[D66] Oud-Kamervoorzitters kraken kabinetsformatie

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Elsevier
Datum:  3 november 2021
Auteur: Carla Joosten
URL:    
https://www.ewmagazine.nl/nederland/achtergrond/2021/11/oud-kamervoorzitters-kraken-kabinetsformatie-853716/


Oud-Kamervoorzitters kraken kabinetsformatie
--------------------------------------------

Er is iets mis met de constructie die de kabinetsformatie bepaalt. Dat 
zal in de toekomst anders moeten, vindt oud-Kamervoorzitter Frans 
Weisglas (VVD). Dat de Kamer zichzelf moet opjagen om sneller te 
formeren, werkt niet goed, vindt de liberaal die van 2002 tot 2006 
voorzitter van de Tweede Kamer was.

'De Kamer heeft het voortouw, maar wat is de Kamer? Dat is niet een 
geheel, maar dat is een meerderheid van Kamerleden of fracties. En het 
zijn diezelfde fracties met hun fractievoorzitters die aan het formeren 
zijn. Die bepalen ook hoe hun fractie zich in de Kamer opstelt. De 
Kamer, die streng moet zijn voor de formerende partijen, dus voor 
zichzelf. Zoals de slager die zijn eigen vlees keurt. De Kamer moet 
zichzelf controleren, corrigeren en zichzelf opjagen om sneller te 
formeren. Dat werkt niet goed,' zegt Weisglas in EW.


Waar bleef het vervolg op de motie tegen Mark Rutte?

Wim Deetman (CDA) - van 1989 tot 1996 Kamervoorzitter - is ook kritisch. 
Hij kijkt al maanden met verbazing naar wat er zich in het parlement 
afspeelt en oordeelt dat de  parlementaire spelregels niet worden 
gevolgd. Hij is vooral verwonderd over  het uitblijven van een gevolg 
van de in april aangenomen motie van afkeuring tegen VVD-fractieleider 
en premier Mark Rutte. 'Waardoor de verhoudingen ernstig verziekt 
raakten. Zodat er kostbare tijd is verspild,' zegt de oudste van de drie 
oud-Kamervoorzitters die EW sprak.

De Tweede Kamer heeft sinds 2012 zelf het voortouw in de 
kabinetsformatie. In het verleden was die rol toebedeeld aan de 
Koning(in). Die wees de informateurs aan. De eerste kabinetsformatie 
onder leiding van de Kamer in 2012 verliep goed, de tweede al veel 
minder. De duur ervan - 225 dagen - was een record. Dat record is in de 
huidige formatie doorbroken.


Moet de Koning weer een rol krijgen in de kabinetsformatie?

De kritische Kamervoorzitters pleiten overigens niet voor een hernieuwde 
rol van de Koning in het formatieproces? 'Dat zeg ik niet. Maar na elke 
formatie is er een evaluatie en je kunt nu al concluderen dat deze niet 
goed is gegaan. Ik denk dat het in de toekomst anders moet. De Koning 
terug? Dan krijg je zo'n prestigegedoe. Wat dan wel? Ik weet het oprecht 
niet,' zegt Weisglas.

Volgens Khadija Arib (PvdA) - tot afgelopen voorjaar Kamervoorzitter - 
verloopt de formatie vooral zo traag door de onderlinge verstoorde 
verhoudingen en een verkiezingsuitslag die zorgde voor de komst van nog 
meer partijen in de Tweede Kamer. 'Dat heeft niets te maken met de 
Koning. Ik vind het verstandig dat de Kamer de regie heeft. In 2012 ging 
het snel en vroeg niemand om de Koning. Nu zijn er veel kleine partijen 
en is er gebrek aan onderling vertrouwen tussen partijen. Daaraan kan de 
Koning niets doen,' zegt Arib.


Moet de huidige Kamervoorzitter het anders doen?

Deetman zoekt zijn heil ook niet bij de Koning. 'Het type problemen dat 
we zien, blijft als de Koning weer een rol krijgt. Maar dan met het 
bijkomende vraagstuk hoe de Koning ter wille van zijn politieke 
onschendbaarheid uit de wind te houden. Wel zou de Kamervoorzitter wat 
meer kunnen sturen op het procedurele verloop in de formatie,' zegt 
Deetman.

Deetman vindt het onbestaanbaar dat de motie van afkeuring tegen Mark 
Rutte (VVD) in april geen vervolg kreeg. 'In de parlementaire 
geschiedenis leidde een dergelijke motie tot aftreden. Nu tot niets. 
Rutte had direct na aanvaarding van de motie moeten worden gevraagd in 
een brief aan te geven welke gevolgen hij aan de motie verbindt voor 
zijn positie als minister-president nu en eventueel in een volgend 
kabinet. Er zijn maar twee uitkomsten mogelijk. Of hij treedt af, of 
niet. De Kamer heeft bij niet aftreden de keus: instemmen met de brief 
of niet. Bij niet-instemmen volgt aftreden. Na deze procedure is de kous 
af. Ertussen in is niets,' zegt Deetman.

--------
(c) 2021 New Skool Media