regeerakkoord, wat (anders dan de naam 
doet vermoeden) een akkoord is dat door de Tweede Kamer wordt gesloten, 
voordat de ministers zijn aangezocht, en waar de nieuwbakken ministers 
zich aan moeten houden.


Roes uitslapen

Er zullen de komende jaren boeken volgeschreven worden om de politieke 
aardverschuiving van woensdag te verklaren. Voor een goede analyse is 
het nodig dat eerst mensen hun roes uitslapen. Van D66-professor Marion 
Koopmans (van de COVID) kwam de tekst: 'Al dat gelul over vrijheid van 
meningsuiting. See where that got us.' Van vertrekkend GroenLinks 
Kamerlid Corinne Ellemeet kwam een rare tekst over 'Alles wat kwetsbaar 
is: minderheden, natuur, kunst en cultuur' (alsof ’minderheden’ nooit 
PVV stemmen). Timmermans stelde: 'Ik wil niet wakker worden in een land 
waar Wilders leider is van de grootste partij', maar we mogen aannemen 
dat hij niet van de brug is gesprongen. Laat iedereen vooral even 
afkoelen.

De voorlopige analyse die door de pers is gemaakt, deugt niet. Dilan 
Yesilgoz kreeg de schuld dat de VVD ’de deur open had gezet’ door een 
coalitie met de PVV niet uit te sluiten, alsof mensen anders geen PVV 
hadden gestemd. Wat je dan weer niet hoort, is dat de gruwelijke 
Hamas-aanslag van 7 Oktober, en vervolgens het enorme antisemitisme in 
de straten van London, Parijs, en Rotterdam, plus de eenzijdige 
berichtgeving hierover van NOS-Journaal, NRC en Volkskrant, irritatie 
heeft opgeroepen die de PVV-zetels heeft opgeleverd.

Wat moet er nu gebeuren? Dat is geen moeilijke vraag. Er moet recht 
worden gedaan aan de verkiezingsuitslag. De winnaars zijn PVV (37 
zetels), NSC (20) en BBB (7), en – weliswaar verliezer, maar nog steeds 
groot – is er de VVD (24). Samen hebben ze een ruime meerderheid en veel 
gemeenschappelijke programmapunten. Wilders liet in zijn eerste reactie 
al blijken dat hij zich bewust is van het grote verschil tussen een rol 
als kritische oppositieleider en het aanvoeren van een ministersploeg. 
In de afgelopen jaren heeft iedereen wekelijks kunnen zien dat Martin 
Bosma, als hij de knop omzette naar zijn rol als Kamervoorzitter, een 
keurige onpartijdige voorzitter was.

Natuurlijk zal uit het regeerakkoord moeten blijken dat de vrijheid van 
godsdienst onverminderd ook voor moskeeen geldt (moskeeen waar strafbare 
oproepen worden gedaan, worden al lang nauwlettend in de gaten gehouden, 
zoals staat in alle openbare rapporten van de AIVD). De PVV zal zeker 
willen binnenhalen dat de immigratie stevig wordt teruggedrongen (zoals 
de sociaaldemocraten in Denemarken dat ook gedaan hebben), dat er 
gestopt wordt met het volbouwen van alle natuur met windmolens, en 
gestart met de bouw van kerncentrales, dat de enorme fondsen voor 
stikstof en klimaat grotendeels worden herbestemd voor zorg en 
onderwijs. Dat zijn allemaal normale standpunten, die door de andere 
coalitie-partijen gedeeld worden, en door de meeste kiezers.

Hoe moet het met de stelling van Dilan dat ze ’niet in een 
kabinet-Wilders wil’? Daar kan op verschillende manieren een mouw aan 
gepast worden. Het staat haar natuurlijk vrij de VVD vanuit de Kamer te 
leiden. Het verstandigste zou toch zijn dat ze na twee nachtjes slapen 
zegt dat ze als democraat in hart en nieren op haar stelling terugkomt, 
gezien de verkiezingsuitslag.


Doodvonnis

Timmermans heeft absoluut uitgesloten met de VVD te willen regeren (door 
dit uit te sluiten heeft hij de onderhandelpositie van de PVV tegenover 
de VVD versterkt). De VVD zou hoe dan ook een eigen doodvonnis tekenen 
als men nu na deze uitslag in een links kabinet stapt. Als NSC afhaakt 
voor de regering is ze de volgende keer verdwenen uit het politieke 
spectrum. Er zijn al met al dus geen serieuze alternatieve coalities. De 
formatie is niet enorm ingewikkeld en hoeft niet heel lang te duren.

--------
(c) 2023 Mediahuis