[D66] [JD: 16] ‘De stilte’ van Don DeLillo

[R.O.]

  https://www.trouw.nl/cultuur-media/in-de-stilte-laat-don-delillo-de-mens-nadenken-over-zijn-rol-in-de-kosmos~b30e0cbf/


  In ‘De stilte’ laat Don DeLillo de mens nadenken over zijn rol in de
  kosmos

null Beeld Beeld

Don Delillo confronteert je koel met de soms ijzingwekkende raadsels van 
ons bestaan

Rob Schouten <https://www.trouw.nl/auteur/Rob Schouten>13 februari 2021, 
1:00

Don DeLillo (1936) behoort ongetwijfeld tot de grote Amerikaanse 
schrijvers maar hij is wel een geval apart. Schreven de toonaangevende 
Amerikaanse auteurs van na de oorlog, Saul Bellow, John Updike en Philip 
Roth (inmiddels allemaal dood) in de eerste plaats over de Amerikaanse 
mens, in de stad of op het platteland, over zijn psychologie en zijn 
dromen, Don DeLillo schrijft over het technologisch universum, over een 
wereld waarin de persoonlijkheid van de mens juist wordt beproefd, 
misschien wel uitgevaagd. Zijn jongste roman /De stilte/ eindigt met de 
zin “De wereld is alles, het individu is niks. Begrijpen we dat 
allemaal?” Waarna er nog een laatste personage naar een zwart scherm zit 
te kijken.

DeLillo’s romans hebben vaak iets apocalyptisch, mensen zitten 
opgesloten, zijn ergens gestrand en moeten hun nieuwe, benarde situatie 
onder ogen zien. In /De stilte/ crasht een vliegtuig met Jim en Tessa 
erin, ze overleven en haasten zich naar hun vrienden Max, Diana en 
Martin, bij wie door een of ander technisch mankement alle schermen op 
zwart staan, net als in de rest van de stad. Een wereld die op het punt 
staat onder te gaan, of is het iets anders? Martin, een Einstein-adept 
oppert dat onze wereld, die van vlees en bloed, misschien maar relatief 
is en dat ze op het punt staat te veranderen: “Stel dat we niet zijn wat 
we denken te zijn? Stel dat de wereld die we kennen helemaal opnieuw 
wordt geordend terwijl we staan toe te kijken of zitten te praten?”

DeLillo schrijft niet over de mens met zijn eigenaardigheden en 
zwakheden maar over zijn duizelingwekkende gedachten, niet over zijn 
plaats op aarde maar zijn plaats in de kosmos.

Zijn verhalen zijn uitgeloogd, kaal, ontheemd; gevoelens, verlangens, 
religie en seks zijn er als het ware mechanische automatismen. Mensen 
lijken elkaar te kennen maar weten in de tussentijd niets van elkaar. Je 
kunt het al met al moeilijk aangename leesstof noemen, maar onveranderd 
appelleren zijn boeken ook aan diepe vragen over ons bestaan.

In /De stilte/ betreden we de onthutste wereld van vijf androïden, die 
ongemerkt geregeerd worden door cyberaanvallen, biologische agressie, 
quantumdominantie, de terreur van drones. DeLillo schildert die wereld 
af als een nabije toekomst, ergens valt het jaar 2022, maar je voelt dat 
ze er nu al is. Je ziet het in grote menigten, van mensen nieuwsgierig 
om zich heen kijkend: “ze escorteren elkaar allemaal door de massale 
slapeloosheid van deze onbevattelijke tijd”.

Don Delillo Beeld Don DelilloBeeld

Anders dan de min of meer gezellige, herkenbare werelden van de 
Amerikaanse realisten, is die in DeLillo’s boeken koel, illusieloos. Een 
van de opmerkelijkste eigenschappen van zijn romans is dat ze zo kort 
zijn, De stilte reikt met een grote bladspiegel nauwelijks tot aan de 
125 pagina’s. Dat komt omdat DeLillo alleen het essentiële beschrijft.

En de essentie in /De stilte/ is dat het technologisch universum niet 
langer functioneert, en de mens, deelnemer en slachtoffer, moet zich 
opnieuw zien uit te vinden.

Maar het soortelijk gewicht in deze romans is enorm, ze confronteren je, 
zonder opsmuk of symboliek, met de soms ijzingwekkende raadsels van ons 
bestaan, niet als een onheilsprofeet maar als een koel registrator van 
universele, en tenslotte toch typisch menselijke twijfels.

null Beeld

/Don DeLillo
*De stilte*
Vert. Jan Fastenau. Ambo Anthos; 126 blz. € 16,99/

-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://www.tuxtown.net/pipermail/d66/attachments/20210310/59381f11/attachment.html>