[D66] Afscheidsinterview Kaag

Mon Aug 21 14:32:03 CEST 2023

Bron:   De Morgen
Datum:  19 augustus 2023
Auteur: Stavros Kelepouris
URL:    
https://www.demorgen.be/nieuws/een-vrouw-die-hoogopgeleid-is-verbaal-sterk-en-met-ervaring-daar-houdt-niet-iedereen-van-nederlandse-topminister-stapt-uit-politiek-na-jaren-van-intimidatie~bebe6700/

'Een vrouw die hoogopgeleid is, verbaal sterk, en met ervaring, daar 
houdt
niet iedereen van': Nederlandse topminister stapt uit politiek na jaren 
van
intimidatie
---------------------------------------------------------------------------

Zes jaar lang werd de Nederlandse vicepremier Sigrid Kaag eindeloos 
belaagd, bedreigd en geintimideerd. Na de val van de regering-Rutte 
trekt ze de deur van de politiek achter zich dicht. 'Ik dacht: het zal 
wel overwaaien. Maar dat is dus nooit gebeurd.'

In een bonte zomerjurk wandelt Sigrid Kaag, ontslagnemend vicepremier en 
minister van Financien, de tuin van haar statige herenwoning in Den Haag 
in. Het weelderige groen van de haag verbergt netjes een bolvormige 
bewakingscamera - een miniatuurversie van de barak vol camera's die de 
politie vlak voor haar huis heeft neergepoot. 'Die man hier voor de deur 
was de druppel, dat kan ik je wel zeggen. Dan was het even genoeg 
geweest, en hebben ze dat ding daar gezet.'

'Die man' is de complotdenker en religieuze fanaticus Max van den Berg. 
In Belgie vergaarde hij enige internetroem toen hij op weg naar een 
coronaprotest een filmpje opnam aan de brouwerij van Duvel, waar volgens 
hem duivels bier gebrouwen werd. Maar een stuk minder vermakelijk was 
het bezoek dat hij in januari vorig jaar bracht aan Sigrid Kaag, toen 
Van den Berg met een brandende fakkel aan haar voordeur opdook.

Het was de zoveelste episode in een jarenlange stroom van bedreigingen, 
haatberichten en intimidatie aan het adres van Sigrid Kaag. In oktober 
2017 maakte ze de overstap van de internationale diplomatie - bij de VN 
leidde ze onder meer de vernietiging van de chemische wapens in Syrie - 
naar de Nederlandse regering. Zes jaar later kondigde ze, na de val van 
het kabinet-Rutte IV, haar afscheid uit Den Haag aan. Haar gezin had het 
wel even gehad met de hysterie.

'Mijn man en mijn kinderen hebben me gezegd: niet nog eens vier of vijf 
jaar van dit. Dat willen we niet nog een keertje meemaken. Nu, dat gaf 
wel de doorslag. Het was natuurlijk geen donderslag bij heldere hemel. 
(lacht) Het zou heel raar geweest zijn als dat als een totale verrassing 
kwam - dan ben je wel heel erg onthecht van je eigen familie.'

Het incident met de fakkel had een grote indruk gemaakt op hen?

'We waren thuis, mijn kinderen zeiden dat mijn naam geroepen werd op 
straat. En dan hoor je NSB gescandeerd worden (de Nederlandse 
fascistische partij uit de jaren 40, SKE). Ik dacht echt dat hij brand 
zou veroorzaken, want die man had een grote fakkel bij. Het was best 
eng.

'Onze voormalige partijleider Els Borst is vermoord door iemand die ook 
godsdienstwaanzinnig was. Hij was ervan overtuigd dat zij een beetje de 
duivel was, onder meer omdat ze de euthanasiewetgeving introduceerde. 
Jaren later is hij bij haar opgedoken en heeft hij haar vermoord. Dat 
was een zuivere politieke moord. Mijn kinderen kennen dat verhaal ook, 
en ze hebben me wel duidelijk gemaakt: wij willen niet dat je eindigt 
zoals Els Borst.'

U bent zes jaar lang van alle kanten belaagd. U had er zelf ook genoeg 
van?

'Ik was al langer bezig met de gedachte of ik nog door zou willen. Het 
was een opeenstapeling der dingen, en dat ging maar crescendo, zes jaar 
lang. Het begon al voor ik naar Nederland terugkwam, toen bekend raakte 
dat ik minister zou worden. Een klein groepje mensen karakteriseerde me 
meteen als terrorist.'

Omdat u getrouwd bent met een Palestijnse man.

'Er werd een associatie gemaakt. Palestijn staat gelijk aan terrorist, 
dus die Kaag... (droogjes) Ja, zo kan ik het ook. Maar ik dacht: dat is 
een klein groepje mensen en dat gaat een beetje rond op sociale media - 
zodra je aan de slag gaat en je werk serieus doet, komen de feiten wel 
bovendrijven. Het zal wel overwaaien. Maar dat is dus nooit gebeurd. Het 
is gegroeid van een windje tot een storm tot een kleine tornado in mijn 
persoonlijk leven.'

De Groene Amsterdammer berekende ooit dat u in vijf maanden tijd 13.000 
haatberichten had gekregen, een per kwartier. Uw reactie daarop was: 'Ik 
ben dus niet gek'. Dacht u dat dan?

'Ik heb altijd geprobeerd daar heel nuchter in te zijn. Ik vertelde 
mezelf dat het een symptoom was van iets dat niet goed zit in de 
samenleving. Dat het niet om mij ging. Maar goed, het is wel jouw naam 
die daar telkens verschijnt. Tijdens de verkiezingen was Kutkaag een 
tijdje trending. Hoe verzinnen ze het? Dat volwassen mensen daarin 
meegaan!

'Als mens weet je ook dat de dingen groter lijken wanneer het over 
jezelf of over je naasten gaat. Dus ik dacht: het zal misschien wel 
meevallen. Maar dan bleek dat gevoel toch door data onderbouwd te zijn. 
Dat was wel fijn.'

U hebt het imago altijd zeer koel te blijven. Raakten die berichten u 
dan niet?

'Heel lang werd er mij gezegd: schouders eronder, trek het je niet aan. 
Wel nee, ik trek het me ook niet zozeer aan, en uiteraard ga ik ook wel 
door. Maar als het zo systematisch en bijna georkestreerd plaatsvindt, 
dan gaat het een eigen leven leiden.'

Waarom was Sigrid Kaag het mikpunt en niet iemand anders?

'Het is heel lastig om daar zelf op te antwoorden. Draait u de vraag 
eens om: wat is er aan de hand dat er een mikpunt nodig is? Wereldwijd 
zijn vrouwen de kanarie in de koolmijn. Als het slechter gaat met 
samenlevingen, als sociale of persoonlijke vrijheden worden ingeperkt, 
kan je dat zien door de lens van vrouwen en meisjes.'

Zij zijn het eerste slachtoffer?

'Vaak wel - minderheden en mensen van kleur. Dan zie je het 
zondebokprincipe aan het werk. En ten tweede: een vrouw die hoogopgeleid 
is, verbaal sterk, en met ervaring, daar houdt ook niet iedereen van.'

U had ook uitgesproken politieke ambities. U wou premier worden.

'Inderdaad. Als een man van een partij met twee zetels zegt dat hij 
premier wil worden, is dat normaal. Maar een vrouw die opkomt voor een 
partij met negentien zetels en denkt premier te willen worden, dat is 
heel wat!'

Volgens experts krijgen vrouwen een ander soort kritiek dan mannen. Hebt 
u dat ook zo ervaren?

'Zeer zeker. Hoe je eruitziet, wat je draagt, hoe je praat: het gaat 
over allemaal totaal irrelevante zaken. Dezelfde houding, dezelfde 
woorden en uitspraken worden bij een man gezien als inspirerend en 
leidinggevend, terwijl een vrouw dan zogenaamd zeurderig en autoritair 
is. Dat is echt zo.'

U werd zelfs door Geert Wilders heks genoemd.

'Tja, een heks staat voor iets kwaads, iets slechts. En wat deden ze in 
de middeleeuwen met heksen? Verbranden. Dus dat soort uitspraken zijn 
heel kwalijk. Woorden doen ertoe.'

Vreest u dat na deze zes jaar en uw besluit om te vertrekken veel 
vrouwen zullen denken: dit hoeft allemaal niet voor mij, ik laat de 
politiek links liggen?

'Toch wel. Maar dat heeft er mij niet van weerhouden om te kiezen voor 
mezelf en voor mijn gezin. Ik kan ook op een andere manier het land 
dienen en vrouwen en meisjes tot voorbeeld zijn. Ik heb wel de oproep 
gedaan: laat je niet weerhouden. Uiteindelijk zullen we dit als 
samenleving moeten oplossen. We moeten durven benoemen dat dit niet oke 
is. Een beetje fatsoen is heus niet zo moeilijk.'

Voor uw stap naar de politiek zat u ook al in een echte mannenwereld.

'Zeker op het niveau waar ik opereerde, dat klopt.'

Heeft het u toch nog verbaasd hoe hard het eraan toegaat in de nationale 
politiek?

'Ik denk dat internationale politieke diplomatie toch meer gaat over 
echte harde politieke zaken - oorlog en vrede, humanitaire toegang, 
mensenlevens verbeteren. Daar kwam toch meer inhoud bij kijken. Wat me 
zorgen baart aan Den Haag is dat veel van de inhoud verloren gaat aan 
mensen een hak willen zetten, aan woordspelletjes en theater. En niet 
het soort theater waar ik met plezier naartoe ga. Daar is het land niet 
mee gediend.'

Als uw familie niet had gevraagd om ermee te stoppen, zou u dan een 
ander besluit hebben genomen?

'Ik kan daar niet op antwoorden. Ik heb dit besluit genomen, en ik ben 
gezegend met een man en kinderen die dit allemaal slikken. Ik ben hier 
niet afhankelijk van. Ik doe het uit overtuiging, niet omdat ik 
professioneel niets anders kan verzinnen. Ik heb me op zoveel plekken in 
de wereld ingezet, er is genoeg dat ik kan doen.'

U blijft er allemaal verbazend stoicijns bij.

'Dat kan. Misschien is het ten dele ervaring, maar ik probeer zulke 
dingen wel een plaats te geven en te verwerken. Het is ook al zes jaar 
aan de gang. Maar dat wil niet zeggen dat we dat dan maar moeten 
aanvaarden. Dat in een land als Nederland mensen in de publieke arena 
last hebben van bedreigingen en intimidatie: dat is toch niet normaal? 
Ik hoop echt dat we daar eens het debat over kunnen aangaan, en het los 
zien van personen of incidenten. Er is iets veel fundamentelers aan de 
hand. Dit gaat over de rechtsstaat.

'We staan echt op een kruispunt. We moeten beseffen dat een verdere 
verharding van de samenleving, van de toon in het publieke debat, ons 
land echt schaadt. Dat zal uiteindelijk leiden tot minder goede 
politieke keuzes, want angst is een slechte raadgever. En er zullen ook 
fysieke gevolgen zijn voor mensen. Je leest her en der dat mensen uit de 
lgbtqia+-gemeenschap banger worden, dat er meer incidenten zijn. Dat 
zijn tekenen aan de wand.'

Tijdens de coronacrisis raakten de maatschappelijke gemoederen in 
Nederland heel erg verhit, veel meer dan in Belgie. Politici werden 
belaagd, absurde complottheorieen werden openlijk in het straatbeeld 
verspreid.

'Dat is wel vaker zo in Nederland, alleen erkennen wij dat niet. Uit 
studies blijkt dat wij Nederlanders erger zijn qua uitingen op sociale 
media dan andere landen. Dat ligt misschien een beetje aan onze, ahum, 
openheid. Wij zien dat zelf als eerlijkheid, maar laten we wel wezen: in 
andere landen wordt dat vooral ervaren als botheid. Sociale media 
versterken dat nog.

'Maar wat we gezien hebben, ik geloof niet dat dat allemaal komt door de 
coronacrisis. Corona heeft een vergrootglas gezet op iets dat al speelde 
in de samenleving. Wat dat precies is, weet ik niet.'

Laten we het even hebben over de regering. Het kabinet is gevallen over 
migratie, net als de vorige federale regering in Belgie.

'Juist, het Marrakesh-pact, dat niet eens bindend was. (lacht) Dat is 
ook een eigen leven gaan leiden, hoor.'

Tonen die twee gevallen hoe lastig dat thema is?

'Ja en nee. Het is natuurlijk gevoelig en complex, maar migratie wordt 
door sommigen ook wel gebruikt als een hondenfluitje om het enkel nog te 
hebben over irreguliere migratie. Het gaat ook over kennismigratie, over 
het terugkeren van mensen die hier niet kunnen blijven, en over humane, 
waardige opvang voor diegenen die echt recht hebben op asiel. En 
tegelijk moeten we erkennen dat veel mensen overlast ervaren van mensen 
die hier niet kunnen blijven. Al die dingen kan je niet vereenvoudigen 
tot een oneliner.'

Nederland moet het binnenkort na dertien jaar Mark Rutte doen met een 
andere premier. Wat is de erfenis van Rutte?

'Ere wie ere toekomt: je wordt en blijft niet zomaar dertien jaar 
premier. Hij heeft dag en nacht gewerkt en zich ingezet voor het land. 
En hij heeft Nederland ook door hele moeilijke momenten geloodst - de 
ramp met de MH17, een enorme bezuinigingsoperatie, de crisistijden van 
de voorbije jaren. Ik denk ook dat door zijn statuur Nederland op 
Europees niveau een grotere rol kon spelen dan normaal gesproken het 
geval zou zijn. En hij is natuurlijk de ultieme dealmaker. Dat is ook 
een gave.'

Heeft Nederland na die dertien jaar nood aan een nieuwe wind?

'Ik heb al eerder gezegd dat het volgens mij goed is dat premiers maar 
twee termijnen zitten. Dat lijkt me gewoon gezond, in algemene zin. 
Daarmee bedoel ik niet specifiek iets over Rutte.'

Hebt u er spijt van dat u nooit premier zal worden?

'Nee hoor, helemaal niet. Er zijn wel meer dingen die ik nooit zal 
worden.'

U had wel die ambitie.

'Klopt, maar ik zat daar niet heel mijn leven van te dromen. Ik ben niet 
opgegroeid in de politiek, het is een fase in mijn leven. En ik vind dat 
iedereen die meedoet aan verkiezingen moet zeggen: ik wil het Torentje 
in. Als je meedoet, moet je proberen de wedstrijd te winnen. Wat je 
kansen zijn, dat is wat anders, dat ligt aan de kiezer. Maar er zijn ook 
heel veel andere dingen die je kan doen voor je land.'

Verlaat u Den Haag met opgeheven hoofd, of ook spijt om hoe het gelopen 
is?

'Het een sluit het ander niet uit. Met opgeheven hoofd, dat zeker - want 
ik laat wat achter. Ik heb wel een gevoel van teleurstelling. Want ik 
kwam terug om hier te blijven. Of ik oud word in Nederland, dat weet ik 
niet. Ik heb geen idee waar ik naartoe ga. Het is totaal tabula rasa.'

--------
(c) 2023 DPG Media