[D66] Tweede Kamer vergadert over 'zorgvuldig' partijverbod

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

[De kamerwappies zijn louter narcistisch bezig om van het eigen falen 
weg te kijken]

Bron:   NRC Handelsblad
Datum:  28 juni 2023
Auteur: Rik Rutten
URL:    
https://www.nrc.nl/nieuws/2023/06/28/de-tweede-kamer-wil-antidemocratische-onderstroom-aanpakken-maar-twijfelt-over-fvd-a4168492


De Tweede Kamer wil 'antidemocratische onderstroom' aanpakken,
maar twijfelt over FVD
--------------------------------------------------------------
Kan de democratie tegen een stootje, vroeg de Kamer zich af. 
Uitgenodigde experts lieten hun zorgen blijken. 'We hebben een 
betrouwbaarheidscrisis.'

Even staan ze naast elkaar in het commissiezaaltje van de Tweede Kamer, 
als een duo in een mop. De kleinste van de twee is 
anti-overheidsactivist Max van den Berg, die vorig jaar met een fakkel 
aan de deur van minister Sigrid Kaag (Financien, D66) verscheen. Naast 
hem staat Erik Akerboom, de rijzige AIVD-baas die in zijn rapporten 
waarschuwt voor de radicalisering van anti-overheidssentimenten.

Samen illustreren ze de spanning die boven de Tweede Kamer hangt als het 
gaat om de vraag of de democratie in Nederland wel goed bewaakt wordt en 
tegen een stootje kan. Of groepen en individuen die polariseren en 
knagen aan de democratische normen beter betrokken moeten worden, of 
juist getemd met de wet.

De praktijk van nu is die van Erik Akerboom en Max van den Berg in de 
Kamer: er wordt veel gepraat, er worden zorgen geuit, maar niemand wordt 
de toegang geweigerd.


Meer dan FVD

Om te horen hoe het ook kan, organiseerde de Tweede Kamer woensdag een 
expertsessie, op verzoek van een groot aantal fractievoorzitters. Zij 
overlegden eind vorig jaar november al eens over het geval-Forum voor 
Democratie, de partij die binnen en buiten de Kamer de randjes van de 
omgangsregels blijft opzoeken. Zo zinspeelde FVD-Kamerlid Gideon van 
Meijeren in die periode op het omverwerpen van het kabinet door een 
massaal protest en maakte hij een journalist uit voor 'rioolrat'.

FVD greep de rondetafelsessie aan om te waarschuwen voor een 
'FVD-verbod' dat in de maak zou zijn. FVD-Kamerleden gingen de afgelopen 
dagen vol op het orgel. Dit kon wel eens 'het einde van de democratische 
oppositie' zijn, opperde Pepijn van Houwelingen. Partijleider Thierry 
Baudet had het over 'het verbieden van de oppositie'. Baudet bouwde er 
zelfs een ledenwervingscampagne omheen ('Hoe meer leden we hebben (...) 
hoe moeilijker het wordt voor het kartel om FVD te verbieden').

Dat was niet wat de initiatiefnemers in gedachten hadden. De 
organiserende Kamerleden wilden een veel breder gesprek voeren over de 
'strijd tegen de antidemocratische onderstroom'. Ze zijn bezorgd over 
het groeiende wantrouwen van burgers richting de overheid en over 
intimidatie van politici.


Meer intimidatie en wantrouwen

Intimidatie en wantrouwen: dat zien de uitgenodigde wetenschappers en 
experts ook. AIVD-baas Akerboom zei dat het 'anti-institutioneel 
extremisme' met name sinds de ingrijpende coronamaatregelen hard is 
gegroeid.

Het gevolg, zegt hij, is 'een beweging die gelooft dat internationaal, 
maar ook in Nederland een kwaadaardige elite aan de macht is die de 
bevolking zou willen onderdrukken, die de bevolking tot slaaf zou willen 
maken en deels ook zou willen vermoorden'.

Zeker honderdduizend Nederlanders hebben in elk geval deels zulke 
ideeen, aldus Akerboom. Dat kan leiden tot geweld, als 
'accelerationisten', rechts-extremisten die chaos willen creeren, het 
heft in eigen handen nemen. Als voorbeeld van de toenemende dreiging 
noemt hij 'een man' die met een fakkel voor de deur van een minister 
verscheen. Hij noemt Van der Berg niet bij naam.

Bovendien, zegt Akerboom, groeit door deze sentimenten het wantrouwen in 
grotere delen van de samenleving. Het is een schrikbeeld dat bij meer 
aanwezigen opduikt: de burger die zichzelf afsluit voor de politiek en 
niet meer mee doet. 'Je moet helemaal gaan oppassen als mensen uit beeld 
verdwijnen', aldus politicoloog Jean Tillie. 'Een sociaal isolement 
vergroot de kans op extremisme.'

Sommige partijen wakkeren de boosheid aan, klinkt het. Toch wijzen veel 
van de experts erop dat de overheid zelf ook niet vrijuit gaat. En dat 
het oppassen geblazen is met het wegduwen van wantrouwende en weglopende 
burgers. De aanhang van extremisten, zegt Akerboom, 'is onbedoeld mede 
gegroeid door handelingen van de instituties'.

Onderzoeker Rene Cuperus, die als schrijver van de Atlas van Afgehaakt 
Nederland aandacht vraagt voor een betere vertegenwoordiging van de 
burger in de politiek, spreekt van een overheid met 'een 
representatieprobleem en een prestatieprobleem'.

Politicoloog Tom van der Meer is kritisch over het idee dat sprake is 
van een vertrouwenscrisis onder burgers, waardoor de democratie in 
gevaar zou komen. Juist de kritische burger wil vaak inspraak, zegt Van 
der Meer, die verandert niet zomaar in een eenzame radicale extremist.

Bovendien: het zijn de politici die het vaak bij deze mensen hebben 
laten afweten, niet de instituties, aldus Van der Meer. 'We hebben geen 
vertrouwenscrisis de afgelopen twee jaar, we hebben een 
betrouwbaarheidscrisis.'

En dan gaat het alsnog over een partijverbod. Zo'n verbod is weliswaar 
handig om achter de hand te hebben, zegt Rene Cuperus, maar dreigt ook 
de samenleving te verdelen. Hij is bang dat 'de politieke vijandschap 
die we nu in Amerika beleven' naar Nederland gehaald wordt, door de 
manier waarop het debat over het partijverbod gepolitiseerd is.


Een verbod moet zorgvuldig zijn

Het kabinet-Rutte IV wil de mogelijkheid van een partijverbod al langer 
opnemen in de traag vorderende Wet op de politieke partijen. Een 
voorstel van D66 om een verbod versneld te regelen, door de wetsbepaling 
waarmee bijvoorbeeld motorclubs worden verboden uit te breiden, werd 
door het kabinet afgewezen. Dat zou niet nauwkeurig genoeg zijn.

Minister van Binnenlandse Zaken Hanke Bruins Slot (CDA) lijkt de lat 
hoog te willen leggen. Een partij kan in het kabinetsvoorstel alleen 
verboden worden door de Hoge Raad als zij 'een daadwerkelijke en 
ernstige bedreiging vormt voor een of meer grondbeginselen van de 
democratische rechtsstaat'.

Zelfs met zo'n hoge lat overheerst in de Tweede Kamer het ongemak over 
een verbod. Kabinet en Kamer gaan de confrontatie met FVD niet meer uit 
de weg: vorig jaar liep het voltallige kabinet nog weg uit de zaal toen 
Baudet insinueerde dat Sigrid Kaag een spion was. Tegelijkertijd staat 
niemand echt te springen om FVD, of een andere partij, snel te 
verbieden, is woensdag te zien.

Dat ongemak is er ook bij de experts. Tom van der Meer vindt het 
kabinetsplan nog altijd onzorgvuldig en vraagt meer aandacht voor 
tussenstappen, zoals boetes, voordat tot een verbod wordt overgegaan.

De felste criticus van een verbod in het expertpanel is zelf een FVD'er: 
Paul Cliteur, die voor de partij in de Eerste Kamer zat. Hij is woensdag 
uitgenodigd als rechtswetenschapper. Een partijverbod, zegt Cliteur, is 
'bijzonder gevaarlijk' en 'een ondermijning van de democratie'.

Of ja, hoewel. Als er al partijen moeten worden verboden, zegt Cliteur, 
dan die van hele andere categorieen: nazistische partijen, 
communistische partijen, shariapartijen en 'globalistische' partijen die 
veel zeggenschap aan Europa willen overdragen. 'Dat debat zie ik graag 
tegemoet.'

--------
(c) 2023 Mediahuis