[D66] Terugkijken: Verpleeghuizen tijdens de eerste golf & OVV-rapport (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #886)

Tue Feb 15 13:42:51 CET 2022

Bron:   Volkskrant
Datum:  14 februari 2022
Auteur: Michiel van der Geest en Charlotte Huisman
URL:    
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/de-verpleeghuizen-tijdens-de-eerste-golf-pijnlijk-duidelijk-is-dat-de-ouderenzorg-niet-serieus-is-genomen~b46a7fd6/
Opm:    Dat de ouderen nog steeds niet serieus worden genomen blijke
         uit het kafkaeske AOW-standpunt van Rutte IV.
Ref:    Morgen kijken op (valt samen met technische briefing update
         coronavirus in de TK),
         https://www.onderzoeksraad.nl/nl/page/12025/onderzoeken

https://www.onderzoeksraad.nl/nl/page/20082/onderzoeksraad-publiceert-eerste-deel-onderzoek-%E2%80%98aanpak-coronacrisis%E2%80%99
         Op 16 februari om 10 uur publiceert de Onderzoeksraad het
         rapport 'Aanpak Coronacrisis, Deel 1'. Dit deelrapport
         bestrijkt de crisisaanpak tijdens de periode maart tot
         september 2020. Volg de perspresentatie live via YouTube
         https://www.youtube.com/channel/UC8YTCQ5-kR3aqaUwyUk1Sig
         of,
         https://www.nieuwspoort.nl

De verpleeghuizen tijdens de eerste golf: 'Pijnlijk duidelijk
is dat de ouderenzorg niet serieus is genomen'
-------------------------------------------------------------

De Onderzoeksraad voor de Veiligheid brengt woensdag zijn eerste rapport 
uit over de coronacrisis. Veel aandacht zal daarin uitgaan naar de 
verpleeghuizen ten tijde van de eerste coronagolf. Een bestuurder en een 
verzorgende kijken terug op die periode.

'De sluiting van de verpleeghuizen heeft onnoemelijk veel leed 
veroorzaakt en had niet mogen gebeuren'

Marita de Kleijne-Peters, verzorgende IG in verpleeghuis, spreekbuis van 
de verzorgenden van de beroepsvereniging V&VN: 'Hoe vaak ik niet naasten 
huilend bij het raam van het verpleeghuis heb zien staan, omdat ze hun 
partner, vader of moeder niet konden bezoeken. Ook niet als het 
duidelijk bergafwaarts met ze ging. Pas als die bewoner stervende was, 
mocht de familie komen, maar dan slechts met twee personen. Dat is extra 
pijnlijk omdat het haast onmogelijk is contact te maken met iemand in de 
laatste uren van zijn leven.

'Bijna 24 jaar werk ik als verzorgende in een verpleeghuis in 
Noordoost-Brabant. Ik heb me gespecialiseerd in moeilijk begrijpbaar 
gedrag van mensen met dementie. Om vrijuit te kunnen spreken over deze 
periode, zonder toestemming van mijn werkgever, noem ik het verpleeghuis 
waar ik werk niet. Liever spreek ik namens de V&VN, waarvoor we meteen 
aan het begin van de pandemie appgroepen aanmaakten voor verzorgenden om 
hun ervaringen te delen.

'Verzorgenden vertelden ons hoe ze van de ene naar de andere stervende 
op een afdeling renden in die periode van massale sterfte. Vanwege het 
gebrek aan beschermingsmiddelen en testmogelijkheden werkten verzorgden 
soms liever op de covid-afdeling waar de coronapatienten bij elkaar 
lagen, dan kregen ze tenminste wel beschermende kleding. Veel 
verzorgenden liepen long covid op, of kregen een burn-out.

'De sluiting van de verpleeghuizen op 19 maart 2020 heeft onnoemelijk 
veel leed veroorzaakt en had niet mogen gebeuren. Mensen met dementie 
kunnen contact via Facetime of Skype niet altijd begrijpen. Aanraking 
werkt beter. Omdat de verpleegzorgmedewerkers dat bezoekverbod moesten 
handhaven, kwamen wij tegenover de mantelzorgers te staan, met wie we 
juist goed samenwerken.

'Veel verzorgenden maakten zich ondertussen zorgen over wat zij aan 
virus meebrachten van thuis naar het verpleeghuis en andersom. Alsof 
wij, vaak werkend zonder beschermingsmiddelen, veiliger waren dan de 
familieleden. Bovendien werden verpleegzorgmedewerkers en bewoners 
nauwelijks getest. Veel verzorgenden durfden nauwelijks naar de 
supermarkt te gaan of naar hun eigen familie, uit angst het virus te 
verspreiden.

'In februari 2020 had corona Nederland bereikt. Vlak bij ons, in Uden, 
was een brandhaard. Toen hadden we in het verpleeghuis nog niet het idee 
dat wij daarmee iets moesten. Toen kort na de eerste persconferentie de 
overheid besloot dat de verpleeghuizen van het ene op het andere moment 
op slot gingen, zaten die met de handen in het haar.

'Er waren onvoldoende beschermingsmiddelen op dat moment en de overheid 
zei dat die voor ons niet nodig waren. Veel andere landen stelden 
mondneusmaskers en andere middelen wel meteen verplicht voor mensen die 
werkten in instellingen met de meest kwetsbare bejaarden, maar Nederland 
was eigenwijs. Sterker nog: de overheid maakte in die beginperiode het 
mondneusmasker belachelijk, dat vond ik kwalijk. Er waren nog geen 
richtlijnen voor de langdurige zorg. Er was paniek; het ene verpleeghuis 
deed dit, het andere dat. En de verpleegzorgmedewerkers hadden maar te 
doen wat de organisatie bepaalde.

'Goed dat de OVV heeft onderzocht wat het beleid betekent voor de 
verpleeghuizen. Pijnlijk is duidelijk geworden dat de langdurige zorg in 
Nederland niet serieus wordt genomen. Alle aandacht ging naar de 
ziekenhuizen.

'Het leek erop alsof corona een belangrijkemensenkwestie was, waarover 
alleen de minister en het RIVM mochten spreken. Het was 
eenrichtingsverkeer. Werknemers in de langdurige zorg konden geen vragen 
stellen en niet vertellen welke verschrikkingen wij meemaakten. Alsof 
het leven van deze verpleeghuisbewoners niet meetelde voor de 
maatschappij. Hadden ze maar meteen gepraat met de werkvloer en ons 
gevraagd: wat hebben jullie nodig? Dan hadden waarschijnlijk veel levens 
gered kunnen worden.

'Zo veel mensen zijn doodgegaan, zo veel familieleden zijn 
getraumatiseerd. Sommige mensen hebben hun vader, moeder of partner zien 
overlijden op de iPad. Voor een deel zijn het volgens mij verwijtbare 
doden, met ander beleid waren het er misschien veel minder geweest.

'De overheid heeft voor de verpleeghuizen precies het verkeerde gedaan. 
Ze hadden moeten beginnen met de bescherming van de mensen die met de 
meest kwetsbaren omgaan, zoals de medewerkers van verpleeghuizen en de 
mantelzorgers. Om een huis te bouwen, moet je eerst de fundering 
aanleggen, maar zij waren bezig met de schoorsteen, de ziekenhuizen.

'Vervolgens zei RIVM-baas Jaap van Dissel in een kerstinterview met de 
NOS in dat eerste coronajaar dat het hoge aantal besmettingen in de 
verpleeghuizen de schuld was van de verzorgenden. Zogenaamd vanwege ons 
lage opleidingsniveau, dat was echt de druppel.

''Toen heb ik hem uitgenodigd voor een rondleiding door een 
verpleeghuis. Hij kwam toen op mij over als een heel vriendelijke man 
die naar ons wilde luisteren. Maar na de uitzending van Nieuwsuur van 
afgelopen vrijdag denk ik: hij heeft ons bedonderd. Nu weten we dat het 
RIVM een OMT-advies heeft veranderd waardoor het gebruik van mondmaskers 
in het verpleeghuis verder is ontmoedigd. Dat heeft me echt geraakt, wat 
zullen familieleden die naasten hebben verloren in het verpleeghuis die 
eerste maanden hiervan wel niet denken?'

'De ouderenzorg stond achteraan in de rij. Dat gaf een gevoel van: 
waarom ziet niemand ons staan?'

Roger Ruijters, bestuursvoorzitter bij ouderenzorgorganisatie Envida: 
'Op een zondag in maart werd ik gevraagd langs te komen in een van onze 
verpleeghuizen. Een van de bewoners had een Chinese schoondochter en zij 
had 1.500 mondkapjes op de kop weten te tikken die ze graag aan ons 
wilde overhandigen. Ik was daar zo blij mee. Ze waren die dagen meer 
waard dan goed, 1,30 euro per stuk. Nu kunnen wij er tien voor 13 cent 
krijgen.

'Het geeft maar aan hoe schaars mondkapjes waren, hoe we er constant 
naar op zoek waren. Ik heb er nog 50 duizend via een eigen Chinees 
kanaal weten binnen te halen. Ooit ben ik in China op studiereis 
geweest, die contacten heb ik gebruikt. We hebben mensen van het 
Confucius-instituut van de universiteit in Maastricht gevraagd te 
helpen. Alle creativiteit hadden onze inkopers nodig om te voorkomen dat 
we 'nee' moesten verkopen aan onze medewerkers.

'Nog ging het paar keer bijna mis. Een vliegtuig met mondkapjes voor ons 
aan boord werd in Parijs aan de grond gehouden. Het was te bizar voor 
woorden, alsof we in een verkeerde film zaten.

'In de eerste golf stond de ouderenzorg achteraan de rij. Zowel bij de 
testfaciliteiten als bij de beschermingsmiddelen. Dat gaf wel een gevoel 
van: 'podverdorie, waarom ziet niemand ons staan?' Ik hou er niet van om 
met de vinger te wijzen, maar alle aandacht ging naar de ziekenhuizen en 
naar de ic's. De verpleeghuissector is minder macho, is niet gewend 
zichzelf een plek te gunnen in de media en de talkshows. Wij hadden geen 
boegbeelden die vervolgens de helden van de samenleving werden.

'Terwijl de ouderenzorg een grote prestatie leverde, die periode. Wij 
konden niet zoals de ziekenhuizen patienten naar huis sturen, de mensen 
wonen bij ons, en toch hebben wij onze eigen problemen opgelost. Er is 
bijna niemand van de verpleeghuizen naar de ziekenhuizen gestuurd. En 
ook al voelden we ons tekort gedaan, er moest zoveel gebeuren dat het 
geen optie was in de slachtofferrol te duiken.

'Tegelijkertijd hadden we geen aanleiding om aan de protocollen van het 
RIVM te twijfelen. We luisterden, in het land der blinden is eenoog 
koning, en we gingen ervan uit dat de wetenschappelijke kennis voldoende 
was. We waren juist blij met de richtlijnen, we konden onze medewerkers 
een gevoel van comfort geven, een gevoel van veiligheid, ook al was het 
misschien een papieren veiligheid.

'Want er bleef natuurlijk angst onder de medewerkers. Zij isoleerden 
zich thuis vrijwillig om te voorkomen dat zij gezinsleden zouden 
besmetten, of dat zij besmet zouden worden en het virus mee het 
verpleeghuis in zouden nemen. Waar niet-zorgend Nederland zich voor het 
virus verstopte - ik was in mijn straat de enige die naar werk toe ging 
- moesten onze medewerkers letterlijk naar het virus toe. Zij wisten dat 
ze binnen 1,5 meter met het virus geconfronteerd zouden worden.

'Op een gegeven moment hadden wij zoveel moeite gedaan om aan mondkapjes 
te komen, dat ons een kantoor een opslagplaats voor 500 duizend 
exemplaren was geworden. Zodra wij er genoeg hadden, verstrekten wij ze 
aan iedereen die er mee wilde werken. Dat vergrootte het 
veiligheidsgevoel enorm.

'Voor mij als bestuurder was het heel moeilijk onze huizen te sluiten 
voor bezoek. Wij deden dat twee dagen eerder dan de overheid, om nog 
even zelf enige regelruimte te hebben, en mensen in de gelegenheid te 
stellen tot een laatste bezoek.

'De sluiting ging volledig tegen mijn morele kompas in. Ik ben als 
verpleger begonnen, en - zoals ik altijd zeg - omhoog gevallen tot 
bestuurder. Ik doe dit werk om de laatste etappe van het leven van 
mensen de moeite waard te maken. Te moeten zeggen tegen familie en 
vrijwilligers, die zo'n cruciale rol spelen in het leven van onze 
bewoners 'het spijt ons, u mag er niet meer in', staat daar volledig 
haaks op. De zorgverleners kwamen er nu alleen voor te staan, dat legde 
een grote druk op onze medewerkers. Maar het maakte ook dat ze het beste 
uit zichzelf naar boven haalden. Als surrogaatfamilie, in plastic 
gekleed. Een surrealistische context.

'Het bizarre was dat voor alles wat je extra deed ter bescherming van de 
bewoners, je bijval kreeg. De bloemist kwam langs, muziek klonk buiten 
de deur, er werd taart bezorgd. Het draconische werd eerder beloond dan 
gestraft.

'Het was constant improviseren. Op zondag bleek dat er kinderopvang 
nodig was, op maandag hadden we het geregeld, en bakten kinderen in de 
kelder van het hoofdkantoor cupcakes. Niemand die moeilijk deed over 
wet- en regelgeving. We hebben kantoorpersoneel naar de verpleeghuizen 
gedirigeerd, studenten deden een opleiding tot basiszorgverlener. Het 
maakt dat ik met een dubbel gevoel op die periode terugkijk. Het virus 
heel veel ellende veroorzaakt, in veel huizen hadden we een drie maal 
hogere sterfte dan normaal. Maar er was ook een fantastische vorm van 
krachtenbundeling, dat veel voldoening en warmte gaf.'

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Aangepast advies mondkapjes

Op verzoek van het ministerie van Volksgezondheid is in mei 2020 een 
belangrijk OMT-advies over het gebruik van mondkapjes in het 
verpleeghuis aangepast, berichtte Nieuwsuur vrijdag. Op verzoek van een 
ambtenaar kwam er in te staan dat het gebruik van mondneusmaskers in de 
verpleeghuizen niet nodig en niet wenselijk was, terwijl het Outbreak 
Management Team daarover minder stellig zou zijn geweest. Deze 
gewijzigde zin heeft vervolgens een grote rol gespeeld in de discussie 
over het gebruik van beschermende middelen in de ouderenzorg. Volgens 
het RIVM zijn de aanpassingen in het OMT-advies puur gedaan ter 
verduidelijking en betreft het geen inhoudelijke aanpassing.

--------
(c) 2022 DPG Media B.V.