[D66] Column Kaag: Intimiderende retoriek kan politici in gevaar brengen

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Volkskrant
Datum:  28 juni 2021
Auteur: Sigrid Kaag
URL:    
https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/opinie-intimiderende-retoriek-kan-politici-in-gevaar-brengen~bc1b6f90/


Intimiderende retoriek kan politici in gevaar brengen
-----------------------------------------------------
In het formatiedebat van vorig week werd Sigrid Kaag door Geert Wilders 
beticht van 'IS-sympathien'. Ze reageerde als gebeten. Nu stelt ze: de 
Tweede Kamer mag geen strijdtoneel worden 'van tribalisme, 
verdachtmaking en verbittering'.

Informateur Mariette Hamer verbaasde met haar oproep tot een beetje meer 
vrolijkheid in de formatie. Het werd door sommigen weggezet als 
onmachtig in een tijd die grote ernst en een gevoel van urgentie vraagt 
van alle politici in Nederland. De ­klimaatcrisis heeft uiteraard weinig 
weg van vrolijkheid, de tekorten in het onderwijs worden inderdaad niet 
weggewerkt door vrolijkheid, Nederland wint niet plotseling aan statuur 
in Europa als politici weer eens wat vrolijker zijn.

Maar bij velen raakte de oproep van Hamer wel een snaar. Ik verstond 
deze als een vraag aan de volksvertegenwoordiging in het verlengde van 
de analyse van Herman Tjeenk Willink in zijn eindrapport als verkenner. 
Hij schreef: 'De democratische rechtsorde is gebaseerd op vertrouwen en 
matiging. Het lijkt er echter op dat vertrouwen en matiging hebben 
plaatsgemaakt voor wantrouwen en escalatie.' Vertrouwen is altijd beter 
dan wantrouwen. Begrip voor elkaar, geduld, de bereidheid om te 
luisteren voordat je spreekt-het is essentieel voor de gezondheid van de 
democratie.


Verbijstering

Zoals de Fransen het zo goed zeggen: c'est le ton qui fait la musique. 
Met verbijstering, zorg maar ook teleurstelling heb ik gezien hoe in de 
Tweede Kamer de toon op de flanken is geradicaliseerd. Een 
bevolkingsgroep wordt gelijkgesteld aan 'gif' door de leider van de PVV, 
Geert Wilders. Een ambtenaar wordt geintimideerd met de roep om haar 
ontslag door een Kamerlid van Baudets Forum voor Democratie. De ene 
linkse volksvertegenwoordiger maakt de ander uit voor 'beschonken 
komkommer'. Escalatie en aantijging zijn de mode. Zonder enig gevoel van 
verantwoordelijkheid voor feiten. Laat staan voor de veiligheid en 
integriteit van de ander.

Intimiderende en beledigende retoriek, vermenigvuldigd via sociale 
media, kan individuele politici en mensen in het publieke oog in gevaar 
brengen. Maar ik maak mij vooral zorgen over de veiligheid van gewone 
mensen. Studies laten zien dat de anti-moslimretoriek van Donald Trump 
in 2016, na versterking door sociale media, het aantal anti-moslim 'hate 
crimes' met eenderde heeft doen toenemen. Nadat Trump corona 'het 
Chinese virus' begon te noemen, werd direct een stijging waargenomen in 
het aantal anti-Aziatische haatincidenten.


Waardig weerwoord

Wat leiders zeggen doet ertoe. Woorden doen ertoe. Woorden kunnen 
verwonden en vernietigen, maar ook helen en beschermen. Daarom is het 
waardige weerwoord ­essentieel. Dat is niet makkelijk. Hier ga ik ook 
bij mezelf te rade. Er zijn situaties in de Kamer waarvan ik achteraf 
denk dat ik dat anders had willen doen. Dan blijkt dat in de hitte van 
de strijd de goede voornemens zijn gesneuveld. Dat gebeurde bijvoorbeeld 
in het laatste formatiedebat, toen Geert Wilders mij beschuldigde van 
sympathie voor de terroristen van IS. Ik was zo geschokt en boos dat ik 
hem antwoordde met een ad hominem verwijzing naar de peilingen.

Goed voorbeeld doet goed volgen. Vertrouwen en matiging in de politiek 
tempert escalatie en polarisatie in de samenleving. Als de Tweede Kamer 
mensen wil dienen, moeten wij ons als parlementariers op een andere 
manier tot elkaar verhouden. Dat kunnen we deels zoeken in structurele 
veranderingen. Maar de kern van de verandering ligt in het gedrag van de 
politiek zelf.

De essentie van politiek is voor mij de kunst van het luisteren naar 
anderen. Het respect en het fatsoen op kunnen brengen om de ander niet 
bij voorbaat te verdenken. Iedereen wil een beter land, iedereen wil een 
betere toekomst. Wat dat betekent en hoe we daar komen is een strijd van 
mensbeelden, maatschappijbeelden en idealen. Maar het mag en kan geen 
strijd worden van tribalisme, verdachtmaking en verbittering. Waar 
extremen tegenover elkaar komen te staan, komt de democratie zelf in 
gevaar.

Als we dat willen voorkomen - en dat moeten we willen - is daar 
welwillendheid voor nodig. Empathie. Vertrouwen, matiging, en ja, 
misschien ook wel een beetje vrolijkheid.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Wilders vs. Kaag: 'Ik veracht Uw daden, ongelovelijk diep'

In het formatiedebat in de Tweede Kamer van vorige week woensdag kwam 
het tot een felle confrontatie tussen Wilders en Kaag. Op zich niets 
nieuws, want de PVV-voorman kiest haar vaker als doelwit. Zo noemde hij 
haar eerder al eens een 'verrader' omdat ze een hoofddoek droeg bij een 
bezoek aan Iran. Kaag op haar beurt vervolgt de tactiek van haar 
voorganger Alexander Pechtold door bij Wilders in de tegenaanval te gaan 
en het er niet bij te laten zitten.

In het debat richtte Wilders zich tot het duo Kaag/Rutte: 'U meneer 
Rutte, gaat straks samen met mevrouw Kaag, ISIS-terroristen naar 
Nederland halen met de smoes dat ze hier een proces zullen krijgen, 
terwijl iedereen weet dat ze na maximaal een jaar weer op straat staan 
en dat daarmee onze straten onveilig worden.'

Rutte: 'Dat is allemaal lariekoek.'

Wilders: 'Als ik vind dat Kaag sympathie heeft voor ISIS, dan heeft ze 
daar sympathie voor.'

Kaag: 'Het moet soms heel gemakkelijk zijn om Geert Wilders te zijn. 
Want u gooit de meest verwerpelijke aantijgingen de lucht in, u herhaalt 
dat op Twitter, u neemt geen enkele verantwoordelijkheid en u weet niet 
wat u doet met de integriteit en levens van mensen. Ik veracht uw 
woorden. En ik zeg dit met alle kracht die ik heb.'

Wilders: 'En ik zeg tegen mevrouw Kaag dat ik haar daden veracht, 
ongelooflijk diep.'

--------
(c) 2021 DPG Media B.V.