[D66] [JD: 14] Waarom toch weer verlenging avondklok?

[R.O.]

(Volgens mij spelen er veel andere zaken in het catshuis dan corona...)

limburger.nl
8/3/21

Reconstructie


  Waarom toch weer verlenging avondklok?

De avondklok was het buitenbeentje onder de coronamaat­regelen, maar is 
inmiddels een vast onderdeel van het pakket beperkingen. Van redmiddel 
tot ruilmiddel.

Door Valentijn Bartels en Niels Rigter

Een halfuur. Meer hebben premier Mark Rutte en justitieminister Ferd 
Grapperhaus tijdens de eerste coronagolf niet nodig om te besluiten dat 
het uitroepen van de noodtoestand niet nodig is. Spaanse of Italiaanse 
toestanden, met verplicht en afdwingbaar thuisblijven, waar zelfs voor 
een loopje naar de bakker een vergunning nodig is? Dat nooit, klinkt het 
volgens een aanwezige bij een crisisoverleg. Het is een opmaat naar de 
‘intelligente lockdown’, waarbij het kabinet nog veel vertrouwt op het 
volwassen gedrag en gezond verstand van Nederlanders.

Toch trekt een van de maatregelen die in Zuid-Europa in zwang is de 
aandacht: de avondklok. In kabinetskringen komt de optie steeds vaker 
aan de orde. Zou het geen nuttig instrument zijn om alvast in ‘de 
gereedschapskist’ te stoppen voor als het virus zich nog fanatieker 
verspreidt?

Juridisch uitgewerkt wordt de maatregel niet. Pas als het kabinet na de 
zomer met zandzakken achter de tweede golf aan loopt wordt er serieus 
werk van gemaakt. Rutte en Grapperhaus mogen de noodtoestand dan wel 
verfoeien, de juristen op het ministerie van Justitie en Veiligheid 
ontdekken wel een artikel in de daarvoor bedoelde noodwet die los te 
gebruiken is. Een avondklok zonder noodtoestand, hoe intelligent wil je 
het hebben? Na een koninklijk besluit geeft Rutte Grapperhaus de 
bevoegdheid om ‘vertoeven in de openlucht te beperken’, zoals het 
formeel staat beschreven.

    De verontwaardiging over het geweld maakt de keuze opeens heel
    scherp. Afkeer van geweld komt gelijk te staan met acceptatie van de
    avondklok. Tom Postmes, hoogleraar sociale psychologie

Weerstand

Vanaf het najaar, als het kabinet vergeefs poogt het beleid te delegeren 
aan de veiligheidsregio’s, komt de avondklok in de gereedschapskist. Als 
Rutte en coronaminister Hugo de Jonge de maatregel tijdens hun 
persconferentie van 3 november noemen als optie, is de verontwaardiging 
groot. „De meest vrijheidsberovende maatregel tot nu toe”, zegt 
D66-fractieleider Jetten in het Kamerdebat van die week. „Dacht het niet.”

Ook in het kabinet is er onrust over. In het ministersberaad voorafgaand 
aan de persconferentie hebben meerdere bewindslieden van VVD, D66 en CDA 
hun bezwaren geuit, onder wie Grapperhaus, die problemen voorziet met de 
handhaving. De weerstand is zo groot dat de maatregel op de plank belandt.

Dat verandert volgens betrokkenen rond de jaarwisseling, als de opkomst 
van de Britse virusvariant voor paniek zorgt. De toch al tamelijk zware 
lockdown blijkt niet de ­manier om de besmettingspiek af te platten. Dan 
toch maar die avondklok, besluit het kabinet.

Vuilnisbak

Tijdens de persconferentie van Rutte en De Jonge van 20 januari wordt 
voor het eerst sinds de Tweede ­Wereldoorlog de avondklok weer 
ingesteld. Heus niet te lang, belooft ­Rutte, tot 9 februari. „Je kunt 
nooit precies verzekeren wat er exact na 9 februari gebeurt. Mocht het 
onverhoopt nodig zijn bepaalde maatregelen voort te zetten, dan is wel 
onze ambitie dat die avondklok, die zit ons natuurlijk het meest als 
graat in de keel, als het enigszins kan niet meer meeloopt.” Hij zegt 
het nog sterker: „Ik wil alleen gezegd hebben hier: dan is die avondklok 
er eentje die je echt als het enigszins kan als eerste in de vuilnisbak 
wilt gooien.”

Maar ook heropening van het basisonderwijs is prioriteit, klinkt het dan 
al. Over de contactberoepen rept Rutte dan met geen woord. Toch zijn de 
kappers inmiddels aan de slag, zijn ook de scholen weer (deels) open, 
mag er weer op afspraak worden gewinkeld, maar ­besluit het kabinet 
vandaag de avondklok te verlengen tot eind maart.

En dat terwijl de start zo stroef is. De invoering gaat immers gepaard 
met pittige rellen door heel het land. Maar juist dit zorgt ervoor dat 
acceptatie van de avondklok een morele lading krijgt, zegt hoogleraar 
sociale psychologie Tom Postmes van de Rijksuniversiteit Groningen. „De 
verontwaardiging over het geweld maakt de keuze opeens heel scherp. 
Afkeer van geweld komt gelijk te staan met acceptatie van de avondklok.”

Ook in de politiek luwt het verzet tegen de maatregel. Als we de 
avondklok overeind moeten houden om het onderwijs te heropenen, moet dat 
maar, klinkt het bij D66. Bij de bevolking lijkt inmiddels „een soort 
gelatenheid en gezapigheid” te zijn ingesleten, merkt Postmes op. Een 
passieve bevolking is kenmerkend voor crisissituaties die lang 
aanhouden, zegt hij. „Corona raast al een jaar over de wereld en overal 
zie je dezelfde maatregelen. Dan denk je toch: het zal wel nodig zijn.”

Draagvlak

In kabinetskringen valt een week na de rellen opluchting te horen omdat 
de steun voor de avondklok solide lijkt. Uit gedragsonderzoek dat het 
RIVM elke drie weken doet, blijkt het draagvlak voor de avondklok (67 
procent) nog steeds hoger dan voor de anderhalve meter afstand houden 
(65 procent) en het dringende advies om thuis maar één bezoeker per dag 
te ontvangen (44 procent). Ook de rechter kan geen roet in het eten 
gooien. In hoger beroep blijft de juridische basis alsnog overeind, al 
tuigt het kabinet voor de zekerheid nog snel een juridisch vangnet op. 
De meevaller lijkt de maatregel binnen het kabinet geliefder te maken. 
„Mensen groeien mee met de maatregel”, aldus Grapperhaus vrijdag. Bij 
hem is geen greintje twijfel meer of de avondklok een goed idee is. 
„Acceptatie speelt een rol. Werkt het goed en hoe drukt het op de 
samenleving? En ik zeg heel eerlijk dat als je het twee maanden geleden 
had gevraagd, ik had gezegd: dat drukt heel zwaar. Maar het effect is 
goed en het drukt toch wat minder zwaar op de mensen.” Bovendien: „De 
horeca is dicht, bioscopen zijn dicht, dus het is nou niet zo dat we 
hiermee een enorm nachtleven hebben stilgelegd.” De avondklok is een 
hefboom geworden om andere versoepelingen mogelijk te maken, erkent 
Grapperhaus. „Ik heb veel liever dat we voor onder­nemers wat ruimte 
hebben, dat we wat kunnen doen voor het hoger onderwijs.”

Toch is het uitblijven van protest iets anders dan acceptatie, zegt 
Postmes. „De maatregel is nog even omstreden als hij was. De weerzin is 
niet minder geworden.”

-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://www.tuxtown.net/pipermail/d66/attachments/20210308/ae12344c/attachment-0001.html>