[D66] OMT dreigde uiteen te vallen door politieke druk VWS (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #517)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Volkskrant
Datum:  23 januari 2021
Auteur: Willem Feenstra
URL:    
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/omt-leden-hadden-zoveel-moeite-met-de-politieke-druk-dat-ze-overwogen-op-te-stappen%7Ebbff108c/


OMT-leden hadden zoveel moeite met de politieke druk dat ze overwogen
op te stappen
---------------------------------------------------------------------

Verscheidene leden van het Outbreak Management Team (OMT) overwogen het 
afgelopen jaar op te stappen. De wetenschappers, die het kabinet 
adviseren bij de bestrijding van het coronavirus, hadden het gevoel dat 
zij niet onafhankelijk konden functioneren en dat hun adviezen werden 
beinvloed door politici.

De Volkskrant volgde het afgelopen jaar vijf leden van het OMT. In de 
krant beschrijven zij nu hoe ze worstelden met de politieke 
beinvloeding, die vooral zou plaatsvinden vanuit het Catshuis. Daar 
waren op zondagochtend informele kabinetsbijeenkomsten waarbij 
OMT-voorzitter en RIVM-directeur Jaap van Dissel aanwezig was.

Doordat nieuwe maatregelen in het Catshuis al werden voorbesproken en 
andere maatregelen op voorhand uitgesloten leken, slaagde het OMT er 
volgens de wetenschappers vaak niet in scherpere restricties erdoor te 
krijgen en werden sommige maatregelen bovendien later ingevoerd.

Dat het kabinet de maatregelen al voorafgaand aan het OMT-advies 
opstelde, druist in tegen de wettelijk geregelde crisisstructuur. Daarin 
staat dat een OMT-advies eerst langs bestuurders en topambtenaren in het 
'bestuurlijk afstemmingsoverleg' (BAO) gaat, die bekijken of de adviezen 
praktisch uitvoerbaar zijn. Pas daarna moet het kabinet besluiten welke 
maatregelen worden genomen.

Die volgorde is er mede om te voorkomen dat wetenschappers over politiek 
beleid gaan en dat politici wetenschappelijk advies naar hun hand kunnen 
zetten.

Onder anderen microbiologen Jan Kluytmans en Alex Friedrich en 
intensivist Diederik Gommers leverden intern kritiek op de handelwijze. 
Na een verhitte vergadering eind september, waarin OMT-leden wederom hun 
ongenoegen uitten, dreigde het adviesorgaan uiteen te vallen. 'Er werd 
door een paar mensen gezegd: ik stap op', zegt viroloog Marion Koopmans. 
'Ik heb vooral het gevoel gehad: jongens, dat zou heel slecht zijn.'

In ieder geval Kluytmans, Friedrich en Gommers overwogen door dit soort 
persoonlijke dilemma's hun positie ter beschikking te stellen. Zij deden 
dat uiteindelijk niet, omdat voorzitter Van Dissel ingreep. Zo 
verplaatste hij de OMT-vergadering van de maandagen na het 
Catshuisberaad naar de vrijdagen ervoor. Op die manier zouden politici 
geen 'instructies' meer kunnen meegeven. Daarmee was volgens de 
OMT-leden 'de kou voor een groot deel uit de lucht'.

Volgens de OMT-leden is de huidige crisisstructuur, waarbij voorzitter 
Van Dissel de enige schakel is tussen het kabinet en de wetenschappers, 
te kwetsbaar. 'In die positie zou bijna iedereen in de problemen komen', 
aldus Friedrich. 'In een crisis van deze proporties is het een extreem 
complexe positie', zegt Kluytmans.

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) laat in een 
schriftelijke reactie weten dat het RIVM en het OMT dagelijks leren van 
de crisis 'en continu verbeteren wat beter moet en kan'. 'Soms met iets 
ogenschijnlijk simpels, zoals het verplaatsen van de OMT-vergaderingen 
van de maandag naar de vrijdag, dat effectief bleek. Maar ook door 
scherper te definieren welke vragen het OMT wel en niet zou moeten 
beantwoorden.'

--------
(c) 2021 DPG Media B.V.