[D66] Column: D66 ongekend gemeen en onbetrouwbaar

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Telegraaf
Datum:  27 juli 2023
Auteur: Ronald Plasterk
URL:    
https://www.telegraaf.nl/watuzegt/835028260/d66-ongekend-gemeen-en-onbetrouwbaar


D66 ongekend gemeen en onbetrouwbaar
------------------------------------

Een kabinet kan op verschillende manieren stranden. Het kan 
uiteenspatten in groot conflict. Ik heb dat meegemaakt bij de val van 
het kabinet-Balkenende IV. Mij staat het beeld bij dat, in de nacht dat 
het kabinet viel, de CDA-minister van VWS Ab Klink en ik (OCW) elkaar in 
de hoek van de Treveszaal spraken, en zeiden 'Het is ook altijd ruzie in 
de buitenlandhoek'. In de andere sectoren werd zonder ruzie 
samengewerkt.

CDA en CU waren zo boos over de gang van zaken dat ze kozen voor de 
harde lijn. Minister-president Balkenende bracht het voorliggende 
voorstel in de ministerraad in stemming; de CDA- en CU-ministers stemden 
voor, die van de PvdA tegen. Balkenende zei met gedragen stem dat het 
voorstel was aangenomen, en dat hij het woord gaf aan vicepremier Wouter 
Bos. Die zei, eveneens op plechtige toon, dat de ministers van 
PvdA-huize het genomen besluit 'niet konden dragen', en dat ze hun 
ontslag bij de koningin zouden indienen. De volgende werkdag, er zat een 
weekend tussen, moesten de PvdA-ministers haastig afscheid nemen van hun 
medewerkers, hun pasje inleveren en de spulletjes in een doos doen om 
met de dienstauto de laatste rit naar huis te maken.


Immigratiebeleid

De andere manier waarop een kabinet valt zagen we recent bij het 
kabinet-Rutte IV. Er was door de vier betrokken partijen geprobeerd een 
compromis te bereiken over het immigratiebeleid. De coalitiepartijen 
constateerden gezamenlijk in de Treveszaal dat ze het niet eens zouden 
worden, en dat het kabinet collectief ontslag zou indienen. De hele 
ploeg blijft dan demissionair totdat er na verkiezingen een nieuw 
kabinet is gevormd. De val kwam na maanden intensief zoeken naar een 
oplossing, onder leiding van Mark Rutte. Maar nu komt het.

De tweede regeringspartij D66 ging in de aanloop naar het debat over de 
val van het kabinet actief op zoek naar steun voor een motie van 
wantrouwen tegen Mark Rutte om alleen hem weg te sturen. Dat is in de 
parlementaire geschiedenis ongekend, en het was natuurlijk ook een 
onzinnig idee, want de andere VVD-ministers zouden zeker mee zijn 
opgestapt, waarna Kaag dan demissionair premier zou zijn geworden.

Het bericht dat de oppositie overwoog om een motie van wantrouwen in te 
dienen lekte uit in de loop van het weekend voorafgaand aan het 
Kamerdebat, en verscheen op de site van De Telegraaf. Kaag belde Rutte 
vlak voor aanvang van het debat om hem te vertellen dat D66 overwoog die 
motie te steunen. De afloop is bekend: bij de start van het debat op 
maandagochtend meldde Rutte dat hij een 'epifanie' had gehad op zondag, 
een plotseling inzicht, en uit de politiek zou gaan.


Geert Wilders

Het is een achterbakse streek om als regeringspartij achter de schermen 
te lobbyen bij oppositiepartijen voor een motie om je eigen premier weg 
te sturen. De aan D66 gelieerde media, dat zijn er veel, zwegen het 
gebeuren echter dood omdat het bericht speculatief zou zijn.

Inmiddels is er een nieuw feit. De leider van de grootste 
oppositiepartij Geert Wilders, kennelijk getergd door de 
fractievoorzitter van D66, Jan Paternotte, besloot een uitzondering te 
maken op de parlementaire gewoonte dat fractievoorzitters over hun 
onderlinge contacten geen mededelingen naar buiten doen. Hij schreef 
letterlijk: 'Wat een leugenaar die Paternotte. De man is zo vals, hij 
belde me een dag voor het Kamerdebat waarin Rutte aftrad en smeekte me 
om als oppositieleider een motie van wantrouwen tegen Rutte in te 
dienen. Dan hoefde hij het niet zelf te doen. Zijn achterbaksheid is 
ongekend.

Als dit bericht niet waar was had Paternotte het ontkend. Maar wat was 
de reactie van de fractievoorzitter van D66: 'Niet drinken en tweeten, 
Geert.' Hij reageerde met een drankroddel! Dat doet denken aan de roddel 
die D66 eerder over Johan Remkes had verspreid. Maar de hoofdzaak is 
natuurlijk dat het verhaal van Wilders waar is, anders had Paternotte 
het bericht ontkend. Er zijn overigens veel leden van de Tweede Kamer 
die wisten van de actie.


Machtswoord

Wat eerder al kon worden geconcludeerd op basis van onafhankelijke maar 
anonieme bronnen is nu openbaar bevestigd door het een na langst 
zittende Kamerlid Wilders. Voorafgaand aan het Kamerdebat heeft D66 
uitgebreid gezocht om een Kamermeerderheid te vinden om de premier van 
het eigen coalitiekabinet weg te sturen. Natuurlijk wist Kaag als 
partijleider hier van. Als ze deze actie had willen stoppen had ze dat 
als partijleider kunnen doen, met zo nodig als uiterste wapen het 
spreken van het machtswoord ('als de fractie dit doet stap ik subiet 
op'). Dat heeft ze niet gedaan, en ze heeft Rutte twintig minuten voor 
het debat pas gebeld, ook zo lekker collegiaal.

We hebben in de Haagse politiek heel wat streken gezien, maar zo 
onbetrouwbaar en gemeen is ongekend. De D66'ers die bij deze actie 
betrokken waren zouden nooit meer een rol mogen spelen in de vaderlandse 
politiek.

--------
(c) 2023 Mediahuis