[D66] Column Plasterk over de staat van de democratie

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Telegraaf
Datum:  22 juni 2023
Auteur: Ronald Plasterk
URL:    
https://www.telegraaf.nl/watuzegt/1514407438/tijd-voor-cda-om-zich-uit-te-spreken


Tijd voor CDA om zich uit te spreken
------------------------------------

Voor een goed werkende democratie is het cruciaal dat er partijen zijn 
die stevig verankerd zijn in de bevolking. Over de grote politieke 
kwesties strijden ze in de politieke arena, en periodiek kunnen de 
kiezers bepalen aan wie ze de macht toekennen.

Nu is het probleem in Nederland dat de voormalige grote partijen hun 
eigen kiezers in de steek gelaten hebben. De PvdA heeft de arbeiders in 
de steek gelaten, het CDA de boeren, burgers, buitenlui en vissers, en 
de VVD de ondernemers en middenstanders. Als gevolg hiervan is de PvdA 
electoraal op sterven na dood, het CDA is vrijwel verdwenen (in de 
laatste peiling 7 zetels, kleiner dan de Partij voor de Dieren), en als 
Mark Rutte opstapt zal de VVD hetzelfde lot wachten. Het is al lang niet 
meer zo dat over de grote politieke kwesties tussen deze partijen in de 
politieke arena wordt gestreden. Klimaat, de macht naar Europa, 
migratie, stikstof, maar ook kleinere onderwerpen als de transgenderwet: 
er is consensus van GL tot en met VVD. Kluitjesvoetbal. Iedereen die 
iets anders denkt wordt wappie genoemd.


Kiezen

De kiezers zijn massaal weggelopen bij de partijen waar ze vroeger trouw 
op stemden. Die kiezers zijn helemaal niet extreemrechts, en ook niet 
wappie of tokkie, maar ze willen wel iets te kiezen hebben. Ze zijn 
duidelijk op zoek, en kijken per keer waar ze op stemmen. Bij de vorige 
Statenverkiezingen werd opeens FvD de grootste partij, dit keer was het 
BBB, en wie weet volgende keer Omtzigt. Het soepie, van GL tot en met 
VVD, ferm gesteund door de publieke omroep en de Volkskrant en NRC, doet 
elke keer zijn best de nieuwkomers af te serveren als extreemrechts, 
maar dat verandert niets aan het onderliggende probleem. Dat is dat de 
volksvertegenwoordigers van de voorheen grote volkspartijen hun kiezers 
niet meer vertegenwoordigen. Je krijgt soms het idee dat ze het begrip 
'volksvertegenwoordiger' al populistisch vinden. 'Wie denkt het volk wel 
dat het is?'

Deze week werd dat perfect geillustreerd door het CDA. In het 
regeerakkoord staan op aandringen van D66 zeer vergaande afspraken over 
stikstof. Er is een ongekend hoog bedrag van 25 miljard euro in een 
fonds gestopt (wat in die mate in geen enkel ander land gebeurt), en de 
D66-woordvoerder (op wiens kamer deze week werd overlegd) wil dat de 
helft van alle boeren met het werk stopt. Er is inmiddels van veel 
kanten, bijvoorbeeld in het boek De Stikstoffuik van de fysicus en 
wetenschapsjournalist Arnout Jaspers, effectief afgedongen op de 
plannen. Het gekke is dat de stikstofuitstoot de afgelopen dertig jaar 
met een factor drie is afgenomen en nog steeds dalende is, dus er is 
geen urgent probleem, en helemaal gek is dat de grensnormen voor 
stikstof bij onze buurlanden een factor duizend hoger liggen dan hier.


Akkoord

Nu wordt een regeerakkoord altijd in zeer kleine kring en onder hoge 
druk afgesloten, en er komen wel vaker rare dingen in (de laatste 
regering waar ik in zat, Rutte II, moest de sociale werkplaatsen 
sluiten, een krankzinnig idee dat gelukkig niet is doorgevoerd). Het 
hele land is onder de omgekeerde vlaggen gehangen tegen de 
stikstofplannen, de boeren wezen de plannen resoluut af, maar er is toch 
geprobeerd om tot een akkoord te komen.

Deze week werd duidelijk dat de boeren en ook LTO – de meest 
bestuurlijke en minst activistische organisatie van boeren met de oude 
getrouwe CDA-man Sjaak van der Tak – het akkoord niet zullen steunen. 
Wat is de reactie van het CDA-Kamerlid Derk Boswijk die dit onderwerp in 
portefeuille heeft: 'Bij elke transitie, ook in de landbouw, is het van 
groot belang dat de mensen zijn betrokken waar het over gaat. Als CDA 
geloven we in de kracht van het maatschappelijk middenveld. Het is 
daarom zeer teleurstellend dat LTO niet verder mee wil praten over het 
landbouwakkoord.'

Zelfs de woordkeuze is frappant, het LTO wil niet meer 'meepraten over 
het landbouwakkoord'. Maar er is geen akkoord. Er is geprobeerd een 
akkoord te bereiken met de boeren, en dat is – niet verrassend gezien de 
onredelijkheid van de plannen – niet gelukt.

Zalvend ambtelijk spreken over 'betrekken van mensen waar het over gaat' 
is compleet andere taal dan zeggen: 'Wij zijn de partij van de boeren, 
burgers en buitenlui, dit zijn onze mensen. We willen ze niet betrekken, 
nee, wij zijn in de Kamer hun vertegenwoordigers en die van de 
gemeenschappen waarin ze leven, en voor ons zijn deze plannen nu van 
tafel. Ook als dat een kabinetscrisis betekent.' Dat zou het CDA kunnen 
zeggen.

De VVD zou dat overigens moeten zeggen over migratie, en de PvdA had het 
moeten zeggen over de pensioenwet. Het CDA staat voor een duidelijke 
keuze: zichzelf electoraal opheffen, of zich uitspreken tegen deze 
plannen, niet alleen uit zelfbehoud maar ook om op de lange termijn de 
democratie weer te laten werken.

--------
(c) 2023 Mediahuis