[D66] Meer censuur in Rusland

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

[Wim Kan, ooit: 'Misschien hebben wij ook wel censuur maar weten we niet 
eens dat we censuur hebben']


Bron:   Trouw
Datum:  25 november 2022
Auteur: Jarron Kamphorst
URL:    
https://www.trouw.nl/buitenland/nog-meer-censuur-in-rusland-berichten-over-het-leger-kan-bijna-niet-meer~bf5de98c/


Nog meer censuur in Rusland: berichten over het leger kan bijna niet 
meer
-------------------------------------------------------------------------

Het Kremlin scherpt met nieuwe regels de militaire censuur in Rusland 
aan. Feitelijk kan elk bericht over het leger binnenkort tot een boete 
of veroordeling leiden.

Het was al geen sinecure voor journalisten in Rusland om verslag te doen 
van de oorlog, maar vanaf donderdag wordt die opgave alleen nog maar 
zwaarder. Een decreet dat door de nationale veiligheidsdienst FSB werd 
opgesteld, breidt per 1 december de lijst met 'verboden onderwerpen' uit 
waarover geen informatie mag worden verzameld of gedeeld. Volgens het 
besluit gaat het om thema's die weliswaar geen staatsgeheim zijn, maar 
nog altijd 'de veiligheid van Rusland in gevaar kunnen brengen indien de 
informatie in handen komt van buitenlandse bronnen'.

Vrij vertaald komt het erop neer dat het Kremlin met dank aan zijn 
spionnengilde de militaire censuur in Rusland nog verder aanscherpt. 
Kort nadat Rusland op 24 februari dit jaar Oekraine binnenviel, nam het 
parlement in Moskou al met een noodvaart wetgeving aan die onder meer 
het woord 'oorlog' en 'invasie' in de ban deed. Ook is het sindsdien 
verboden de strijdkrachten in 'diskrediet' te brengen of 'nepnieuws' 
over het leger te verspreiden. Wie het toch waagt de verboden termen in 
de mond te nemen of zich kritisch uit te laten over de Russische 
troepen, riskeert hoge boetes of zelfs een gevangenisstraf van maximaal 
vijftien jaar.


Exodus van journalisten

De militaire censuur leidde destijds tot een exodus van Russische en 
buitenlandse journalisten en was een klap in het gezicht van de 
onafhankelijke verslaggeving. Daarnaast creeerden de regels een 
orwelliaanse werkelijkheid waarin verslaggevers en burgers uit 
veiligheidsoverwegingen plotseling moesten spreken van de 'speciale 
militaire operatie', de eufemistische term die het Kremlin muntte om de 
invasie van Oekraine te bagatelliseren.

Klaarblijkelijk was dat voor de machthebbers aan het Rode Plein niet 
genoeg en willen ze nu de duimschroeven nog strakker aandraaien. Het 
FSB-decreet dat komende week in werking treedt, benoemt nog eens zestig 
punten die vanaf 1 december taboe zijn. Volgens de nieuwe regels is het 
voortaan onder meer verboden om verslag te doen van militaire misdaden 
en het moreel van de Russische troepen. Ook het delen van informatie 
over de omvang, wapens, structuur of training van bataljons of 
individuele soldaten is strafbaar.

In de praktijk houdt dit onder meer in dat de honderden video's die al 
maanden op sociale media circuleren en soldaten tonen met verroeste 
machinegeweren, versleten uitrustingen en gebrek aan rantsoen voortaan 
verboden zijn. Wie ze toch deelt op een online platform, loopt vanaf 
volgende maand risico op vervolging.


Algeheel verbod op verslaggeving over de oorlog

Zoals gebruikelijk in Rusland zijn de regels ook dit keer bijzonder vaag 
geformuleerd. Zo luidt het eerste van de zestig punten in de 
FSB-verordening dat ook het vergaren en delen van 'informatie over het 
verloop en de ontwikkeling van de militair-politieke en strategische 
(operationele) situatie' uit den boze is. Zo'n formulering kan met een 
beetje creatieve en partijdige rechtspraak in theorie worden 
geinterpreteerd als een algeheel verbod op verslaggeving over de oorlog.

Hoe de nieuwe wetgeving in de praktijk gaat uitpakken, valt nog te 
bezien. Aangezien dit soort repressieve regels in Rusland doorgaans niet 
per se voor systematische maar eerder voor willekeurige onderdrukking 
worden toegepast, is het niet te zeggen hoe dit de journalistiek precies 
gaat beinvloeden. Wat wel vaststaat, is dat het Kremlin dankzij de 
nieuwe regelgeving een extra stok heeft om mee te slaan, indien het 
individuen wil aanpakken die zich kritisch uitlaten over Poetins oorlog. 
Want de boodschap is duidelijk: vertel nooit de waarheid, of het komt je 
duur te staan.

--------
(c) 2022 DPG Media B.V.