[D66] Hugo de Jonge: ander ministerie, maar nog steeds niet de baas

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Vrij Nederland
Datum:  13 mei 2022
Auteur: Thijs Broer
URL:    https://www.vn.nl/ministerie-volkshuisvesting-hugo-de-jonge/


Hugo de Jonge: ander ministerie, maar nog steeds niet de baas
-------------------------------------------------------------

Minister Hugo de Jonge wil 30 procent sociale huur, een grote ambitie. 
Thijs Broer moet denken aan de 'Genesis 1-strategie' van de vroegere 
coronaminister: 'Zeg: er zij licht, en er is licht.' Maar gaat dat 
werken?

Met tomeloze energie heeft Hugo de Jonge zich de afgelopen maanden 
gestort op zijn nieuwe werkterrein: volkshuisvesting. De nieuwe minister 
staat voor een gigantische opgave. Voor 2030 moeten er 900.000 woningen 
bijkomen, waarvan er volgens het coalitieakkoord 600.000 'betaalbaar' 
moeten zijn. En dat terwijl de bouw op veel plekken stil is komen te 
liggen door onmogelijke stikstofregels, tekorten aan materialen en 
arbeidskrachten in de bouw, overheden die elkaar hardnekkig tegenwerken, 
en een rijksoverheid die de regie in de woningbouw doelbewust uit handen 
heeft gegeven.

Heel lang geleden is het niet dat Stef Blok trots verkondigde dat hij er 
als enige VVD'er in was geslaagd een heel ministerie - dat van Wonen - 
te doen verdwijnen. Hoogstpersoonlijk struinde Blok zelfs 
vastgoedbeurzen af om buitenlandse beleggers te verleiden sociale 
huurwoningen op te kopen, want de markt zou alles oplossen. De gevolgen 
zijn bekend: een machteloze overheid, explosief stijgende prijzen en een 
wooncrisis die zijn weerga niet kent. Aan Hugo de Jonge de ondankbare 
taak de puinhopen van Blok op te ruimen.

Sinds het aantreden van het kabinet ging er bijna geen dag voorbij of er 
verschenen foto's op sociale media van De Jonge op een bouwplaats, 
helmpje op, laarzen aan, met teksten als: 'Kennisgemaakt met bouwproject 
De Schoone Ley. Fantastisch hoe de schaarse ruimte zo goed benut wordt 
voor woningbouw.' En: 'Vandaag bijgepraat over de woningbouwopgave in de 
regio Utrecht. Rijk en regio staan schouder aan schouder om met meer 
regie, met meer tempo, meer betaalbare woningen te bouwen.'

Een reeks plannen en plannetjes volgde om de woningbouw vlot te trekken 
en de doorstroming te bespoedigen, al dan niet in samenwerking met 
andere ministers: de afschaffing van de verhuurdersheffing voor de 
corporaties - zoals afgesproken in het coalitieakkoord -, een 
wetsvoorstel om gemeenten te ruimte te geven meer woningen toe te wijzen 
aan eigen inwoners, het beperken van huurstijging tot de inflatie om 
huurprijzen betaalbaar te houden, verhoging van de overdrachtsbelasting 
voor investeerders zodat er meer huizen voor starters kunnen komen. En 
deze week kwam daar een nieuw plan van de minister overheen: het 
percentage sociale huurwoningen moet de komende jaren worden opgekrikt 
van de huidige 26 naar 30 procent. Het is een dramatische trendbreuk, na 
een decennium waarin onder leiding van de VVD de sociale huur juist 
stelselmatig werd teruggedrongen.

Met zijn uitspraak stelt de minister een schijnbaar onmogelijk doel, 
zoals Peter Boelhouwer, hoogleraar Housing systems aan de TU Delft, van 
de week op de radio uitlegde, want in veel kleinere gemeentes is het 
percentage sociale huur blijven steken op een magere twintig procent. 
'In de praktijk zien we de afgelopen jaren dat die kleine gemeentes er 
alles aan gedaan hebben om de sociale woningbouwproductie te verlagen en 
te beperken.'

Belangrijkste reden: kleine gemeentes zijn vaak al armlastig, aan 
commerciele bouwprojecten valt meer geld te verdienen, en grote 
projectontwikkelaars zien sociale woningbouw vooral als hinderlijke 
kostenpost.


GENESIS 1

Zelf moest ik weer denken aan de onbedwingbare neiging die Hugo de Jonge 
al als wethouder in Rotterdam had om in de openbaarheid heel veel te 
beloven, vanuit de overtuiging dat je nergens komt als je geen 
ambitieuze doelen stelt. De Zeeuwse domineeszoon noemt dat zelf dat de 
'Genesis 1-strategie', zoals Peter Kee en ik beschreven in ons boek Code 
Rood: 'Zeg: er zij licht, en er is licht'.

Zo ging De Jonge ook te werk als coronaminister. Dan riep hij tot 
verbijstering van zijn ambtenaren tijdens een persconferentie dat er 
twee corona-apps zouden komen, en maakte hij een paar dagen later bekend 
dat hij binnen drie weken al resultaten wilde zien. Uiteindelijk was de 
eerste app er pas ruim een half jaar later, maar het spel was op de 
wagen.

Erik Gerritsen, toenmalig secretaris-generaal op het ministerie van VWS, 
dacht in die tijd regelmatig bij persconferenties van De Jonge: Wat zegt 
hij nou? Waarna hij de minister voorhield: Beloof nou niet zoveel, want 
we kunnen het helemaal niet nakomen. Maar als de ambtenaren zich weer 
zes slagen in de rondte hadden gewerkt en het wel lukte, kreeg hij van 
De Jonge te horen: Zie je wel, het kan toch.

Zo doet De Jonge het nu dus weer op het ministerie voor Volkshuisvesting 
en Ruimtelijke Ordening: grote ambities de wereld in slingeren in de 
hoop dat hij de zaak in beweging kan brengen. De grote vraag is ook deze 
keer: gaat het werken? De woningcorporaties heeft hij in ieder geval mee 
met zijn hooggestemde plannen. In de wandelgangen valt te beluisteren 
dat ze daar vinden dat De Jonge 'eigenlijk best goed bezig is'. Nu de 
grote projectontwikkelaars, de bouwers, de beleggers en de dwarsliggers 
onder de kleine gemeenten nog.

Het is een ironisch gegeven: als coronaminister moest Hugo de Jonge de 
crisis zien te bestrijden in de volledig gedecentraliseerde wereld van 
de zorg, zonder enige doorzettingsmacht ('Hij is geen generaal zonder 
leger,' vertelde zijn secretaris-generaal in Code Rood, 'Er is een 
generaal en er is een leger. En die hebben verdomd weinig over elkaar te 
zeggen.'), waarna hij als minister voor Volkshuisvesting opnieuw in een 
wereld terecht is gekomen waar niemand de baas is - en zeker hij niet.

Zelf verklapte Hugo de Jonge via Twitter onbedoeld hoe hij de moed erin 
houdt, met een passend citaat uit de Matthaus-Passion: 'Wer Gott 
vertraut, fest auf Ihn baut, den will Er nicht verlassen.'
https://twitter.com/hugodejonge/status/1514984113807269896

--------
(c) 2022 Vrij Nederland