[D66] Klimaatdrammers

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Volkskrant
Datum:  23 augustus 2021
Auteur: Maarten Keulemans
URL:    
https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/opinie-klimaatdrammers-dram-niet-zo-tegen-de-verkeerde-boom~b63eb2f3/


Opinie: Klimaatdrammers, dram niet zo tegen de verkeerde boom
-------------------------------------------------------------
Moeten wetenschappers zich (nog) activistischer uitlaten over het 
klimaat? Pas op, waarschuwt wetenschapsredacteur Maarten Keulemans. Dat 
kan de steun voor klimaatmaatregelen meer kwaad dan goed doen.

De boodschap van het rapport was helder en precies. Mensen zijn bezig 
met broeikasgassen de energiebalans in de dampkring te verstoren, en als 
we niet oppassen, worden de gevolgen steeds heftiger - een halve tot een 
meter zeespiegelstijging eind deze eeuw, hittegolven en weersextremen, 
vernietiging van kwetsbare ecosystemen, zo schreef het wetenschappelijke 
klimaatpanel van de Verenigde Naties het IPCC deze maand.

Maar, zo betoogt Asha ten Broeke vorige week in haar column: dat 
vaststellen alleen is niet genoeg. 'Die objectieve feiten zijn immers al 
heel lang bekend en leiden vooralsnog tot te weinig daden.' Dus zou het 
helpen als wetenschappers zich activistischer opstelden, vindt Ten 
Broeke. Hup, de barricades op!
https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/laat-wetenschappers-zich-niet-alleen-wapenen-met-feiten-maar-ook-met-hun-verdriet-en-hun-woede~b2a14408/


Schreeuw mee

Ook mijn naam kwam langs. In een twitterbericht noemde ik een 
concepttekst, waarin het IPCC stelde dat de menselijke soort in het 
geding was, 'onversneden activisme'. Er is immers helemaal geen 
wetenschappelijke reden waarom onze soort, die momenteel met 8 miljard 
zielen de wereld overwoekert, straks zou uitsterven - maak je liever 
zorgen over de markiezenijsvogel van Polynesie, denk ik dan. Het IPCC 
heeft de passage dan ook geschrapt.

Maar het punt van Ten Broeke is een ander: waarom zou activisme bij 
wetenschappers slecht zijn, of verboden? Integendeel: 'Laat 
klimaatwetenschappers zoveel mogelijk mensen aansteken met hun boosheid 
en zorgen. Laat ze schreeuwen. Schreeuw met ze mee.'

Het is een gedachte die je, nu het met het afremmen van de CO2-uitstoot 
inderdaad nu niet bepaald op rolletjes gaat, vaker hoort. En, Ten Broeke 
stapt er half overheen, heel wat wetenschappers laten hun activisme dan 
ook allang spreken. 'In het algemeen zijn klimaatwetenschappers te 
voorzichtig geweest. Te bang om alarmistisch te zijn', zo zei de 
Wageningse hoogleraar Marten Scheffer pas nog in deze krant.

Het is alleen de vraag of dat wel helpt. Een jaar of wat geleden 
onderzocht de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) 
hoe serieus mensen wetenschap nemen. Heel serieus, bleek daaruit. Totdat 
die wetenschap te veel aan het handje blijkt te lopen van sponsoren of 
politieke belangen. Dan doorzien we het spel en vertrouwen we de 
objectiviteit en daarmee de bevindingen van de wetenschap voor geen cent 
meer.


Boemerang

Te veel betrokkenheid kan dus als een boemerang terugslaan op de 
geloofwaardigheid van de wetenschap zelf. Dat beeld komt ook naar voren 
uit de peilingen die het Rathenau Instituut om de paar jaar uitvoert 
naar het vertrouwen in de wetenschap. Als het gaat om betrouwbaarheid, 
krijgt de wetenschap van het Nederlandse publiek het rapportcijfer 7, 
het hoogste van allemaal. Maar helemaal onderaan bungelen bedrijfsleven 
en politiek. Oppassen dus dat je de wetenschap niet te veel 
verpolitiekt: dan zou het vertrouwen kunnen verdampen. Zeker als het 
gaat om zo'n cruciaal onderwerp als klimaatverandering, zou dat pas echt 
een ramp zijn.

Achter de oproep van Ten Broeke schuilt iets anders, namelijk de 
gedachte dat we het klimaat vast serieuzer gaan nemen als we nog sterker 
krijgen ingepeperd hoe ernstig de situatie is. Als wetenschappers zich 
nu ook eens gaan uitlaten in klemmende, emotionele termen, wil ze 
eigenlijk zeggen, dan valt op een gegeven moment het kwartje en 
veranderen we in ongeruste, klimaatvrezende burgers die hun lapje vlees 
laten staan en voortaan wel drie keer uitkijken voor ze het vliegtuig 
nemen voor een weekeindje New York.

Maar een hardnekkig misverstand is het. Toen het Sociaal en Cultureel 
Planbureau het onlangs onderzocht, bleek dat meer dan driekwart van de 
bevolking allang is overtuigd dat er zoiets is als door de mens 
veroorzaakte klimaatverandering. Meer dan 80 procent is in meer of 
mindere mate bezorgd over de gevolgen ervan, voor de natuur, voor 
toekomstige generaties, en voor mensen in andere landen. En een ruime 
meerderheid vindt dat we daaraan dringend iets moeten doen.

Alleen speelt daardoorheen ook een ander, voor klimaatactivisten lastig 
te verhapstukken feit. Als puntje bij paaltje komt, hebben mensen wel 
andere zorgen dan het lot van de ijsbeer op Spitsbergen of de noden van 
de inwoners van Bangladesh. Zo'n 70 procent is vooral bang dat het leven 
duurder wordt door klimaatmaatregelen. Een ruime meerderheid vreest dat 
de arm-rijkverschillen erdoor toenemen. En dat is niet triviaal: in de 
top-vijf van wat we het grootste maatschappelijke probleem vinden, komt 
klimaat steevast onderaan, na de gezondheidszorg, werk en inkomen, de 
kwaliteit van samenleven en het integratievraagstuk.


Te veel aandacht

Klimaatdrammers drammen dus tegen de verkeerde boom. De schoen wringt 
niet bij te weinig zorgen om het klimaat, maar bij te veel zorgen om de 
voorgestelde oplossingen. Nog meer emotionele smeekbeden, van nog 
geleerdere mensen, zouden die zorgen alleen maar groter maken. Andere 
opvallende bevinding uit het SCP-rapport: de groep die vindt dat er te 
veel aandacht is voor het tegengaan van klimaatverandering, is groter 
dan de groep die vindt dat er te weinig aandacht voor is - 42 tegen 30 
procent.

Natuurlijk moet de wetenschap duidelijk, onomwonden en dringend 
waarschuwen tegen wat er gaande is met het klimaat. Maar de kracht van 
wetenschap is nou juist niet boosheid en activisme, maar 
terughoudendheid en nuance. Transparantie, openheid, genuanceerdheid: in 
de onderzoeken die ernaar zijn gedaan, zijn dat steevast de 
belangrijkste deugden waarom mensen wetenschappers serieuzer nemen dan, 
pak hem beet, de wasmachineverkoper om de hoek.

Aan wetenschappers de verantwoordelijke taak onophoudelijk uit te leggen 
waarom we weten wat we weten, wat de gevolgen kunnen zijn en, dat ook, 
waar de onzekerheden zitten en de wetenschappelijke kennis ophoudt - een 
cruciale voorwaarde voor publieke acceptatie van klimaatinzichten. De 
wetenschap moet het debat voeden met inzichten en argumenten, als een 
'eerlijke makelaar', in de woorden van politiek wetenschapper Roger 
Pielke jr. die er een boek naar vernoemde.

En die 'boosheid en zorgen'? Ook die zijn natuurlijk nodig. Maar laat 
die alsjeblieft over aan de actie- en pressiegroepen - en columnisten 
zoals Ten Broeke.

--------
(c) 2021 DPG Media B.V.