[D66] Schinkel: ´Dit is wel degelijk politiek´

Mon Feb 1 08:35:58 CET 2021

(De modesocioloog Schinkel gaat ook niets veranderen met z'n Bij1...)

  trouw.nl:

  ´Dit is wel degelijk politiek´

  Rellen interview

In Eindhoven worden demonstranten van Pegida van het 18 Septemberplein 
weggedreven. Burgemeester John Jorritsma had de bijeenkomst verboden. 
foto anp
In Eindhoven worden demonstranten van Pegida van het 18 Septemberplein 
weggedreven. Burgemeester John Jorritsma had de bijeenkomst verboden. 
foto anp
Nederland veroordeelt de gewelddadigheden van de afgelopen week. 
Socioloog en filosoof Willem Schinkel vindt de rellen juist een hoopvol 
teken: vooral jongeren pikken het niet meer.
LODEWIJK DROS

Mark Rutte's reactie op de ongeregeldheden na het ingaan van de 
avondklok liet zich deze week in drie woorden samenvatten: aanpakken, 
dat tuig. En: "We gaan niet zoeken naar diepe sociologische 
betekenissen". De demissionair premier geeft, zegt hij zelf, 
wetenschappers alle ruimte. Bij nader inzien blijken die dan wel 
geneeskunde te moeten hebben gestudeerd. Tegenover sociologen is hij 
minder toeschietelijk: "Ik haat sociologenjargon".

De Rotterdamse socioloog en filosoof Willem Schinkel (1976) is 
hoogleraar sociale theorie aan de Erasmusuniversiteit. Hij kijkt er niet 
van op. "Ik snap wel dat hij sociologische kennis niet waardeert, want 
die komt hem niet uit."

Wat had Rutte gehoord als hij u had gebeld?

"Veel behoefte heb ik niet aan zo'n telefoontje, maar u vraagt ernaar. 
Ik had hem dan verteld dat wat hij nu in allerlei steden ziet, het 
effect is van de manier waarop hij met de pandemie omgaat. De regering 
heeft de politieke discussie daaruit weggehaald en de beslissingen en 
maatregelen overgelaten aan een managementteam, het Outbreak Management 
Team, met technische protocollen."

Een virus is toch apolitiek?

"Dat lijkt zo, maar er is gekozen voor een strategie. Het kabinet koerst 
telkens aan op een situatie dat de nood te hoog is. Dan zeggen ze: de 
OMT-experts bevelen een avondklok aan. Wat ze niet vertellen is dat ze 
het erop aan hebben laten komen, de tweede golf zag je al maanden 
naderen. Zo haalde Rutte alle strijd uit de politiek. In reactie daarop 
gaan mensen de straat op. De rellen zijn de onbetaalde rekening van de 
politiek die haar taak - strijd over wat toch echt politieke keuzes zijn 
- heeft verzaakt. Eindelijk gebéurt er iets tegen de macht in."

U bent eigenlijk wel content dat het ervan gekomen is. Maar wat vindt u 
van de rottigheid?

"Als u naar mijn kritiek op de relschoppers vraagt: de straat wordt 
overgenomen door rellende jongens en mannen. Daartegenover staan boeren, 
hooligans en politie. Het echte probleem is hier mannelijkheid."

Verder is Schinkel 'persoonlijk niet blij met de vorm die dit protest 
heeft aangenomen'. "Je zult maar die mevrouw van de Primera in Den Bosch 
zijn. Maar door het verschrikkelijke heen zie ik iets gebeuren dat moest 
gebeuren: protest tegen het politieke."

Wat is dat?

"Het politieke is dat er gekozen is om niet als in Singapore of 
Nieuw-Zeeland vroeg in te grijpen bij covid. En daar is in het parlement 
geen strijd over gevoerd. Zelfs nu we verkiezingen krijgen, lijkt de 
pandemie geen kwestie te zijn. Wel, daar denken al die mensen buiten Den 
Haag anders over. Ze zijn gefrustreerd. Vooral jongeren zijn in de steek 
gelaten. Ministeries hebben veel geld gestoken in bedrijven, maar het 
onderwijs moest het zelf maar zien te rooien, met thuislessen. Voeg daar 
structureel racisme en gentrificatie aan toe. Die jongeren kunnen geen 
kant op."

De politiek filosofe en antropologe Femke Kaulingfreks becommentarieerde 
in deze krant het ongelikte rumoer van relschoppers, vaak met een 
migratieachtergrond, tijdens de eerste lockdown. Premier Rutte vond het 
'compleet zinloos, onacceptabel gedrag' van 'losgeslagen tuig waarvan de 
ouders niet ingrijpen'. Kaulingfreks zag er de zin wél van in, het was 
'straatpolitiek' die ze bedreven, een dissonante stem waar politici naar 
zouden moeten luisteren.

Bedoelt u datzelfde?

"Zeker. Net als Kaulingfreks zeg ik niet dat ze allemaal politiek bewust 
zijn. En natuurlijk, zo'n rel krijgt een eigen dynamiek. Er zijn altijd 
wel jongeren die het leuk vinden om wat in de fik te steken. Toch 
beschouw ik dit niet primair als crimineel handelen, maar als een 
politieke reactie. Dát er gereld wordt, dat ze tegen het gezag zeggen: 
fuck you, dat is wel degelijk politiek. Wie dat niet ziet, heeft 
oogkleppen op.

"Ze sjouwen geen spandoeken mee, maar kijk maar eens naar wie het zijn: 
jongens die in arme wijken wonen, opgehokt in appartementjes. Er is 
huiselijk geweld en ze mogen niet meer naar buiten. Het zijn jongens op 
Zuid (Rotterdam, red.), geen jongens uit rijk Wassenaar. Het is dus wel 
degelijk politiek."

Op Urk liep het ook uit de hand. Daar zijn de huizen niet klein en de 
mensen niet arm.

"Zeker, lokaal verschilt de situatie. Maar ook op Urk is het politiek. 
Ze uiten hun ongenoegen over politici die zich immuun maken voor 
tegenspraak. Dat komt er nu uit."

Deze maand werd Schinkels De hamsteraar. Kritiek van het logistiek 
kapitalisme genomineerd voor de Socratesbeker, bestemd voor het beste 
filosofische boek van het jaar. Daarin betoogt hij dat we de hamsteraars 
- van het wc-papier in de eerste lockdown - niet moeten wegzetten als 
aso's. Want 'dan kunnen we niet leren van wat ze doen'. Schinkel 
vergelijkt daarbij de hamsteraar met de plunderaar die tijdens 
Amerikaanse Black Lives Matter-protesten winkels leegroofde. Volgens 
Schinkel zorgen ze beiden voor frictie, verstoren ze het kapitalistische 
systeem. En dat bevalt hem; plunderen heet zelfs 'constructieve arbeid'.

Schinkel ergert zich dan ook aan de wijze waarop Nederland deze week 
viel over de relschoppers in steden en dorpen. De reacties waren 
opvallend eensgezind: media, boeren, hooligans en politici waren 
allemaal verontwaardigd over de eruptie van straatgeweld. De 
veroordeling ervan noemt Schinkel 'burgerlijk'.

Wat kunnen we van plunderaars leren?

"Als je met je keurige gemoraliseer roept 'Schande, schande!', dan leer 
je er niets van. De les is: regering, er zitten consequenties aan de 
keuzes die je maakt, terwijl je tegelijkertijd voor politieke onenigheid 
daarover geen ruimte laat. Dan keren anderen zich tegen de macht."

Dat spijt u niets, want, zo schreef u al in 'De hamsteraar', deze 
regering maakt zich tijdens de pandemie schuldig aan 'necropolitiek', 
beleid dat solt met leven en dood.

"Ze gaan daar cynisch mee om, ja, door de ic-capaciteit in ziekenhuizen 
leidend te laten zijn bij de te nemen maatregelen. Ze calculeerden 
sterfte in, duizenden doden, terwijl dat op die schaal niet nodig was. 
De keuze van West-Europese landen en de VS was om het virus maar wat te 
laten rondgaan, we grepen niet vroeg in. Zo namen we veel doden op de 
koop toe. Wat in de verzorgingshuizen is gebeurd, is misschien niet 
strafbaar maar wel misdadig. Zo doen neoliberalen aan gezondheidszorg, 
ze differentiëren naar risicogroep."

In De hamsteraar formuleerde u uw afkeer van het kapitalistische 
systeem. Dat zou aan de basis liggen van de ellende waarin deze 
maatschappij verkeert. Maar we willen toch allemaal weer naar de Action, 
terug naar het oude normaal, en dus naar het kapitalisme?

"Dat denk ik ook. We beleven hier niet het begin van een opstand. Maar 
de rellen zijn wel een teken dat een grote groep mensen het niet meer 
pikt, omdat ze genaaid worden. Je moet werken om in het kapitalisme 
overeind te blijven, maar de maatregelen maken je het werken nu 
onmogelijk. Dat is een frictie die het kabinet ongedaan probeert te 
maken met autoritaire maatregelen. Zo houdt het kapitalisme zichzelf in 
stand. Ik vrees dat we terugkeren naar waar we vandaan kwamen. Maar we 
hebben in deze crisis gezien dat het anders kan: een staat die het loon 
van miljoenen op zich nam - vóór de pandemie was dat ondenkbaar, het 
druiste tegen de liberale geloofsartikelen in. Er is dus een werkbaar 
alternatief. En dat moet ook, want het kapitalisme plundert de aarde. We 
moeten toe naar een socialistisch systeem."

Nu snap ik waarom Rutte u niet belt.

"Hij kan ook een burgerlijke socioloog bellen, dan krijgt hij een heel 
andere analyse."

We draaien de tijd even vooruit: najaar 2021, het land is weer open. Is 
er dan iets over van wat u als een hoopvol teken zag, of zit Rutte's 
'tuig' zijn straf uit en schudt verder iedereen het stof van zijn schoenen?

"Dat laatste, vrees ik. Maar op de langere termijn is het kapitalisme 
niet houdbaar, we moeten er dus toch vanaf."

Sinds hij een jaar geleden de campagnespeech hield voor Bij1 werpt 
Willem Schinkel zich op als een ideoloog van Sylvana Simons' partij. Bij 
die gelegenheid voorzag hij deze partij 'links van links' van oneliners 
als 'saboteren is belangrijker dan regeren' en 'niet regeren maar 
irriteren'. Schinkel sneerde tegen 'de dialoog, het goede gesprek, er 
samen uitkomen'. Dat zou de heersende macht alleen maar in de kaart 
spelen en de beoogde verandering van het kapitalistische systeem belemmeren.

Gaat u het mislukte werk van Troelstra - zijn oproep tot revolutie in 
1918 - een eeuw later oppakken?

"Ik ben geen politicus, maar wetenschapper. Maar ik heb er wel voor 
gekozen om Bij1 langzaam te helpen groeien. Dan word je eerst 
belachelijk gemaakt, het zij zo. Maar aan deze orde moet een einde komen."

Wie is Willem Schinkel?

Van Willem Schinkel verschijnt aanstaand voorjaar Pandemocratie, waarin 
hij zijn ideeën over de stand en de toekomst van de democratie 
uiteenzet. Zijn vorige boek, De hamsteraar. Kritiek van het logistiek 
kapitalisme, is genomineerd voor de Socratesbeker voor het beste 
filosofische boek van 2020. Volgens de recensie in Trouw is het een 
echte eyeopener.

-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://www.tuxtown.net/pipermail/d66/attachments/20210201/a4143da6/attachment-0001.html>