[D66] D66 worstelt met ontdemocratisering van D66

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

[De 'ontdemocratisering' is volgens mij'wokeness']


Bron:   NRC Handelsblad
Datum:  14 november 2021
Auteur: Philip de Witt Wijnen
URL:    
https://www.nrc.nl/nieuws/2021/11/14/d66-worstelt-met-eigen-bestuurscultuur-a4065431


D66 worstelt met eigen bestuurscultuur
--------------------------------------

Nieuw leiderschap Het online partijcongres van D66 ging nauwelijks over 
de lopende kabinetsformatie. Belangrijker agendapunt voor veel leden was 
het proces van 'ontdemocratisering' in de partij.

D66 had zich verheugd om met drieduizend aanwezigen voor het eerst in 
twee jaar tijd weer een volwaardig en gezellig partijcongres te kunnen 
houden. Maar vooruitlopend op de nieuwe vrijheidsbeperkende maatregelen 
die het kabinet vrijdagavond aankondigde, had het partijbestuur dinsdag 
al 'het grootste congres ooit' in de Brabanthallen in Den Bosch 
afgeblazen.

Ergens moet de partijtop - landelijk bestuur en politieke leiding - ook 
wel opgelucht zijn dat er geen live bijeenkomst met duizenden leden 
mogelijk was. Op 'Congres 114' en de daaraan verbonden jaarlijkse 
algemene ledenvergadering stond een aantal onderwerpen op de agenda die 
een groeiend ongemak bij partijleden met de koers van D66 blootlegden.

Die werden nu behandeld in een over twee avonden uitgesmeerde digitale 
vergadering, donderdag en vrijdag. Daarbij schakelden slechts een paar 
honderd leden in en was aanzienlijk minder discussie mogelijk dan in een 
volle zaal met interruptiemicrofoons.

Een pijnlijke motie die op de agenda stond betrof een publieke 
veroordeling van het gedrag van een aantal naaste adviseurs van 
partijleider Sigrid Kaag. Zij hadden eind september onder parlementair 
journalisten de roddel verspreid dat VVD-informateur Johan Remkes 
beschonken was geweest tijdens een cruciale dag in een moeizame fase van 
de kabinetsformatie. De motie vroeg het partijbestuur terug te blikken 
op dit pijnlijke optreden van Kaags spindoctors en 'de toenemende rol 
die het team voorlichting de laatste jaren binnen D66 [heeft] gekregen' 
te heroverwegen. Het landelijk bestuur had de motie van tevoren 
ontraden. De indiener ervan, Blanca de Louw uit Utrecht, besloot haar 
motie aan te houden tot het volgende congres 'omdat er dan hopelijk wel 
normaal, in fysieke vorm over gediscussieerd kan worden'.


'Ver afgegleden van democratische wortels'

Op verzoek van een ander partijlid, Tim Vos-Goedhart (ook uit Utrecht), 
werd een reeks voorstellen van het bestuur eveneens doorgeschoven naar 
een volgend congres. Dat betrof een wijziging van het huishoudelijk 
reglement, die op onderdelen nogal morrelt aan het democratisch gehalte 
van D66 zelf. Zo wil het bestuur de drempel voor het indienen van moties 
verhogen van 25 ondersteunende handtekeningen tot 75.

Een 'te ingrijpend' voorstel, zegt Vos-Goedhart, 'om op een 
donderdagavond met 130 mensen over te stemmen.' De verhoogde drempel zou 
volgens hem bij kleinere afdelingen van D66, buiten de Randstad, tot 
minder inspraak kunnen leiden.

Het voorstel staat volgens Casper Jongeling voor een al langer lopende 
ontwikkeling van 'ontdemocratisering' bij zijn partij, waarvan de D in 
de partijnaam toch voor Democraten staat. 'We zijn ver afgegleden van 
onze democratische wortels en waarden.'

Jongeling, voormalig voorzitter van de Jonge Democraten in Rotterdam, 
diende zelf een aantal moties in om zijn partij te houden aan de belofte 
van partijleider Kaag om nieuw leiderschap te tonen. Dat zou in de 
landelijke politiek tot ander gedrag moeten leiden.

Jongeling vroeg bijvoorbeeld om te breken met wat hij noemt 
'anti-grondwettelijke en antidemocratische' fractiediscipline die in de 
fracties van Eerst en Tweede Kamer wordt opgelegd. Ook roept hij de 
volksvertegenwoordigers in Den Haag op om bij het volgende kabinet, 
waaraan D66 mogelijk opnieuw meedoet, niet langer deel te nemen aan 
coalitieoverleggen of besprekingen tussen uitvoerende en controlerende 
macht.

Het partijbestuur ontraadde de moties, die op het online congres met 
ruime meerderheid werden weggestemd. Jongeling reageert teleurgesteld. 
'Zo gaat dat helaas al jaren bij ons. De partij heeft de mond vol van 
nieuwe bestuurscultuur, maar als je dan met concrete voorstellen, 
schieten ze het af.'


'Roer je. Kom in actie!'

Kritische leden die zeggen dat zij vaak op weerstand of onwil stuiten 
bij de partijtop als zij lastige vragen stellen of onwelgevallige moties 
indienen, putten hoop uit de uitslag van de online verkiezing van een 
nieuwe partijvoorzitter. Die verkiezing, in de weken voorafgaand aan het 
congres, heeft het kritische deel van de partij meer intern gewicht 
gegeven. De verliezend kandidaat, Janarthanan Sundaram, voerde 
nadrukkelijk campagne tegen de zittende partijtop van D66, die in zijn 
ogen al veel te lang de dienst uitmaakt. Hoewel opnieuw een 
vertegenwoordiger uit die kringen won, de Amsterdamse wethouder Victor 
Everhardt, kreeg uitdager Sundaram verrassend nog 44 procent van de 
uitgebrachte stemmen.

In haar zaterdagmiddag online uitgezonden speech ging partijleider Kaag 
niet in op toenemende onvrede binnen de partij. Ze liet het bij een 
zakelijke felicitatie aan de nieuwe partijvoorzitter - 'Welkom, succes 
en veel plezier.' Wel deed ze een oproep aan alle leden om kritisch te 
blijven. 'Democraten', zei Kaag, 'wij zijn traditioneel goed in nadenken 
en meedenken. Maar ik vraag je nu ook: roer je! Wees niet onverschillig. 
Kom in actie.'

Over de lopende formatieonderhandeling was Kaag zwijgzaam - haar 
mede-onderhandelaar Rob Jetten liet eerder op de dag alleen weten dat de 
komende week in het teken van klimaatbeleid staat. Kaag weet sinds eind 
september dat een groot deel van haar achterban er niet al te gelukkig 
mee is dat het beloofde progressieve kabinet er niet gaat komen en dat 
D66 toch weer is gaan onderhandelen met de VVD van Mark Rutte - begin 
april nog door Kaag afgeserveerd. En ook met de ChristenUnie, de partij 
die sterk afwijzend staat tegenover de medisch-ethische agenda van D66.

Kaag en Jetten deden zaterdag de toezegging dat hun fractie alleen 
akkoord gaat met een nieuw regeerakkoord als dat voor D66 aanvaardbare 
grote veranderingen zal bevatten op het gebied van kansengelijkheid, 
klimaat en de rechtsstaat. 'We doen het goed, of we doen het niet.'

Dat een nieuw coalitieakkoord nog even op zich laat wachten, kwam de 
partijtop op dit moment ook wel goed uit. Dan was het (online) congres 
hoofdzakelijk daar over gegaan.

--------
(c) 2021 Mediahuis