[D66] Omikronvariant en muizen (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #850)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Op 26 oktober 2021 schreef ik hier...
   We weten dat vleermuizen besmettelijk kunnen zijn, we weten dat
   kat-achtigen besmettelijk kunnen zijn - maar waarom is er geen
   onderzoek naar besmettelijke muizen of ratten
http://www.tuxtown.net/pipermail/d66/2021-October/070711.html

...en gisteren verscheen zowaar het onderstaande artikel in de 
Volkskrant...


Bron:   Volkskrant
Datum:  16 december 2021
Auteur: Maarten Keulemans
URL:    
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/omikronvariant-mogelijk-afkomstig-uit-muizen~b74a04a1/


Omikronvariant mogelijk afkomstig uit muizen
--------------------------------------------

De omikronvariant van het coronavirus heeft stekeltjes die verdacht goed 
passen op muizencellen. Dat maakt het aannemelijk dat omikron op de mens 
is overgesprongen vanaf in het wild levende muizen, schrijven Chinese 
wetenschappers in een donderdag verschenen analyse.

Als het klopt, heeft dat mogelijk grote gevolgen voor het verdere 
verloop van de pandemie, aldus de groep, onder leiding van geneticus 
Wenfeng Qian van de Chinese Academie van Wetenschappen. Want misschien 
is omikron wel voorbode van meer 'gezien het vermogen van sars-cov-2 om 
over de soortgrens te springen', aldus Wenfeng.

Waar de omikronvariant precies vandaan komt, is een groot mysterie. De 
variant is geen directe familie van een recente coronavariant, maar 
stamt af van de vroegste coronavirussen die in 2020 de wereld 
overgingen. Bovendien heeft de variant veel meer mutaties ondergaan dan 
dat je zou verwachten bij 'gewone' evolutie. Dat duidt erop dat het 
virus in een of andere evolutionaire snelkookpan moet hebben gezeten.


Mutaties zeldzaam bij menselijke varianten

Vermoedelijk was dat het lichaam van een menselijke patient die 
langdurig chronisch geinfecteerd was, denken veel experts. Maar Wengfeng 
wijst erop dat het net is of het virus zich heeft aangepast op een 
bestaan in (wilde) muizen. Zo draagt omikron twee mutaties die haast 
altijd voorkomen bij muizenvarianten van het virus, maar die bij 
menselijke varianten extreem zeldzaam zijn.

'Onze resultaten suggereren dat de voorloper van omikron is 
overgesprongen van mensen naar muizen, daar snel mutaties heeft opgedaan 
die hem geschikter maken om de gastheer te infecteren, en daarna is 
teruggesprongen naar de mens.' Dat schrijft de groep in het nog 
voorlopige onderzoeksrapport.

'Fascinerend', 'interessant' en 'spannend', reageert hoogleraar 
virologie Marion Koopmans desgevraagd. Maar wel met een stevige 
wetenschappelijke armslag: virologen weten immers niet wat voor 
'tussenvarianten' er nog meer rondspoken in, bijvoorbeeld, de lichamen 
van hiv-geinfecteerden en in andere diersoorten. 'Dat maakt dat je niet 
op grond van een zo'n onderzoek kunt zeggen: dit is definitief bewijs 
dat het op deze manier is gegaan', zegt Koopmans.

Of misschien is omikron wel ontstaan bij de mens, en blijkt hij nu 
toevallig goed op de muis te passen, oppert viroloog Matthijs Welkers 
(Amsterdam UMC). 'Het is een beetje een kip-eivraag', vindt hij. 
'Eigenlijk zou je nu dieren in Zuid-Afrika (waar de omikronvariant is 
ontdekt, red.) moeten vangen om te zien of ze antistoffen hebben.'


Dieren met corona

Bekend is dat het coronavirus vrij gemakkelijk andere diersoorten 
infecteert. Zo gaat het virus in de VS rond onder herten, kan de 
Braziliaanse variant 'gamma' ook muizen besmetten en raken er in 
dierentuinen soms apen, katachtigen en zelfs nijlpaarden geinfecteerd. 
Het kan gevaarlijk zijn als het virus in een andere soort gaat 
circuleren, en daarbij nieuwe veranderingen ondergaat die mogelijk 
gevaarlijk zijn voor de mens.

Op een haar na gebeurde zoiets vorig jaar in Nederland en Denemarken. 
Nadat het virus was overgegaan op nertsen, bleek het nieuwe mutaties op 
te doen, kennelijk gunstig voor besmetting van nerts op nerts. Ook 
enkele mensen raakten opnieuw besmet, ditmaal door de nertsen.

Totdat men in Denemarken een 'nertsenvariant' ontdekte die ongevoeliger 
was geworden voor vaccins. Prompt besloot premier Mette Frederiksen alle 
nertsen van het land te ruimen. 'Het ergste scenario is dat we in 
Denemarken een nieuwe pandemie lanceren', aldus een van de betrokken 
experts, infectioloog Kare Molbak.


Virusdetectienetwerk

Om die reden werkt Koopmans' groep momenteel aan een omvangrijk 
virusdetectienetwerk, dat de genetische stambomen van virussen uit 
verschillende diersoorten bijeenbrengt en met elkaar vergelijkt, om 
verdachte aftakkingen snel op het spoor te komen. 'Zodat er een 
vlaggetje omhooggaat als er bepaalde mutatiepatronen in zitten', zegt 
Koopmans. 'Je bent gewoon te laat als je wacht tot het in de mens is 
gevonden.'

Hoe het virus precies zou zijn overgesprongen, is onduidelijk. 'De 
meeste mensen schrikken van muizen, en we knuffelen ze niet uitgebreid', 
constateert Welkers.

Overigens acht zowel Koopmans als Wenfeng het niet erg waarschijnlijk 
dat de omikronvariant bij een laboratoriummuis is ontstaan. 'De 
omikronvariant wijkt sterk af van de andere sars-cov-2-virussen, dit is 
niet zomaar de volgende versie. En dat betekent dat er ergens heel veel 
ronden infecties zijn geweest', aldus Koopmans.

Ook hamsters, cavia's, konijnen en grondeekhoorns vallen wat het Chinese 
team betreft af als verdachten.

--------
(c) 2021 2021 DPG Media B.V.