[D66] Interview Sophie in 't Veld

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Trouw
Datum:  9 juli 2023
Auteur: Christoph Schmidt
URL:    
https://www.trouw.nl/verdieping/sophie-in-t-veld-stapte-over-naar-volt-uit-idealisme-d66-schurkt-te-veel-tegen-de-vvd-aan~b921cb48/


Sophie in 't Veld stapte over naar Volt uit idealisme: 'D66 schurkt te
veel tegen de VVD aan'
----------------------------------------------------------------------
Sophie in 't Veld maakte vorige maand de overstap van D66 naar Volt. Wat 
drijft haar, na een lange loopbaan als Europarlementarier? 'Je moet 
bereid zijn te vechten voor de democratie'.

Je kunt veel zeggen van de gelouterde Europarlementarier Sophie in 't 
Veld, maar dat zij is uitgeblust en op haar lauweren gaat rusten? Nee. 
'Ik sta nog steeds in vuur en vlam voor Europa', zegt ze tussen twee 
volzinnen door.

In september wordt ze 60 jaar. Ook na ruim negentien jaar in de 
parlementszetels in Brussel en Straatsburg is de voormalige D66-coryfee 
nog even enthousiast dan wel boos over wat ze allemaal om zich heen ziet 
gebeuren. 'Voormalig', want op 16 juni kwam ze met het donderslagbericht 
dat ze D66 de rug toekeert.


Focus D66 ligt op nationale politiek

In een brief aan de partijleden legde ze uit waarom. Ooit was D66 een 
echte EU-gezinde partij, schreef ze. 'Maar de laatste jaren blijft dat 
Europa-gevoel steken in abstract idealisme, ietwat sleets en 
werktuigelijk. Terwijl de Europese Unie zich in een turbulente wereld 
razendsnel ontwikkelt, staat bij D66 de nationale politiek steeds meer 
centraal, ten koste van onze Europese doelen.'

Het grootste nieuws verstopte ze helemaal aan het einde van die lange 
brief: ze is lid geworden van Volt. In die jonge, pan-Europese partij 
herkent In 't Veld het bevlogen idealisme dat haar vroeger zo aansprak 
in D66.

Sceptische buitenstaanders hadden hun oordeel meteen klaar: om zeker te 
zijn van een verlengd verblijf in het Europees Parlement zou In 't Veld 
uit puur opportunisme van partij zijn veranderd. Want het had er alle 
schijn van dat de D66-partijtop het na twintig jaar tijd vond worden 
voor een nieuwe lijsttrekker voor de Europese verkiezingen van juni 
volgend jaar.


Kandidaat gesteld voor kieslijst Volt

'Alles was zogenaamd tot in details gepland en voorbereid', zegt In 't 
Veld. 'Maar soms komt het ook voor dat je iets gewoon doet, omdat je 
denkt: dit is gewoon goed en we zien wel hoe het afloopt. Als ik 
inderdaad zo'n calculerende opportunist zou zijn, ben ik wel een 
ongelooflijk klungelige opportunist. Anders had ik alles wel van tevoren 
bedacht. Dat heb ik niet gedaan.'

Wat ze wel heeft gedaan, kort voor de deadline van Volt, is zich 
kandidaat stellen voor de Europese kieslijst. Klein probleem: de 
Volt-regels schrijven voor dat kandidaten al zeker vanaf half februari 
partijlid moesten zijn. En dat was In 't Veld niet. Volt biedt echter in 
bijzondere situaties de mogelijkheid tot dispensatie.

Dit vraaggesprek (via videoverbinding) vindt plaats op woensdagmiddag, 
als Volt nog geen uitspraak heeft gedaan over dat verzoek. In 't Veld 
koestert hoop, zij het voorzichtig. 'Laten we elkaar eerst eens beter 
leren kennen. Dan zien we het wel en dan accepteer ik wat er wordt 
besloten. Ik kom daar in een keer binnen gewalst, dus logisch dat zij 
denken: 'whoo, wat hebben we daar aan onze fiets hangen?' Ik heb op 
tafel gelegd wie ik ben, wat ik wil en wat ik te bieden heb.'


Laten we het over uw breuk met D66 hebben. Wat heeft uiteindelijk de 
doorslag gegeven?

'Het was een samenspel van omstandigheden. Een van de vele factoren is 
dat de kloof tussen het D66 waar ik voor stond en de VVD gegroeid is 
(beide partijen zitten in het Europees Parlement in een liberale 
fractie, red.). De VVD is enorm naar rechts opgeschoven. Onder het 
huidige leiderschap van D66 zie ik een patroon van aanschurken tegen de 
VVD. Ik voel me daar steeds ongemakkelijker bij. Ik snap: je zit samen 
in die snertcoalitie in Den Haag, maar je moet daar wel een verhaal bij 
hebben.

'Het afscheid van D66 als vereniging valt me zwaar. Ik heb honderden 
reacties gehad, heel warm, steunend en begrijpend. D66 is begonnen als 
een beweging, maar binnen de kortste keren zaten we in het parlement en 
waren we een politieke partij. Het bestaansrecht van D66 ligt wel in de 
beweging. Die is gewoon weg. Ze doen goede dingen in het kabinet, maar 
je bent alleen nog maar beleid. Beleid is je verhaal, het wordt 
technocratisch. Om bij Europa uit te komen: als er een moment is geweest 
in de ontwikkeling van de EU dat we het moeten hebben over 
democratisering, is het nu. Dit is toch het moment dat D66 voorop zou 
moeten lopen?'


U schreef in uw brief aan de leden dat D66 steeds meer nationaal denkt 
en minder Europees. Heeft u daar concrete voorbeelden van?

'Kijk naar de dingen waar D66 op zichzelf wel voor is: Bulgarije en 
Roemenie toelaten tot de Schengenzone, of een gezamenlijk Europees 
asielbeleid, waar Nederland niet echt vooroploopt om dat pakket 
aangenomen te krijgen. Ook bij die veelbesproken Natuurherstelwet zie je 
dat de gevraagde aanpassingen niets te maken hebben met Europa, maar met 
de nationale politiek. Daarover wordt voortdurend onderhandeld in Den 
Haag. Europese zaken zijn daarbij de inzet.

'Bovendien kun je wel idealen hebben, maar je moet ook mensen in Brussel 
op de juiste plekken hebben zitten om die idealen werkelijkheid te 
maken. D66 heeft daar jarenlang niet in geinvesteerd. Andere partijen 
doen dat wel. Premier Rutte is daar buitengewoon handig in. Als er een 
vacature is voor bij wijze van spreken een toiletjuffrouw, heeft Rutte 
wel een kandidaat.

'Een voorbeeld is Hans Vijlbrief. Een supergoede staatssecretaris (D66, 
onder meer belast met de afhandeling van 'Groningen', red.), geliefd en 
stabiel, een van de toppers in het kabinet. Maar hij had in Brussel wel 
een invloedrijke topfunctie (als hoogste ambtenaar van de eurogroep, 
red.) Als je die man plompverloren weghaalt, is die hier weg. Is dat nou 
strategisch gezien de beste zet?

'In Europa wordt gewoon politiek gemaakt, geregeerd als het ware. Dan 
moet je ook zorgen dat je erbij bent, dat je invloed uitoefent. Als je 
niet meedoet, geef je de boodschap af dat Europa iets secundairs is, 
iets technocratisch.'


Een voornaam kandidaat om D66-lijsttrekker te worden voor de Europese 
verkiezingen is Tweede Kamerlid Salima Belhaj. Hoe is dat gegaan?

'Ik wist dat ze erover nadacht. We hebben er een paar keer over 
gesproken. Ik vind Salima een hartstikke leuk mens. Ze is voormalig 
fractievoorzitter in Rotterdam, dus dan kan je wel wat. Ik wens haar 
veel succes.'


Kunt u zich ook niet een beetje voorstellen dat het D66-partijbestuur 
zegt: Sophie, twintig jaar Europarlement is toch echt wel de limiet?

'Natuurlijk. Ik ben daar zelf ook mee bezig geweest. Maar je moet dat 
gesprek wel voeren met echte argumenten. Vernieuwing ondersteun ik 
volledig, maar het argument van continuiteit moet ook aan bod komen. 
Vernieuwing zit 'm niet alleen in nieuwe gezichten, maar ook in een 
nieuwe manier van denken, en ja: ook in het hebben van mensen met een 
zeker politiek gewicht om die vernieuwing te kunnen uitvoeren.

'Je ziet het ook aan de reacties op het terugtreden van Renske Leijten 
(Tweede Kamerlid van de SP dat na zeventien jaar is vertrokken, red.). 
Zij was een goede parlementarier. De Tweede Kamer heeft al een tekort 
aan mensen met een institutioneel geheugen. Dat heeft het Europees 
Parlement ook. Je ziet aan de reacties op Leijtens vertrek dat dat ook 
wordt erkend, dat het een aderlating is.

'Ik ben naar Volt gegaan, helemaal open, zonder verwachtingen. Wil ik 
door? Ja. Zo wil ik ook datgene voortzetten wat hier is opgebouwd. Maar 
nogmaals: het hangt van hen af. Ik zou het fijn vinden om de kans te 
krijgen mee te doen.'


Was u op de hoogte van die regel dat je drie maanden lid moet zijn om op 
de kieslijst te mogen?

'Ik kwam er pas achter toen ik toetrad. Mensen zeggen aan de ene kant: 
wat een gehaaide opportunist. Anderen zeggen: wat stom zeg, dat ze dat 
gemist heeft. Dat kan niet allebei waar zijn. Heel soms, heel soms, zegt 
een politicus de dingen zoals ze zijn. Dit zijn de stappen die ik heb 
genomen: ik ben uit D66 gegaan, toegetreden tot Volt, en ik was te laat 
voor die driemaandenregel. Oke. Als ik echt gehaaid was, was ik op tijd 
voor die driemaandenregel lid geworden en dan was deze hele discussie er 
niet geweest.

'Waar het mij om gaat, is dat de positie van het Europees Parlement 
dringend moet worden versterkt. Daarom zou het goed zijn als hier genoeg 
mensen zitten met gewicht en institutioneel geheugen, die weten hoe het 
werkt, hoe je meerderheden kan bouwen, maar die ook weten hoe je kan 
zorgen dat dat parlement een stevige tegenmacht vormt tegenover de 
Europese Commissie en de Raad.

'Voor een partij als Volt - als ik even gedragen taal mag gebruiken - 
ligt daar echt een opdracht. Europa heeft dat soort mensen hard nodig. 
Je moet bereid zijn om de barricaden op te gaan, verantwoordelijkheid te 
pakken en om als het ware te vechten, ja, misschien moet ik het zo maar 
zeggen: te vechten voor de democratie.


Maar dan niet op de manier van Extinction Rebellion, maar op de 
Volt-manier: beschaafd?

'Ja. Zoals dat in 1966 ook gebeurde, bij mijn vroegere partij. Wat 
mensen onvoldoende zien, is dat we onze parlementaire democratie hebben 
verzwakt. Is die democratie robuust genoeg om de opkomst van radicaal 
rechts op te vangen? Ik denk het niet. Overal ter wereld is de 
parlementaire democratie zwakker geworden, ten gunste van regeringen.

'Er is een soort presidentialisering van regeringsleiders gaande. Macht 
en tegenmacht zijn uit balans. Eerst was het onder het mom van 
terreurbestrijding, toen digitalisering, strijd tegen fraude, 
veiligheid, covid, elke keer was er weer een reden waarom regeringen 
meer macht kregen. Wapens voor Oekraine, vaccins aankopen, 
euro-obligaties, in principe vind ik dat allemaal fantastisch, maar er 
is nauwelijks democratische controle op.'


Stel dat Volt geen uitzondering voor u wil maken en u niet kunt meedoen 
aan de Europese verkiezingen. Wat gaat u dan doen?

'Ik grap hier intern al: dan ga ik een webwinkeltje beginnen. Ik weet 
het niet. Dat zien we dan wel weer. Ik leef steeds meer bij de dag. Dat 
is een gevoel van vrijheid. Op zekere leeftijd, en op een bepaalde 
positie, ben je meer bezig met wat je zelf inhoudelijk belangrijk vindt, 
en niet zozeer met wat je moet doen om ergens te komen.'


Volt heeft slecht nieuws: geen dispensatie, geen plek op de kieslijst

Een paar uur na dit gesprek belt In 't Veld terug. Ze heeft net een 
teleurstellend bericht gehad van het Volt-bestuur: geen dispensatie, 
geen plek op de Europese kieslijst. In een brief aan de Volt-leden noemt 
co-voorzitter Rob Keijsers de driemaandenregel 'van groot belang voor de 
binding met onze partij en haar leden, gedachtegoed en cultuur'. Verder 
schrijft hij dat 'we genoeg politieke talenten in huis hebben die zich 
met hart en ziel voor Volt hebben ingezet'.


Even later appt In 't Veld haar volledige reactie.

'Ik begrijp volledig dat het reglement en de wensen van de leden van 
Volt de doorslag geven. Ik ben ervan overtuigd dat dit het moment is 
waarop Volt een grote sprong kan maken, en de kans moet grijpen om mee 
een leidende rol te spelen. De Europese democratie staat onder druk en 
een zo groot en krachtig mogelijk progressief, pro-Europees blok bij de 
komende Europese verkiezingen is van het allerhoogste belang. Als 
kandidaat had ik daaraan zeer graag een bijdrage geleverd, maar ik heb 
bewust de keuze gemaakt voor Volt. Dus zal ik alle steun verlenen in de 
campagne, zowel in Nederland als in andere EU-lidstaten.'

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Wie is Sophie in 't Veld?

Sophie in 't Veld is geboren in Vollenhove, op 13 september 1963. Ze 
studeerde geschiedenis en is sinds 1988 D66-lid. In 1994 ging ze wonen 
en werken in Brussel. Van 1996-2004 was In 't Veld fractiesecretaris 
voor de partij van Europese Liberalen en Democraten bij het Comite van 
de Regio's. Tussen 2004 en 2019 was ze vier keer lijsttrekker (en 
Europarlementarier) voor D66. In juni 2023 zegde In 't Veld haar 
D66-lidmaatschap op en werd lid van Volt. Ze ging verder als 
onafhankelijk lid van de liberale Renew-fractie in het Europees 
Parlement.

--------
(c) 2023 DPG Media B.V.