[D66] Integriteitskwestie/Scheuring Eurofractie D66

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   NRC Handelsblad
Datum:  13 mei 2022
Auteur: Lamyae Aharouay, Philip de Witt Wijnen m.m.v. Mark Lievisse 
Adriaanse
URL:    
https://www.nrc.nl/nieuws/2022/05/13/scheuring-in-brusselse-fractie-van-d66-na-klachten-over-europarlementarier-samira-rafaela-a4124396


Scheuring in Brusselse fractie van D66, klachten over
Europarlementarier Samira Rafaela
-----------------------------------------------------
Een interne D66-commissie verklaarde klachten over Europarlementarier 
Samira Rafaela gegrond. Zij vindt dat het onderzoek rammelt. Zondag 
praat de D66-top met leden over de partijcultuur. Die weten niks over 
deze kwestie.

Het door integriteitskwesties geplaagde D66 heeft er in Brussel een 
nieuwe kwestie bij. Ditmaal gaat het om Europarlementarier Samira 
Rafaela (33). Drie voormalige medewerkers dienden klachten tegen haar in 
omdat zij zich als werkgever schuldig zou hebben gemaakt aan onder meer 
machtsmisbruik. De Commissie integriteitsonderzoeken van D66 verklaarde 
die klachten gegrond, blijkt uit vertrouwelijke stukken die zijn 
ingezien door NRC.

De commissie schrijft dat het gaat om: 'intimidatie, machtsmisbruik, 
pestgedrag en bedreiging'. Dat zou hebben geleid tot een 'onveilige 
werksituatie'. In een reactie zegt Rafaela zich 'niet te herkennen' in 
de conclusies van het op 3 mei opgeleverde rapport. Tussen Rafaela en 
delegatieleider Sophie in 't Veld (58) is een conflict ontstaan dat 
dusdanig is geescaleerd dat Rafaela zich heeft teruggetrokken uit de 
samenwerking.

Zondag praten D66-partijleden over een eerdere kwestie, rond voormalig 
partijprominent Frans van Drimmelen die zich in de jaren 2015-2016 
schuldig had gemaakt aan grensoverschrijdend gedrag jegens een toenmalig 
medewerker van het partijbureau. Partijleider Sigrid Kaag en het 
partijbestuur gingen daarover onlangs diep door het stof.

Het bestuur wilde voor zondag nog niet bekendmaken dat er onderzoek naar 
Rafaela is gedaan. Meerdere betrokkenen hebben erop aangedrongen de 
conclusies juist wel voor zondag naar buiten te brengen en de klachten 
van de slachtoffers te erkennen. Ook In 't Veld vindt dat de kwestie 
zondag in alle openheid met leden moet worden besproken. 'Deze 
bijeenkomst gaat niet over de kwestie-Van Drimmelen. Het gaat over hoe 
mensen zich veilig kunnen voelen in de partij. Het bestuur zal duidelijk 
moeten maken hoe het met signalen van onveiligheid omgaat.'

Rafaela vindt dat het onderzoek naar haar niet goed is uitgevoerd. 
Volgens haar heeft de commissie bewijsstukken niet willen inzien en 
laten meewegen. Evenmin zijn getuigen gehoord. Rafaela zegt in een 
reactie dat zij een advocaat in de arm heeft genomen, 'gezien de 
klachten en ook omdat ik bij het partijbestuur onvoldoende gehoor kreeg 
voor mijn visie op deze kwesties in een eerder stadium'.

Volgens bronnen heeft Rafaela de leden van de commissie, onder leiding 
van ex-lid van de Algemene Rekenkamer Francine Giskes, aansprakelijk 
gesteld voor de schade die zij verwacht te lijden. Ze zou hebben 
aangekondigd hen in een juridische procedure aan te willen klagen wegens 
smaad.

De Europese D66-delegatie heeft een verleden van lastige 
werkverhoudingen. Daarbij zou ook meespelen dat Sophie in 't Veld al 
heel lang aan de touwtjes trekt in de delegatie. 'Er is altijd wel gedoe 
met Sophie', zegt een D66-lid die de partijtop goed kent. In 't Veld is 
een oudgediende die al in 2004 in het Europarlement werd verkozen - ze 
zit nu in haar vierde termijn. Door mensen die haar kennen wordt ze 
omschreven als iemand die niet teveel concurrentie duldt en graag de 
controle houdt. Menig delegatielid voerde met haar een competentiestrijd 
over dossiers, over portefeuilles, over media-aandacht.

De voormalige Europarlementarier Matthijs van Miltenburg trad daar eind 
2018 openlijk over naar buiten, nadat hij na zijn eerste termijn niet 
terugkeerde op de kandidatenlijst. 'Het is betreurenswaardig dat de 
lijsttrekker niet in staat is om zich verbindend op te stellen en dat 
zij geen tegenspraak duldt.'

In 't Veld kent de verhalen over haar reputatie, maar vindt die niet 
relevant voor het huidige conflict rond Samira Rafaela. 'Er zijn vast 
mensen die mij een naar mens vinden. Is dat nou zo spannend? Laat men 
vertellen wanneer ik dan concreet een grens ben overgegaan? Zijn er 
formele klachten ingediend?'


Krimpende staf

De onenigheid tussen In 't Veld en Rafaela begon in de zomer van 2019. 
Bij de verkiezing van mei dat jaar was de D66-delegatie teruggevallen 
van vier naar twee zetels. Bijgevolg moest ook de ondersteunende staf 
inkrimpen - een Europarlementarier heeft recht op vier vaste 
medewerkers. Terwijl Rafaela daarvoor zelf nieuwe mensen dacht te kunnen 
rekruteren, wilde In 't Veld vasthouden aan een aantal zittende 
medewerkers. Pas na een paar maanden lukte het Rafaela om eigen mensen 
in dienst te nemen.

Volgens Rafaela zijn de klachten tegen haar niet los te zien 'van de 
bredere arbeidsrelatie' die ze met de betrokken medewerkers had. Een van 
de klagers meldde zich eind vorig jaar bij het partijbestuur nadat haar 
contract niet was verlengd door Rafaela. Die melding werd niet 
ontvankelijk verklaard, omdat het om een arbeidsconflict tussen 
werkgever en werknemer zou gaan.

De melder heeft zich vervolgens gewend tot de recent opgerichte 
Commissie integriteitsvraagstukken. Die werd opgericht in het voorjaar 
van 2021, nadat Bureau Integriteit BING naar aanleiding van de 
kwestie-Van Drimmelen onderzoek had gedaan naar onder meer de 
meldingsstructuur in de partij. De melder heeft na het indienen van haar 
eigen klacht andere voormalig medewerkers opgezocht en ze gewezen op de 
mogelijkheid om zich bij de commissie te melden. Twee daarvan maakten 
daar gebruik van.

In het protocol van de commissie staat dat leden van D66 of niet-leden 
die hun lidmaatschap niet langer dan twee jaar geleden hebben opgezegd 
een klacht in kunnen dienen. Niet alle voormalig medewerkers van wie een 
klacht in behandeling is genomen zijn echter (oud-)partijlid. Op verzoek 
van partijvoorzitter Everhardt is besloten ook de klacht van een 
niet-lid door de commissie te laten onderzoeken. Het partijbestuur zegt 
desgevraagd niet inhoudelijk in te kunnen gaan op de werkwijze en 
procedures.

In de campagne voor de Europese verkiezingen werd Rafaela nog gesteund 
door lijsttrekker In 't Veld - ze werd als nummer 3 op de lijst met zo'n 
32.500 voorkeursstemmen verkozen. Door andere veteranen uit de partij 
voelde Rafaela zich juist tegengewerkt. In een interne brief hadden 
prominente partijleden als oud-minister Laurens Jan Brinkhorst en 
partijadviseur Carla Pauw leden opgeroepen om bij interne verkiezing 
voor de kandidatenlijst niet op Rafaela te stemmen maar op Felix Klos, 
de huidige woordvoerder van partijleider Kaag.


Slechte verstandhouding

In 't Veld en Rafaela kregen kort na hun beediging in juli 2019 een 
slechte verstandhouding. Herhaaldelijk is er door beiden bij het 
partijbestuur aan de bel getrokken over de onwerkbare relatie. Dat 
bestuur heeft tot minstens vier keer toe geprobeerd door bemiddeling de 
verhouding tussen beide parlementsleden te verbeteren. In het najaar van 
2019, nog geen half jaar na de verkiezingen voor het Europees Parlement, 
zijn er gesprekken gevoerd onder begeleiding van topdiplomaat Tom de 
Bruijn en lokaal campagnemanager Richard Krabbendam - de laatste zit 
inmiddels in de staf van Rafaela.

Volgens betrokkenen leidden die gesprekken tot niets. Het conflict 
escaleerde daarna alleen maar meer en liep in het voorjaar van 2020 zo 
hoog op dat Rafaela zich terugtrok uit de samenwerking. Vanaf dat moment 
voeren de twee niet meer gezamenlijk het woord, worden afzonderlijk van 
elkaar spreektijden aangevraagd en stemden de twee ieder voor zich. In 
't Veld en Rafaela spreken elkaar nauwelijks meer.

De twee zitten nog wel bij de gezamenlijke vergaderingen van Renew 
Europe, de grote liberale fractie in het Europarlement - met ruim 
honderd leden. Bij andere deelnemers aan dat fractieoverleg valt op dat 
In 't Veld en Rafaela geen team vormen. 'Bij de meeste delegaties is er 
sprake van afstemming en steun voor elkaar', zegt een stafmedewerker van 
Renew Europe. 'Bij D66 niet. In 't Veld en Rafaela zie je vooral alleen 
opereren.'

In het voorjaar van 2021, vlak na de verkiezingen voor de Tweede Kamer, 
deed Stientje van Veldhoven, oud-Kamerlid en staatssecretaris in het 
kabinet Rutte III, een lijmpoging in opdracht van het partijbestuur. Na 
drie gesprekken liep ook dat op niets uit.

Vorige week heeft Rafaela partijvoorzitter Victor Everhardt laten weten 
dat ze uit de partij wil stappen omdat ze zich onvoldoende gesteund 
voelt. Vooralsnog heeft ze daar geen gevolg aan gegeven.

Over (het gebrek aan) handelen door het partijbestuur bestaat bij alle 
betrokkenen onvrede. Het bestuur, sinds november onder leiding van 
Everhardt, zou ondanks aanhoudende signalen over problemen bij de 
D66-delegatie in het Europarlement niet doortastend hebben ingegrepen.

Zondag zal het partijbestuur zich hierover moeten verantwoorden voor een 
zaal met ruim 250 kritische D66-leden. Een woordvoerder van de partij 
zegt dat de signalen 'de onmiddellijke en intensieve aandacht' van het 
bestuur hadden en er de afgelopen jaren meerdere gesprekken zijn gevoerd 
met de Europese delegatie 'ten behoeve van een zo goed mogelijke 
samenwerking'. De kwestie in Brussel voegt zich bij een lijst met 
misstanden waarin een deel van de leden bewijs ziet dat het slecht 
gesteld is met de partijcultuur aan de top.

--------
(c) 2022 Mediahuis