[D66] Ukrainecrisis: Azov-bataljon

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:  Trouw
Datum: 18 maart 2022
URL:   
https://www.trouw.nl/buitenland/ultranationalistisch-bataljon-azov-verdedigt-nu-marioepol~b347b1b8/


Ultranationalistisch bataljon Azov verdedigt nu Marioepol
---------------------------------------------------------

De afgelopen jaren profileerde het Oekraiense vrijwilligersbataljon Azov 
zich vooral als radicale nationalistische burgerbeweging. Nu verdedigen 
de strijders van het het bataljon mede de omsingelde havenstad 
Marioepol.

In een video, gepubliceerd op het eigen Telegram-kanaal, hield 
Azov-leider Andrei Biletski afgelopen donderdag een korte toespraak. Op 
de achtergrond staat een dertigtal zwaarbewapende strijders, die 'Glorie 
aan de helden!' brullen als de bataljonscommandant zijn praatje met 
'Leve Oekraine' begint. 'Marioepol verdedigde zich in 2014 met succes 
tegen de Russen. De stad werd een symbool van het Oekraiense Donbas. Om 
die reden wordt de stad nu verwoest', aldus Biletski. De commandant 
pleit bij het Oekraiense oppercommando voor een 'deblokkering' van de 
havenstad, omdat er een 'humanitaire ramp' plaatsvindt.

Het is niet toevallig dat de manschappen van de nationalistische 
Azov-beweging momenteel Marioepol verdedigen. In juni 2014, een maand na 
de oprichting, behaalden nationalistische strijders onder leiding van de 
42-jarige Biletski al een groot militair succes. Met gevechten van huis 
tot huis verjoegen ze de door Rusland gesteunde milities uit de 
havenstad. Sinds dat gloriemoment vertrokken de radicale nationalisten 
nooit uit Marioepol. De stad fungeerde jarenlang als uiterste voorpost 
van Oekraine in het oosten van het land.

Het Azov-bataljon, genoemd naar de Zee van Azov waar Marioepol aan ligt, 
werd opgericht door Biletski op het moment dat de oorlog in 
Oost-Oekraine begon. Toen, in het voorjaar van 2014, bleek het 
Oekraiense leger niet opgewassen tegen de gewapende milities in de 
oostelijke provincie Donbas: de ongetrainde en ongemotiveerde militairen 
moesten het afleggen tegen de vijand, die door Rusland met manschappen 
en wapens werd gesteund. Dus meldden, net als nu, veel Oekrainers zich 
vrijwillig aan voor de strijd. Zij vormden bataljons, die deels werden 
gefinancierd door crowdfunding, en deels door oligarchen: rijke 
zakenlieden die heil zagen in een onafhankelijk Oekraine.

Wie Azov sponsort is niet bekend - al gaan er veel geruchten. Zo zou 
Arsen Avakov, een steenrijke zakenman, net als Andrei Biletski afkomstig 
uit Charkov, achter de schermen de touwtjes in handen hebben. Vanaf 
november 2014 werden de vrijwilligersbataljons onder commando gebracht 
van de Nationale Garde, ofwel de politiekrachten. Als jarenlange 
minister van binnenlandse zaken hield Avakov hoe dan ook een flinke 
vinger in de pap.


Extreem-rechtse ideologie

Als bataljon onderscheidde Azov zich niet door de grootte: met zo'n 
duizend strijders hoorde het bij de kleinere regimenten. Wel waren de 
strijders vanaf het begin vanwege de extreem-rechtse snit een dankbaar 
object voor Russische propaganda. Dat komt in de eerste plaats door de 
ideologie die de commandant aanhangt. Voor de oorlog was Andrej Biletski 
actief voor verschillende ultranationalistische politieke partijen.

Dan is er het embleem van Azov: dat bestaat uit een variant op de 
zogeheten wolfsangel, een heidens symbool dat in de Tweede Wereldoorlog 
graag door de SS werd gebruikt. Het Azov-bataljon heeft beschuldigingen 
een nazistische ideologie te delen altijd ontkend, door te beweren dat 
het symbool een combinatie is van de letters N en I, wat staat voor het 
'Nationale Idee'.

Nadat de nationalisten in 2016 van het front werden geweerd, groeide de 
civiele tak van de beweging uit tot een invloedrijke nationalistische 
organisatie. Onder de naam 'Nationalni Korpus' organiseerden de 
oud-strijders onder meer kinderkampen - waar Trouw eerder verslag van 
deed. Tijdens de zomerse ontmoetingen leerden kinderen nationalistische 
liederen uit hun hoofd. Ook leerden ze een kalasjnikov te onderhouden; 
waarmee het bataljon overigens een Sovjettraditie van vele decennia 
eerde. Tijdens de kinderkampen werden heidense tradities gepropageerd: 
zorg voor de natuur, en het beschermen van de eigen grond, desnoods met 
het vergieten van het eigen bloed.


Trainen in het fitnesshonk

In Marioepol, op de plek waar ooit het standbeeld van Vladimir Lenin 
stond, zette het bataljon de Kievse prins Svjatoslav op een voetstuk: 
een middeleeuwse Oekraiense leider die het christendom verwierp.

Op hun trainingskamp in het badplaatsje Urzuf, dertig kilometer ten 
westen van Marioepol, bleven de strijders al die jaren actief trainen in 
het fitnesshonk. Ondertussen mislukte de poging van Andrei Biletski 
politieke munt te slaan uit zijn militaire succes: als politieke partij 
behaalde Nationalni Korpus in 2016 slechts een zetel. De oud-commandant 
bezocht de vergadering van de volksvertegenwoordiging nauwelijks.

Op straat was de beweging nochtans flink aanwezig. Zo organiseerde 
Nationalni Korpus geregeld bijeenkomsten met veel fakkels en 
nationalistische retoriek. Ook protesteerden de nationalisten meermaals 
tegen zowel voormalig president Porosjenko als president Zelenski. 
Biletski beschuldigde de laatste in 2019 ervan te 'capituleren' voor 
Rusland, nadat de president aangaf met de Russen in gesprek te willen 
over vrede.


'Nationalistische haatgroepering'

In 2018 waren enkele leden van Nationalni Korpus betrokken bij pogroms 
op Roma in Lviv en Kiev, waarbij een man om het leven kwam. In een 
mensenrechtenrapport in 2018 omschrijft de Amerikaanse overheid 
Nationalni Korpus als een 'nationaliste haatgroepering'. In 2016 
beschuldigde de mensenrechten-rapporteur van de VN leden van het 
Azov-bataljon van misdragingen in de Donbas. Facebook verwijderde 
pagina's van de organisatie geregeld wegens overtredingen van het 
reglement omtrent haatzaaien.

Nu het oorlog is, is het Azov-bataljon weer actief aan het front - op 
welke plekken precies is onduidelijk, maar in elk geval in Marioepol. In 
zijn toespraak, donderdag, zegt Biletski dat 'drieduizend man een leger 
van veertienduizend Russen tegenhouden'. Die drieduizend zou 'een 
combinatie van Azov, het Oekraiense leger en verschillende strijdbare 
groeperingen' zijn. De leider zelf bevindt zich in het hoofdkwartier van 
de beweging in Kiev. 'Helden, we denken aan jullie. We willen zijn zoals 
jullie', probeerde hij zijn omsingelde strijders een hart onder de riem 
te steken.

--------
(c) 2022 DPG Media B.V.