[D66] De treurnis van Ter Apel: ‘Ik dacht dat Nederland het beloofde land was’

[René Oudeweg]

volkskrant.nl
<https://www.volkskrant.nl/kijkverder/v/2022/de-treurnis-van-ter-apel-ik-dacht-dat-nederland-het-beloofde-land-was~v565479/>



  De treurnis van Ter Apel: ‘Ik dacht dat Nederland het beloofde land was’

11-14 minutes
------------------------------------------------------------------------

Vlak voor het bloed uit de open wond op zijn wang ook zijn hals
donkerrood kleurt, zat de Koerdische Ramazan samen met een groepje
landgenoten bij een boom voor het aanmeldcentrum van de Immigratie- en
Naturalisatiedienst (IND) in Ter Apel. Ze bivakkeren al dagen op een
grasveld buiten het centrum, waardoor niemand echt verrast opkeek toen
een groepje van vier mannen hun kant op liep en vroeg om een sigaret.

Op het grasveld lopen continu asielzoekers rond op zoek naar sigaretten
of een beetje medemenselijkheid en dus antwoordde Ridvan Ezer ‘oké’,
waarna hij zijn pakje sigaretten aanbood. Maar toen de jongens direct
daarna vroegen of ze ook wat van zijn blikjes drinken mochten, en
bovendien van hun water, schudde Ezer zijn hoofd. ‘Nee.’

‘Toen schopten ze opeens alle blikjes om die we voor ons hadden staan en
trokken scharen en messen uit hun zak’, zegt Ezer. ‘Daarna stond Ramazan
op om ze weg te jagen, en werd hij – tjak – zo in zijn wang geraakt.’

Direct daarna beginnen de aanwezige vrouwen te gillen, de mannen te
slaan en de vier daders – volgens Ezer waren het Tunesiërs, Marokkanen
of Algerijnen – te zwiepen met hun wapens.

Een timide jongen – bang om zijn naam te noemen, omdat de daders hier
elke avond rondlopen en hij hun wraak vreest – haalt even later, als hij
zeker weet dat er niemand kijkt, zijn telefoon tevoorschijn. Hij heeft
het eerste deel van de vechtpartij gefilmd, waardoor goed te zien is dat
een van de jongens een stanleymes in zijn hand heeft.

  *
  *

    *Het plastic armbandje dat migranten bij aankomst in Ter Apel krijgen.*

  *

    *Een verloren medaillon.*

Ramazan is dan al door het hek van het opvangkamp naar binnen gelaten om
de wond in zijn wang te laten behandelen. De kras die Ridvan Ezer in
zijn eigen hals heeft, waarschijnlijk afkomstig van een schaar, laat hij
voor wat het is. ‘Dit gebeurt hier de hele tijd’, zegt hij.

Door de aanhoudende instroom van migranten enerzijds, en het gebrek aan
voldoende opvanglocaties en personeelsleden bij het IND anderzijds,
duren de zorgen al bijna een jaar in Ter Apel. In het Groningse dorp
staat het enige Nederlandse aanmeldcentrum voor asielzoekers, waardoor
iedereen die dit land op een legale wijze probeert binnen te komen, zich
daar moet melden.

Vorig jaar oktober werden asielzoekers wier aanvraag die dag niet meer
behandeld kon worden al opgevangen in grote paviljoententen die buiten
waren opgezet.

In het voorjaar liep Ter Apel wederom vol en sliepen asielzoekers op de
vloeren en in kantoorstoelen in kantoren van het IND. En deze zomer
verplaatste de almaar groeiende groep wachtende asielzoekers zich naar
de smalle lap gras tussen het hek van het aanmeldcentrum en de ventweg
langs de N366. Daar was het afgelopen dinsdagnacht zo druk dat er rond
de driehonderd asielzoekers buiten moesten slapen.


    ‘Als koeien in het weiland’

Door de vele uren wachten – sommigen zeggen al meer dan een week op het
grasveld naast de N366 te bivakkeren – ogen de meeste asielzoekers
wrevelig en afgepeigerd. Zij die net aankomen, laten hun spullen vaak
nog in hun koffers zitten, omdat ze hopen dat hun aanmeldgesprek al over
een paar uur plaatsvindt, maar iedereen die er al langer is, weet dat
die hoop ijdel is. Zij weten dat je gerust kunt uitpakken en zelfs alle
tijd hebt je handwas te laten drogen, met als gevolg dat het hek rondom
de poort naar Nederland volhangt met drogend wasgoed, de internationale
vlag van de vluchteling.

Nog altijd is de situatie in Ter Apel onvergelijkbaar met die in grote
vluchtelingenkampen aan de randen van Europa, zoals op Lesbos of
Sicilië, al is het maar omdat daar jarenlang vele duizenden mensen
tegelijk buiten moesten slapen. Maar toch klampen de gevluchte Syriërs
en Afghanen je om de haverklap aan om te vragen hoe deze situatie in
hemelsnaam te verklaren is, want dit is toch Nederland?

‘Waarom moeten we hier als koeien in een weiland staan?’, vraagt de
21-jarige Abdul Rahman. De Syrische bootvluchteling slaapt al vijf
nachten op rij buiten, sinds hij zijn vingerafdrukken achterliet bij het
kantoor van het IND. De regen kletterde al meermaals op hem neer en,
erger nog, al die tijd kwam er niemand naar buiten die hem kon vertellen
hoelang hij nog moet wachten.

‘Dit is toch Nederland?’, vraagt hij met een stem waarin de
vertwijfeling en woede vechten om voorrang.


    On-Nederlandse taferelen

Die vraag is moeilijk te beantwoorden, want hoewel Ter Apel inderdaad
onderdeel van Nederland is, voelt de situatie voor vrijwel iedereen die
hem gadeslaat on-Nederlands aan. Maar leg dat maar eens uit aan een
groep vluchtelingen die dagen moet doorbrengen op een verdord grasveld,
dat bezaaid ligt met sigarettenpeuken en plastic afval, en waar een
onverjaagbare geur van urine hangt omdat de zeven Dixies tot de rand toe
gevuld zijn met uitwerpselen. Waar geen douches zijn, noch medische
zorg, omdat het Rode Kruis de situatie te onveilig acht. En waar van
iedere groep ’s nachts mensen de wacht moeten houden, omdat er geen
politie aanwezig is en hun telefoons anders worden gestolen door
rondscharrelende migranten uit Noord-Afrika.

Zodra Rahman merkt dat een antwoord op zijn vraag uitblijft, schakelt
hij over naar een reeks praktischere vragen. ‘Weet jij hoelang ik nog
moet wachten?’, vraagt hij. En: ‘Komt niemand ons helpen omdat het
vakantie is? Krijgen we daarom zo weinig te eten? Waarom doet de politie
niets terwijl ik weet wie mijn 150 euro heeft gestolen? Ik dacht dat
Nederland het beloofde land was, maar dit is toch inhumaan? Waarom
accepteren jullie dit?’

Ook op die laatste vraag volgt een weinig bevredigend antwoord, want de
ervaring uit aankomstlanden als Griekenland, Italië, Bosnië en Spanje
leert nu eenmaal dat zodra een asielsysteem voor het eerst als inhumaan
wordt bestempeld, er vaak nog vele jaren aan verslechtering kunnen
volgen. Verslechterende omstandigheden leiden in de Europese asielopvang
namelijk niet automatisch tot verbetering. Ze leiden vaak eerst tot een
inflatie van het begrip inhumaan.


    Historisch dieptepunt

Zo ontstond een maand geleden de nodige ophef toen bleek dat er tijdens
sommige nachten wel tweehonderd asielzoekers in de Ter Apelse
buitenlucht moesten slapen. Vluchtelingenwerk Nederland omschreef de
situatie zelfs als ‘een historisch dieptepunt’.

Dat leidde toen tot een kortstondige verbetering. Opeens liepen
medewerkers van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) om de
haverklap naar buiten om gegevens van de wachtenden te noteren en ze
vervolgens richting bussen te begeleiden die ze naar noodopvanglocaties
in Budel, Heerenveen of Assendelft brachten – plekken waar ze tijdelijk
konden overnachten tot er wat meer handen vrij waren in Ter Apel.

Daardoor sliep er toen dagenlang niemand buiten. Drie weken later
echter, wagen de COA-medewerkers zich nauwelijks nog buiten de hekken en
rijden er ook bijna geen bussen meer richting opvanglocaties elders in
het land. Uit navraag van de Volkskrant bij de 25 veiligheidsregio’s in
Nederland, bleek woensdag dat in ieder geval in 15 regio’s vrijwel alle
beschikbare opvanglocaties vol zitten.

Zo kon het gebeuren dat het historisch dieptepunt van een maand geleden,
dinsdagavond alweer een stukje verder naar beneden zakte toen er zeker
driehonderd mensen gedwongen waren in de buitenlucht te overnachten,
onder wie een aantal vrouwen en kinderen.

Ook een man zonder benen zat toen het om tien uur donker werd nog buiten
op het grasveld voor het hek, net als een man die al sinds vier uur
verward van niets naar nergens liep, al die tijd in zichzelf pratend en
lurkend aan dezelfde sigaret die al urenlang uit was. Hij zag eruit
alsof hij midden in een psychose zat, of in ieder geval meer hulp nodig
had dan de Groningse buitenlucht hem kon bieden.


    Blauwe koepeltentjes

Over die buitenlucht gesproken: hoewel ondernemer Willem Straat maandag
tweehonderd blauwe koepeltentjes kwam afleveren, opdat de vele wachtende
asielzoekers in ieder geval wat beschutting zouden hebben tegen het
onstuimige Nederlandse zomerklimaat, arriveerden dinsdagavond opeens
tientallen agenten en boa’s bij het terrein om al die tenten weer in
beslag te nemen.

*De geschonken blauwe koepeltentjes zijn inmiddels weer weggehaald.*

Onbegrijpelijk, zo reageerden diezelfde asielzoekers over wier
veiligheid daar werd gesproken. Die tentjes waren juist een van de
weinige redenen waardoor ze zich wél veilig voelden.

Naast de toegenomen drukte, is de veiligheid namelijk ook verslechterd
sinds het vorige ‘historisch dieptepunt’ van een maand geleden. Vrijwel
iedereen die je spreekt, heeft verhalen over geweld en diefstal, meestal
gepleegd door steeds weer dezelfde groep uitgeprocedeerde asielzoekers
en ‘veiligelanders’ waarvan die laatsten vaak in het asielzoekerscentrum
in Ter Apel wonen om er hun asielprocedure af te wachten. Veiligelanders
zijn migranten uit relatief veilige landen als Marokko of Tunesië die
vanwege hun afkomst nauwelijks recht hebben op asiel, dat vaak zelf ook
weten, waardoor ze vaak het gevoel hebben toch niets meer te kunnen
verliezen.

‘Kijk’, zegt de Syrische Ibrahim, terwijl hij een wond op zijn rug laat
zien van twee dagen geleden. Hij liep die op toen hij iets verderop van
zijn telefoon werd beroofd door een van de mannen die nu betrokken was
bij de steekpartij met Ramazan. ‘Er zijn hier mensen die elke avond
komen om te stelen’, zegt ook de Afghaanse Nisar, die al acht dagen
wacht op een gesprek binnen het hek. ‘Het zijn altijd dezelfden. Ik heb
tegen COA gezegd wie ze zijn, maar er verandert niets.’


    Toch maar naar Italië

Het zijn verhalen die Majd, een zachtaardige, 34-jarige anesthesist uit
Syrië, ineen doen krimpen. Als hij Ramazan met een bebloed gezicht
voorbij ziet rennen, is dat al de tweede vechtpartij die hij in drie uur
tijd meemaakt. Eerder op de avond hield de politie ook al iemand staande
die volgens COA-medewerkers een mes bij zich droeg. Arresteren ging
alleen niet, omdat de politie pas vijf minuten na de vechtpartij
arriveerde waardoor ze geen mes meer in zijn broekzak vonden.

*De politie arresteert een man die wordt verdacht van  gewelddadigheden.*

Majd meldde zich twee maanden geleden voor het eerst in Ter Apel, na een
maandenlange reis per onder meer een afgesloten vrachtwagen over de
Balkan. Omdat het daar toen al te druk was, werd hij naar tijdelijke
opvanglocaties in achtereenvolgens Groningen, Budel en het Limburgse
Grubbenvorst gebracht. Alleen kwam hij op die laatste plek in de
problemen, omdat hij het voor asielzoekers verplichte plastic armbandje
afdeed vanwege een allergische reactie. Hij laat zijn dokterspapieren
zien waarop staat dat hij last heeft van door stress veroorzaakte netelroos.

Maar, zo vertelt hij, in Grubbenvorst zeiden ze dat hij zijn recht op
opvang hierdoor had verspeeld. Als hij toch weer naar binnen wilde,
moest hij zich maar opnieuw aanmelden in Ter Apel.

En dus staat hij nu alweer uren bewegingsloos voor het tourniquet dat
toegang verleent tot het aanmeldcentrum. Hij miste zelfs het door COA
uitgedeelde avondeten bestaande uit een bakje friet, een kwak mayonaise
en een kaassoufflé, omdat hij zijn plek in de rij niet durfde op te geven.

Hij dacht: als ik maar lang genoeg blijf wachten voor de poort naar
Nederland, laten ze me me vast naar binnen. Alleen gebeurde dat niet.
Vrijwel niemand mocht dinsdagavond naar binnen.

Later op de avond appt Majd: ‘Ik kan hier echt niet buiten blijven
slapen. Ik weet niet wat ik moet doen.’

En weer later: ‘Ik heb vrienden in Italië. Misschien moet ik vragen of
er humanitaire corridors bestaan die mij uit Nederland kunnen halen. Ik
heb gehoord dat het daar beter is.’

/Met medewerking van Roos van Riel/
-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://www.tuxtown.net/pipermail/d66/attachments/20220818/c93c8448/attachment-0001.html>