[D66] Rekenkamer kraakt financieel beheer De Jonge (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #670, addendum)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   NRC Handelsblad
Datum:  19 mei 2021
Auteur: Marike Stellinga, Stephane Alonso
URL:    
https://www.nrc.nl/nieuws/2021/05/19/rekenkamer-slechte-controle-op-corona-uitgaven-a4044067


Slechte controle op corona-uitgaven, schrijft Rekenkamer.
Ook minister Hoekstra krijgt onvoldoende
---------------------------------------------------------

Het ministerie van Volksgezondheid schoot ernstig tekort in het beheer 
van de miljarden die het uitgaf in de coronacrisis. Ook minister Wopke 
Hoekstra (Financien) krijgt een onvoldoende van de Rekenkamer. Hij had 
moeten ingrijpen.

Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport van Hugo de Jonge 
(CDA) heeft te weinig grip op de extra miljarden die het uitgeeft in de 
coronacrisis. Het financieel beheer over de uitgaven om de 
coronapandemie te bestrijden schoot in 2020 'ernstig tekort' en is ook 
nu, halverwege 2021, nog steeds niet op orde.

Dat concludeert de Algemene Rekenkamer in zijn jaarlijkse onderzoek naar 
de financien van de rijksoverheid in het voorgaande jaar. Het gaat om 
5,1 miljard euro aan publiek geld dat in 2020 door VWS deels 
onrechtmatig is uitgegeven aan onder meer de inkoop van mondkapjes, 
andere beschermingsmiddelen, beademingsapparatuur en testmaterialen, 
schrijft de Rekenkamer.

De Rekenkamer benadrukt dat het veelal niet om nieuwe, 
corona-gerelateerde problemen in de financiele huishouding gaat, maar om 
al langer bestaande problemen die door de pandemie extra zichtbaar zijn 
geworden. De coronacrisis heeft 'structurele zwakheden' aan het licht 
gebracht. 'Het lag dus niet alleen aan de crisis, want er was al wat aan 
de hand.'

Al in september vorig jaar was bij het ministerie zelf duidelijk dat het 
financieel beheer niet op orde was. Toch duurde het tot begin mei van 
dit jaar voor minister De Jonge met een 'verbeterplan' kwam. Dat was 
nadat de Rekenkamer in april formeel bezwaar had gemaakt tegen het 
financieel beheer van het ministerie. De Rekenkamer wilde daarmee 
voorkomen dat de problemen in 2021 zouden voortduren. Door het 
verbeterplan heeft de Rekenkamer het bezwaar ingetrokken.


Organisatie niet tijdig versterkt

De groep mensen binnen VWS die de geldstromen moet bewaken 'is niet 
tijdig versterkt', schrijft de Rekenkamer. Het gevolg is dat er 
bijvoorbeeld ontvangstbewijzen ontbreken voor leveringen van 
beademingsapparatuur aan zorginstellingen. 'Ook is niet duidelijk of de 
aantallen afgenomen coronatesten op facturen die de minister van VWS 
betaalde klopten.' Daarbovenop is het parlement te laat geinformeerd, 
oordeelt de Rekenkamer, bijvoorbeeld over een belangrijke overeenkomst 
die het ministerie sloot. Daarmee is het budgetrecht van het parlement 
geschonden.

Ook minister van Financien Wopke Hoekstra (CDA) schoot tijdens de 
coronacrisis tekort, oordeelt de Rekenkamer. Zo had hij als 
toezichthouder binnen het kabinet eerder moeten ingrijpen bij het 
falende financieel beheer van VWS. Ook bij de noodsteun voor bedrijven, 
instellingen en werknemers heeft hij zijn rol niet vervuld. Als minister 
van Financien had hij met die steun moeten instemmen voordat de 
ministerraad erover besloot. Dat is bij slechts 10 van de 27 
steunregelingen daadwerkelijk gebeurd. In 2020 is 29 miljard euro aan de 
coronacrisis uitgegeven.

De Rekenkamer constateert bij meer ministeries onrechtmatigheden in de 
corona-uitgaven. Ook bij crisisuitgaven van de ministers van Economische 
Zaken, Landbouw en Binnenlandse Zaken is het parlement te laat of 
onvolledig geinformeerd.

Volgens de Rekenkamer is de 30.000 euro die het kabinet de gedupeerden 
in de Toeslagenaffaire vlak voor Kerst beloofde, eveneens niet 
rechtmatig tot stand gekomen. Het ministerie van Financien informeerde 
het parlement, maar deed gelijktijdig mededelingen op sociale media 
waardoor het een besluit en geen voorstel leek. 'Daarmee is het 
parlement voor een voldongen feit gesteld.'


Te grote foutmarges

De Rekenkamer is bijzonder kritisch over het gevoerde beleid in 2020. 
Elk jaar op de derde woensdag van mei komt de Rekenkamer met zijn 
oordeel over de jaarrekeningen van alle ministeries, die het kabinet op 
deze dag naar het parlement stuurt.

Zowel bij de uitgaven als bij de verplichtingen die de ministers van het 
kabinet-Rutte III zijn aangegaan, was er in 2020 zoveel niet op orde dat 
'de tolerantiegrens' die de Rekenkamer hanteert, is overschreden. 
Maximaal 1 procent van alle uitgaven en verplichtingen mag fouten en 
onzekerheden bevatten, maar in 2020 was dat bij 1,5 procent aan uitgaven 
en 2,5 procent van de verplichtingen het geval. Het gaat in totaal om 
4,3 en 9,1 miljard euro. De laatste keer dat de tolerantiegrens zo werd 
overschreden, was twaalf jaar geleden. Dit vraagt extra aandacht van het 
parlement om herhaling te voorkomen, schrijft de Rekenkamer.

Een 'ernstige onvolkomenheid' ziet de Rekenkamer ook bij het ministerie 
van Defensie. Sinds 2018 wijst de Rekenkamer erop dat de minister van 
Defensie Ank Bijleveld (CDA) onvoldoende zicht heeft op de achteruit 
gaande staat van de 11.000 gebouwen en 34.000 hectare aan terreinen die 
het ministerie bezit. Terwijl voor een goed functionerende krijgsmacht 
'een veilige werkomgeving essentieel is'. Volgens de Rekenkamer is er al 
jaren onvoldoende budget voor onderhoud. Het achterstallig onderhoud 
neemt toe. Terwijl het budget 'dat nu al ontoereikend is, volgens 
interne ramingen na 2022 bijna wordt gehalveerd'.

--------
(c) 2021 Mediahuis