[D66] Column: Kaag misbruikt schatkist

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Telegraaf
Datum:  24 augustus 2024
Auteur: Ronald Pasterk
URL:    
https://www.telegraaf.nl/watuzegt/1623207379/sigrid-kaag-heeft-haar-rol-als-hoeder-van-de-schatkist-misbruikt-om-d66-wensen-veilig-te-stellen
Ref:    https://www.telegraaf.nl/tag/Ronald_Plasterk


Sigrid Kaag heeft haar rol als hoeder van de schatkist misbruikt
om D66-wensen veilig te stellen
----------------------------------------------------------------

Het aantal mensen in ons land, ook kinderen, dat in armoede leeft neemt 
toe. Dit is de uitkomst van het regeringsbeleid, en je moet daar iets 
aan doen. Nu zal iedereen met een beetje boerenverstand direct kijken 
naar de enorme fondsen die tijdens de formatie op aandringen van D66 
apart gezet zijn voor klimaat en voor stikstofbeleid. De adviserende 
instanties - RvS, CPB, ook alle economen - zijn altijd tegen zulke 
fondsen, omdat ze de democratie uithollen (want fondsen onttrekken zich 
aan de jaarlijkse afweging van alle middelen), en omdat ze het toetsen 
op effectiviteit onmogelijk maken (je wil weten of die miljarden de 
stikstof echt terugdringen). Maar het woord van D66 was wet bij de 
formatie.

Om de omvang van het fonds te illustreren heb ik onlangs geschreven dat 
het klimaatfonds van 35 miljard ieder huishouden in Nederland 5000 euro 
kost. Laat ik het voorrekenen: we hadden 7 miljoen huishoudens 
(inmiddels bijna 8 miljoen), en 35 gedeeld door 7 is 5! Het is geen 
hogere wiskunde, maar het klopt. Laatst stelde een groepje zelfbenoemde 
factcheckers dat als je dat bedrag over tien jaar verdeelt het 'maar' 42 
euro per maand is per huishouden. Maar ten eerste is dat voor een 
huishouden veel geld, en bovendien is dat precies hetzelfde: 120 maanden 
maal 42 euro is inderdaad afgerond 5000 euro.


Armoedebeleid

Als huishoudens het zouden moeten ophoesten over een jaar kost het ze 
400 euro per maand, over honderd jaar is het 4 euro per maand. Hoe je 
het ook uitsmeert, het is heel veel geld, en het is ook voor andere 
bestemmingen inzetbaar.

Nu komt het. De minister van Financien was er snel bij om te stellen dat 
de dekking van nieuw armoedebeleid zou moeten komen van ofwel verdere 
verhoging van de belastingen, of van bezuinigingen. Over het aanspreken 
van de fondsen zei ze: 'Die fondsen hebben een einddatum, terwijl wij 
voor het bestrijden van armoede op zoek moeten naar structurele 
oplossingen.' Dus in haar rol als schatkistbewaarder blokkeert Sigrid 
Kaag elke gedachte om bijvoorbeeld het stikstoffonds van 24 miljard 
anders te bestemmen, een fonds dat in hoogte zijn gelijke niet kent in 
de buurlanden. Nu leert de ervaring dat de Haagse politiek altijd bereid 
is een robbertje te stoeien over de verdeling van geld, maar dat het 
gezagsargument dat iets begrotingstechnisch onmogelijk is enorme indruk 
maakt en elke discussie doodslaat. Kaag stelt: je kunt geen incidenteel 
geld gebruiken voor structurele dekking, en dat klinkt nog bijna logisch 
ook.


Grote onzin

Het is, met alle respect, toch grote onzin. Zoals het de Tweede Kamer 
vrijstond om deze fondsen in te stellen vanuit de algemene middelen, zo 
kan de Kamer ook besluiten ze te herbestemmen. Al het geld kan door 
begrotingswijziging verschoven worden.

Waar het argument van Kaag naar verwijst, is dat zo'n fonds een keer 
leeg gaat. Dus als je voortaan elk jaar van het stikstoffonds vier 
miljard zou bestemmen om de armoede te bestrijden dan is het na zes jaar 
leeg. (Voor de fijnproevers: het kan iets afwijken door rentes en 
indexaties). Maar stel dat we de komende zes jaar de armoede bestrijden 
door het stikstoffonds te herbestemmen, dan levert dat elk jaar ongeveer 
vier miljard euro op, en met vier miljard per jaar heb je ruimschoots de 
financiele ruimte om de armoede in Nederland de komende zes jaar aan te 
pakken. Verstandiger lijkt het om het geld verspreid over een langere 
periode in te zetten, bijvoorbeeld tien jaar, dat is een beleidskeuze. 
Inderdaad moet je dan zorgen dat je voor de periode na die tien jaar een 
nieuwe oplossing hebt, bijvoorbeeld door economische groei of goedkopere 
energie.

Voor wie denkt dat Kaags technische argument wel valide is: het Centraal 
Planbureau stelt in 
CPB-Publicatie-Startnotitie-Keuzes-in-Kaart-2025-2028.pdf, alinea 5,4: 
'Omgang met de begrotingsfondsen' nadrukkelijk: 'Het is mogelijk te 
bezuinigen en te intensiveren op deze fondsen.


Bezuinigen

Kortom: je kunt zeker gedurende de looptijd meer geld in het fonds 
stoppen, en je kunt er ook op bezuinigen. Ik ging nu even uit van 
helemaal wegbezuinigen van het stikstoffonds, maar je zou bijvoorbeeld 
2,4 miljard kunnen laten staan, nog een enorme hoeveelheid geld, maar 
slechts tien procent van het totale fonds. Het CPB berekent wat ieder 
fonds doet voor het 'saldo', dus wat het fonds ons per jaar kost, ze 
noemen dat in een tabel het 'saldoverslechterend effect' van het fonds, 
en dat is voor het stikstoffonds bijvoorbeeld in de jaren 2026-2028 3,4 
miljard per jaar. (Voor het klimaatfonds hoger). Dat geld is 
'alternatief aanwendbaar'. Iedere factchecker kan het nalezen.

De conclusie kan niet anders zijn dan dat Sigrid Kaag haar rol als 
hoeder van de schatkist misbruikt om D66-wensen veilig te stellen. Bij 
D66 denken ze misschien over armen 'wie zijn die mensen?', maar andere 
partijen mogen kiezen voor armoedebestrijding. De Kamer doet er goed aan 
het stikstoffonds grotendeels in te zetten voor andere doelen, zoals 
armoedebestrijding.

--------
(c) 2023 Mediahuis