[D66] Nederland steunt Israelische massamoord op Gaza-Palestijnen

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

[Kan het gekker ? Nederland *matigde* zich zelfs omdat het zo graag 
oorlog wil in Ukraine]

Bron:   NRC Handelsblad
Datum:  31 oktober 2023
Auteur: Steven Derix, Pim van den Dool
URL:    
https://archive.ph/https://www.nrc.nl/nieuws/2023/10/31/hoe-vn-resolutie-het-kabinet-verdeelt-a4179273


Hoe de VN-resolutie over Gaza het kabinet verdeelt
--------------------------------------------------

Nederland neigde in de VN naar een 'nee' over een wapenstilstand in 
Gaza. Een Jordaans dreigement zorgde mede voor een draai. Als Europa 
niet voor de resolutie stemde, zou steun voor Oekraine 'lastig' worden.

Er wordt tot het allerlaatste moment over onderhandeld, zoals wel vaker 
bij de Verenigde Naties.

Afgelopen vrijdagochtend, 27 oktober, luttele uren voor aanvang van de 
Algemene Vergadering, komen de vertegenwoordigers van de Europese landen 
in New York voor de laatste keer bij elkaar om te overleggen over een 
gezamenlijk standpunt over de oproep tot een wapenstilstand in Gaza. 
Maar wat is het standpunt van Nederland? Tussen Den Haag en New York 
wordt dan al dagenlang koortsachtig overlegd. 'Graag ontvang ik voor 
14:00 NLse tijd een instructie', schrijft een diplomaat van de 
Nederlandse vertegenwoordiging in New York aan Den Haag.

Later die dag stemt een grote meerderheid van VN-landen in met een 
resolutie die oproept tot het 'onmiddellijk' en 'duurzaam' staken van de 
gevechtshandelingen tussen Israel en Hamas, om zo een 'humanitair 
bestand' mogelijk te maken. 120 landen stemmen voor de resolutie, 
veertien landen - waaronder de Verenigde Staten - stemmen tegen. 
Nederland maakt deel uit van een groep van 45 landen die zich onthoudt 
van stemming. Andere Europese landen, waaronder Frankrijk, Spanje, 
Belgie en Luxemburg, steunen de resolutie juist wel.


Verontwaardiging

De Nederlandse onthouding in New York zorgde de afgelopen dagen voor 
verontwaardiging in eigen land. 'De regering maakt steun voor de meest 
basale humane principes conditioneel aan de politieke wensen van de 
Israelische regering', vond Save the Children. Op X, voorheen Twitter, 
noemde Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma van regeringspartij D66 de Nederlandse 
onthouding 'beschamend'.

De verontwaardiging over de Nederlandse onthouding staat ver af van de 
overwegingen die werden gemaakt op de ministeries van Buitenlandse 
Zaken, zo blijkt uit interne communicatie die is ingezien door NRC. 
Nederland neigde aanvankelijk zelfs tegen de resolutie te stemmen. Dat 
het toch nog een onthouding werd, was vooral te danken aan de zorgen 
over de geloofwaardigheid van de EU en de mondiale politieke en 
militaire steun aan Oekraine.

Binnen het demissionaire kabinet is flink gediscussieerd over de positie 
die Nederland moet innemen in de oorlog. In de eerste week na de aanval 
van Hamas op 7 oktober is er brede en vanzelfsprekende steun bij alle 
regeringspartijen voor Israel, maar als het aantal Palestijnse 
burgerdoden in hoog tempo toeneemt, ontstaat verschil van mening. In 
verschillende overlegjes wordt er gesproken over de voorbereiding op de 
Europese top in Brussel op 26 oktober, die vrijwel geheel in het teken 
van het conflict tussen Israel en Hamas zal staan. Premier Rutte bereidt 
bovendien een bezoek voor aan de Israelische premier Benjamin Netanyahu 
en de Palestijnse president Abbas.


Niet op een lijn

Welke boodschap moet Rutte overbrengen? De regeringspartijen zitten niet 
op een lijn. Bij D66 bestaat er grote zorg over het snel escalerende 
aantal burgerslachtoffers en de humanitaire noodsituatie in Gaza, de 
partij wil daarom dat de Israelische bombardementen worden gestopt. Voor 
VVD, CDA en ChristenUnie gaat dat te ver: een langdurig staakt-het-vuren 
zou betekenen dat Hamas een welkome adempauze krijgt. Ook in de VS en 
binnen de EU is er geen steun voor een volledige wapenstilstand, 
hoogstens voor 'humanitaire pauzes' voor het binnenbrengen van de eerste 
levensbehoeften naar het belegerde Gaza. Dat wordt ook de Nederlandse 
lijn, zo besluit het kabinet.

Op maandagochtend vliegt premier Rutte naar Tel Aviv. Na afloop van zijn 
onmoeting met Netanyahu spreekt hij van een 'stevig gesprek.' Rutte 
heeft druk gezet op de Israelische premier om de noodhulp op gang te 
krijgen en het militaire geweld niet uit de hand te laten lopen. Een 
staakt-het-vuren heeft hij niet aan de orde gesteld - daar valt met de 
Israeli's toch niet over te praten, is Ruttes gedachte.

De volgende dag komen de meest betrokken ministers in de zogeheten 
Nationale Veiligheisraad (NVR) opsamen. Minister van Buitenlandse Zaken 
Hanke Bruins Slot (CDA) is in het buitenland, maar premier Rutte en de 
andere bewindslieden zijn het eens: Israel heeft het recht om zichzelf 
te verdedigen, maar het humanitair oorlogsrecht moet daarbij wel leidend 
zijn. Met andere woorden: Israel mag niet onnodig veel 
burgerslachtoffers maken. Het is een boodschap die door Rutte tijdens 
een Kamberdebat op dinsdagavond stoicijns wordt verdedigd - ondanks dat 
vooral linkse partijen in de Kamer de premier oproepen zich juist wel 
voor een wapenstilstand uit te spreken.


Neigen naar een 'tegenstem'

In de NVR is niet gesproken over een concept-resolutie die wordt 
voorbereid door de vertegenwoordiging van de Palestijnse Autoriteit bij 
de VN in New York. In de concept-tekst van de resolutie wordt opgeroepen 
tot een direct staakt-het-vuren. En dat is niet het enige bezwaar, zo 
constateren topambtenaren van het ministerie van Buitenlandse Zaken 
(BuZa). In de resolutietekst ontbreekt een duidelijke veroordeling van 
de terreuraanslag door Hamas op 7 oktober en wordt helemaal niet gerept 
van het recht van Israel om zichzelf te verdedigen. Ook met de 'vrij 
generieke veroordeling' van de gedwongen evacuatie van Palestijnen in 
Gaza heeft Nederland moeite. Volgens BuZa is 'het tijdelijke evacueren 
van bevolking niet altijd contrair met het internationaal recht.'

Vanwege al deze bezwaren, zo schrijven de ambtenaren, is de keuze 
onthouding of tegen stemmen. Op dat moment 'neigt' Nederland naar 'een 
tegenstem'.

In de dagen voor de stemming krijgt minister Hanke Bruins Slot een 
telefoontje van haar Jordaanse collega Ayman Safadi. De Jordaanse 
minister zegt dat de concept-resolutie op een aantal punten is aangepast 
om westerse landen tegemoet te komen. Zo wordt 7 oktober expliciet 
genoemd en veroordeelt de nieuwe tekst 'al het geweld tegen Palestijnse 
en Israelische burgers, inclusief alle terreurdaden.' Ook is de term 
'onmiddellijk staakt-het-vuren' vervangen door een 'aanhoudend 
humanitair bestand'.

Safadi vraagt Nederland de resolutie te steunen. En de Jordaanse 
minister voegt daar een nauwelijks verholen dreigement aan toe: als 
Europese landen zich hier niet achter scharen, dan zal steun van de 
Arabische landen voor hulp aan Oekraine 'lastig' worden, schrijft een 
ambtenaar.

Bij de Nederlandse vertegenwoordiging in New York groeien intussen de 
zorgen over de negatieve gevolgen van een Nederlands 'njet'. Een 
tegenstem op 'een dermate urgent en zwaarwegend dossier' zal door veel 
niet-westerse landen 'niet snel vergeten worden', schrijft een diplomaat 
in een mail aan Den Haag. In de zogeheten Global South wordt Europa niet 
zelden het meten met twee maten verweten: wel hard optreden tegen 
oorlogsmisdaden van Rusland, maar slappe knieen tonen als het gaat om 
Israel. De Nederlandse vertegenwoordiging denkt dat het verstandiger is 
dat Europese landen zich onthouden van stemming: een 'zo gezamenlijk 
mogelijke onthouding - maar vooral zo min mogelijk tegenstemmen - (...) 
[is] belangrijk (...) voor de geloofwaardigheid van de EU'.

Het zijn grote belangen die op het spel staan, en het Nederlandse 
standpunt is voor veel Europese landen doorslaggevend, zo schrijft de 
Permanenente Vertegenwoordiging. Toch wordt de kwestie op vrijdagmorgen 
27 oktober, luttele uren voor de stemming in New York, niet besproken in 
de ministerraad. Op Buitenlandse Zaken en op het ministerie van premier 
Rutte, dat zich nadrukkelijk met de afstemming bemoeit, vindt men dat er 
daar voldoende mandaat is om zelf een afweging te maken.


'Onthutsend'

Nederland besluit zich te onthouden van stemming - net als veel andere 
Europese landen. Frankrijk stemt wel voor de motie. 'Dat Nederland 
uberhaupt niet heeft overwogen om voor te stemmen is heel vreemd', zegt 
D66-woordvoerder Sjoerdsma in een reactie. 'Het betekent ook niet dat 
Nederland nu is vrijgesteld van inzet voor een humanitair 
staakt-het-vuren, vrijlating van de gijzelaars en meer hulp. De 
resolutie is aangenomen en de VN heeft gesproken.'

Kati Piri van GroenLinks-PvdA noemt het 'onthutsend' dat de regering 
overwoog tegen te stemmen, 'daarmee totaal voorbijgaand aan de 
humanitaire catastrofe in Gaza'. Ook bij de D66-ministers heerst 
chagrijn. D66-ministers Ernst Kuipers en Robbert Dijkgraaf zeggen 
maandag in het tv-programma Beau het niet met de kabinetsafweging eens 
te zijn. 'Als je het mij persoonlijk gevraagd zou hebben, zou ik voor 
hebben gestemd, met een verklaring', zegt Kuipers.

Bij nieuw overleg van de Veiligheidsraad deze dinsdagochtend worden de 
irritaties besproken. De impact van de stemming is onderschat, zo 
concluderen de ministers volgens een ingewijde. Beter overleg was op 
zijn plaats geweest: 'dit was geen ordentelijk proces.'

--------
(c) 2023 Mediahuis