[D66] Er dreigt 'een ramp' door de torenhoge energieprijzen (2)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   NRC Handelsblad
Datum:  11 augustus 2022
Auteur: Erik van der Walle
URL:    
https://www.nrc.nl/nieuws/2022/08/09/van-2000-naar-5000-euro-voor-een-energiecontract-iedereen-gaat-het-voelen-a4138548


Van 2.000 naar 5.000 euro voor een energiecontract.
Iedereen gaat het voelen
---------------------------------------------------
Consumenten beginnen de hoge energierekening de komende maanden serieus 
te voelen. 'Begin 2023 wordt het echt een heel groot probleem.'

Energie Direct schreef bij een deel van zijn klanten per ongeluk 
tweemaal het maandelijkse incassobedrag af voor stroom en gas. Dat werd 
snel hersteld, maar de fout leek wel een knipoog naar de nabije toekomst 
te zijn. Het duurt immers niet lang meer voordat de maandelijkse incasso 
van energiebedrijven daadwerkelijk tweemaal zo hoog wordt. En dan zonder 
terugstorting.

Sterker nog, met de huidige energieprijzen kan het zomaar meer worden 
dan een verdubbeling. Wie bij de digitale prijsvergelijkers een 
gemiddeld verbruik invult - 3.500 kilowattuur aan elektriciteit en 1.500 
kubieke meter aardgas - ziet hoe hoog de energielasten zijn.

Maandbedragen van bijna 400 euro vormen het minimum en sommige 
aanbieders komen tot wel 700 euro. Grote energiebedrijven als Vattenfall 
en Essent geven aan dat hun modelcontract - dat zij volgens de wet 
altijd moeten aanbieden - nu op zeker 5.000 euro uitkomt, terwijl dat 
eerder 2.000 was op jaarbasis.

'Naar dat bedrag gaan we echt toe', zegt ook een woordvoerder van 
Essent. 'We verwachten dat het begin 2023 een heel groot probleem gaat 
worden. We zitten nu nog op een fiftyfiftyverdeling tussen mensen met 
een vast en mensen met een variabel contract. Dat verandert nu snel.' 
Omdat bijna niemand op dit moment een contract afsluit met vaste 
prijzen, loopt het percentage mensen met een variabel contract (zonder 
termijn, variabele prijzen) snel op.


Prijzen blijven hoog

Volgens Essent, de grootste aanbieder van elektriciteit en gas aan 
Nederlandse gezinnen, komen niet alleen de armste huishoudens in de 
problemen. '300 euro per maand meer betalen is echt fors en dat geldt 
ook voor mensen met een modaal inkomen.'

Bijkomend probleem is dat de energieprijzen voorlopig hoog zullen 
blijven. De belangrijkste oorzaak van de schaarste - gas is voor de 
Russische president Poetin een effectief geopolitiek wapen - zal niet 
snel wegvallen. Aardgas kost momenteel 190 euro per megawattuur en dat 
is bijna achtmaal zoveel als een jaar geleden. Elektriciteit kost 67 
cent per kilowattuur, tegen 24 cent een jaar geleden.

De hoge energierekening zorgt in Nederland nog voor betrekkelijk weinig 
commotie, wellicht het gevolg van de vakantietijd. In het Verenigd 
Koninkrijk probeert de anonieme actiegroep Don't Pay mensen te bewegen 
om vanaf 1 oktober de energierekening niet meer te betalen. De Britse 
krant The Guardian schreef zondag dat de gemiddelde energierekening 
vanaf die maand de lucht in schiet: tot die tijd zijn energiebedrijven 
gebonden aan prijsbeperkingen.

De gemiddelde rekening komt dan volgens de consultants van Cornwall 
Insight uit op 3.358 pond (3.975 euro), tegen 1.400 pond in oktober 
2021. Doel van Don't Pay is om de energiebedrijven in problemen te 
brengen. 'We willen hen aan tafel hebben en dwingen om deze crisis te 
beeindigen', aldus de website, die ernaar streeft dat minimaal 1 miljoen 
mensen dit najaar stoppen met betalen. 75.000 mensen hebben al 
'ingetekend' op de staking.

Volgens econoom Piet Rietman van ABN Amro vormen de hoge energieprijzen 
zelfs een grotere bedreiging dan duurdere boodschappen of hoge prijzen 
aan de pomp. 'Benzine en boodschappen worden stapje voor stapje duurder 
en dat geeft consumenten de tijd om eraan te wennen en erop in te 
spelen. Maar met de energierekening is dat een ander verhaal', zegt 
Rietman, die onderzoek doet naar schuldenproblematiek.

'Als ik de energiebedrijven mag geloven, zijn er niet veel mensen die 
inloggen en kijken of hun energieverbruik nog past bij hun maandbedrag. 
Bij de meeste klanten ligt er dan opeens een jaarafrekening die 
onverwacht hoog is. Vervolgens komt er een nieuw maandbedrag dat veel 
hoger is dan in het afgelopen jaar.' Hierdoor, zegt de ABN Amro-econoom, 
zijn er veel mensen die van de hoge energieprijzen nog niet 
daadwerkelijk iets gemerkt hebben.

Van groot belang is de hoogte van het maandbedrag, die klanten in veel 
gevallen zelf kunnen bepalen. Daarmee kan je de problemen nog lang 
buiten de deur houden. Volgens Vattenfall betaalt 40 procent van de 
klanten maandelijks een te laag bedrag. In 10 procent van de gevallen, 
en dat zijn 200.000 klanten, gaat dat om wel 200 euro per maand. 
'Linksom of rechtsom moet je dat toch betalen', zegt Rietman.

Ondanks de lage maandbedragen bij veel klanten ziet Vattenfall nu al een 
flinke stijging van de betalingsproblemen. 'We hebben verschillende 
regelingen die incidentele gebeurtenissen kunnen opvangen', zegt een 
woordvoerder. Zoals een financiele tegenvaller, of een scheiding. 'Maar 
wat we nu zien zijn structurele veranderingen. We verwijzen mensen met 
betalingsproblemen vaker naar Geldfit [een dienst die helpt schulden te 
voorkomen]. Het aantal verwijzingen is inmiddels verdubbeld ten opzichte 
van vorig jaar.'


Toenemende problemen

Bij de Nuts Groep, met merken als Budget Energie en NLE een grote 
speler, 'wordt door klanten met hogere energieprijzen iets minder snel 
betaald'. Volgens een woordvoerder zijn het nog overzichtelijke 
aantallen, maar zorgen zijn er wel. 'De aanhoudend hoge energieprijzen 
moeten we wel doorbelasten aan onze klanten.' Volgens het bedrijf zorgen 
de hoge prijzen ervoor dat weinig klanten weggaan, 'zoals dat ook in de 
rest van de markt gebeurt'.

Bij Vattenfall is, net als bij Essent, de verwachting dat de problemen 
alleen maar toenemen. 'De markt is moeilijk te voorspellen, maar we 
denken dat de kans groter is dat de prijzen stijgen dan dat ze dalen. 
Tegelijkertijd zien we dat de maatregelen van de overheid - de steun 
voor lagere inkomens en de btw-verlaging - eind dit jaar stoppen. Als 
die geen vervolg krijgen, kan dat veel meer mensen in problemen 
brengen.'

Tegen het eind van dit jaar zal zo'n 90 procent van de mensen een 
variabel contract hebben, omdat hun vaste contract - met nog milde 
prijzen - dan is verlopen. Dan heeft bijna iedereen last van de 
torenhoge prijzen, die sommige mensen al een jaar voelen.

Het lijkt erop dat de hoge gas- en stroomprijzen het gedrag van mensen 
beinvloeden. 'In het eerste kwartaal van dit jaar zagen we het verbruik 
van gas en stroom met 27 procent dalen', zegt de woordvoerder van 
Essent. 'Door corona en door de zachte winter moet je dat verschil met 
vorig jaar nuanceren, maar we zien zeker dat veel mensen hun best doen 
om zuiniger te zijn.'

--------
(c) 2022 Mediahuis