[D66] Interview: Van Dissel (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #810)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

[Eerder zei van Dissel dat er deze winter geen Lockdowns zouden zijn]


Bron:   Volkskrant
Datum:  16 november 2021
Auteur: Maarten Keulemans
URL:    
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/nu-het-erop-lijkt-dat-het-virus-nog-wel-even-blijft-vragen-we-jaap-van-dissel-hoe-staan-we-ervoor~bf6aeb6d/


Nu het erop lijkt dat het virus nog wel even blijft vragen we
Jaap van Dissel: hoe staan we ervoor?
-------------------------------------------------------------

Naarstig zoekt het kabinet - net als trouwens half Europa - naar de 
juiste omgang met het virus, dat weerbarstiger blijkt dan voorzien. We 
vragen Jaap van Dissel, OMT-voorzitter en hoofdwetenschapper van het 
RIVM: waar staan we eigenlijk? En hoe zitten we er de volgende winter 
bij?


De 'Milde Lockdown'
-------------------

Meneer Van Dissel, premier Rutte had het vrijdag over 'een harde klap', 
om 'op de kortst mogelijke termijn het aantal contacten te verlagen'. In 
de winkelstraat merkte ik de volgende dag weinig verschil.

'Tegelijkertijd begreep ik dat het maandag een stuk rustiger was op de 
weg. En het staat natuurlijk vast dat als je de horeca om 8 uur sluit en 
niet-essentiele winkels om 6 uur, het gewoon effect gaat hebben op het 
aantal contacten, en dus op het aantal besmettingen. Daar gaat het om.'


U wilt zo'n 25 procent van het verspreidingsgetal R van het virus 
afhalen, schrijft u in uw advies. Die R, maat voor hoeveel andere mensen 
een geinfecteerde gemiddeld besmet, staat nu op 1,2. Met een kwart eraf 
zou je dus net onder 1 uitkomen: op 0,9.

'Dan stabiliseert het aantal besmettingen.'


Maar je dringt het aantal besmettingen er nauwelijks mee terug, in drie 
weken tijd.

'Nou, je wilt het zeker niet maar laten doorstijgen. Want als de 
aantallen besmettingen maar oplopen en oplopen, maakt dat de ruimte die 
je hebt om nog te reageren steeds beperkter. De uiteindelijke 
beoordeling van hoe we uitkomen, is over twee of drie weken. Als we dan 
gestabiliseerd zijn of zelfs gedaald, kun je ook het type maatregelen 
veranderen. We kopen in wezen tijd.'


U had ook kunnen adviseren: neem harde maatregelen, om het virus echt 
terug te dringen.

'Ja, maar we weten dat maatregelen ook neveneffecten hebben die je niet 
wilt. Dus dat is dan weer een inschatting: is de situatie nu zo 
dramatisch dat je zoiets moet doen? Of heb je toch enige ruimte? En ik 
denk dat de conclusie nu de laatste was.'


Het kabinet heeft harder ingegrepen dan het Outbreak Management Team 
adviseerde, heette het afgelopen weekeinde. Maar is dat wel zo? Als ik 
het OMT-advies lees, valt me op dat u alle binnenlandse reizen wilde 
afraden, de horeca al om zes uur wilde sluiten en haast alle grote 
evenementen wilde schrappen.

'Wij zijn gegaan voor generiek, breed, bij alle leeftijden. Maar de 
keuzes zijn uiteindelijk politiek, en die maakt soms dan toch een 
verandering. Als je vraag is: denk je dat het kabinet verder is gegaan 
dan wij adviseerden? Tja, ik zie het niet zo.'


Heeft het kabinet wel hard genoeg ingegrepen, in uw ogen?

'We hebben indicaties gegeven: ga nou naar deze gebieden kijken. En dat 
is ook gebeurd. Ik denk dat het wel ongeveer is gegaan naar wat wij ook 
ongeveer hadden berekend. Kijk, wij kunnen als OMT niet alle 
afzonderlijke settings afgaan. Wij hebben het generiek benaderd, en daar 
heeft de politiek op punten een eigen koers gevaren.'


U zei net: over drie weken kun je het type maatregelen misschien 
veranderen. Dus we zijn dan nog niet klaar?

'Het moge helder zijn, over drie weken moet het in de algehele 
beoordeling beter gaan dan nu. Maar er is nu ook een aantal maatregelen 
genomen die zonder al te veel vrijheidsbeperkingen kunnen doorlopen na 
die drie weken.'


Zoals?

'Nou ja: maximaal vier mensen op bezoek is er een. En thuiswerken, en 
maatregelen op het werk. Omdat we toch zien dat maatregelen zoals de 
anderhalvemeter-afstandsnorm daar niet goed worden gebruikt. Zonde, want 
de werkplek is verantwoordelijk voor een aanzienlijk aantal besmettingen 
die vervolgens de huishoudens in gaan.'


De Coronatoegangsbewijzen
-------------------------

Vrijdag beraadt het OMT zich op het coronatoegangsbewijs. Vreemd 
eigenlijk: het coronatoegangsbewijs was bedoeld om evenementen enigszins 
risicovrij te laten verlopen in coronatijd. Nu lijkt het kabinet het te 
omarmen als strategie om uit de crisis te komen. Ik kan me voorstellen 
dat het OMT daartegen waarschuwt?

'Wat je noemt zijn politieke keuzes, die zijn niet aan ons.'


Het is toch gewoon wetenschap om erop te wijzen dat 
coronatoegangsbewijzen in de epidemiologische handboeken niet voorkomen 
als strategie om uit een pandemie te komen?

'De keuze of je in een bepaalde situatie een bepaalde manier van testen 
wilt uitvoeren, is een keuze waar een politieke afweging achter zit. Wat 
wij willen doen, is laten zien wat de te verwachten effecten zijn in 
verschillende situaties. Je hebt een aantal gegevens die waarschijnlijk 
daarop van invloed zijn: de vaccinatiegraad, de risicosetting waarin een 
bijeenkomst plaatsvindt en de infectiedruk - wat is de voorafkans dat 
iemand de infectie bij zich draagt? Dat gaan we uitrekenen en in het OMT 
beoordelen.'


Helemaal in het begin van de pandemie waarschuwde de 
Wereldgezondheidsorganisatie tegen het gebruik van 
immuniteitscertificaten. Gebruik ze in een pandemie nooit 'als 
voornaamste strategie', schreef een internationale groep academici 
afgelopen zomer. Wat gaan we van dergelijke kritieken terugzien in het 
OMT-advies?

'We zullen het in brede zin beoordelen. Bij dat beoordelen hoort ook dat 
je een overzicht van de literatuur geeft, dus als dit een recent artikel 
is, zal dat daar ongetwijfeld bij zitten. Ik ken dit specifieke artikel 
en de genoemde argumenten niet, dus ik kan er nu moeilijk over 
oordelen.'


In algemene zin is de kritiek: of iemand is gevaccineerd of corona heeft 
gehad, is een veel te algemene graadmeter. Niet iedereen die corona 
heeft gehad of is gevaccineerd, is immers gegarandeerd vrij van het 
virus.

'Maar niemand kan ontkennen dat het gedocumenteerd hebben doorgemaakt 
van een infectie of het gedocumenteerd gevaccineerd zijn, een graadmeter 
is van bescherming. Dus om nou te zeggen dat het zich op geen enkele 
wijze verhoudt tot bescherming, klopt gewoon niet. Natuurlijk, het is 
een afgeleide, maar je kunt er wel degelijk gebruik van maken. Feit 
blijft dat als je een bijeenkomst hebt met bijvoorbeeld alleen 
gevaccineerden, de kans dat daar een zieke uit voortkomt die in het 
ziekenhuis moet worden opgenomen, gewoon kleiner is.'


De andere academische kritiek: je brengt een nogal gekunsteld 
onderscheid aan tussen groepen mensen. Terwijl je juist in een epidemie 
minderheidsgroepen niet moet uitsluiten, maar ze meenemen.

'Zeker. Maar dat is dus typisch een geval van keuzes die bij de politiek 
liggen.'


Moet u de politiek niet op deze risico's wijzen?

'Het zou best kunnen dat we dat ook doen. Wij willen juist iedereen 
ervoor behoeden dat er niet een maatregel wordt gekozen waarvan de 
effectiviteit misschien minder hoog is dan gewenst. Dat is onze bijdrage 
aan de discussie: scenario's en onzekerheden aangeven. Maar de discussie 
over de keuzes, die moet liggen bij het parlement.'


Het lijkt wel alsof het alleen nog maar over het coronatoegangsbewijs 
gaat. Wat is er de afgelopen maanden in het debat over de corona-aanpak 
eigenlijk veranderd?

'In onze discussies gaat het ook steeds meer over welk punt we aan de 
horizon nou willen bereiken. Hoe gaan we om met dit virus, dat naar alle 
waarschijnlijkheid niet snel weg zal zijn? Wat zijn onze kwetsbaarheden 
waar we misschien met voorbereiding wat aan kunnen doen, om te voorkomen 
dat we weer van die hele hoge pieken krijgen en om ervoor te zorgen dat 
we de volgende winter op een andere manier ervaren?

'Je hebt daar verschillende scenario's voor, en ik denk dat die mede 
gaan bepalen wat we met maatregelen willen bereiken. Moet je niet zorgen 
dat je een veel bredere basis hebt aan maatregelen, die je misschien 
langer handhaaft maar die zo weinig mogelijk de vrijheid van iedereen 
inperken? Daarnaar probeer je eigenlijk steeds meer te zoeken. Ik denk 
dat de toekomstscenario's voor de meer lange termijn belangrijker zullen 
worden voor het beleid.'


Hoe bedoelt u?

'Veel hangt samen met het feit dat Nederland een open samenleving is, de 
toegangspoort tot heel Europa. Dat betekent dat alles wat van buiten 
komt, in belangrijke mate mede gaat bepalen wat er binnen gebeurt. Wat 
zijn dan je kwetsbaarheden, waar moet je je op voorbereiden?

'Dat zou zich kunnen vertalen naar maatregelen die zich deels richten 
tegen het importeren van virussen, bijvoorbeeld. Is het niet 
belangrijker die nu al op orde te hebben, dan ons nu te veel te richten 
op heel specifieke maatregelen die op de korte termijn veel consternatie 
geven, maar die op langere termijn misschien minder belangrijk zijn? 
Zulke dingen willen we meer meewegen.

'Dat lukt natuurlijk niet tijdens een acute verheffing van de cijfers 
zoals nu, dat moge duidelijk zijn. Helaas is dit ook een virus dat zich 
in een korte regeneratietijd vermeerdert, en dus altijd in heel korte 
tijd veel druk geeft. Dat heeft het nu ook weer gedaan, overigens ook in 
veel andere Europese landen.'


Tenslotte, uw eerlijke inschatting: zitten we volgende winter weer met 
allerlei maatregelen?

'In ieder geval zal er immuniteitsopbouw zijn, dat kan bijna niet 
anders: meer mensen die een infectie met het virus hebben gehad of 
ertegen zijn ingeent. Aan de andere kant zijn er nog veel onzekerheden: 
denk aan mutantvirussen. Dus het is erg lastig in te schatten.'

--------
(c) 2021 DPG Media B.V.