[D66] Huisartsen slaan alarm: Meest-kwetsbaren mogen niet geprikt worden en vaccinatie-argwaan in achterstandswijken (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #653)

Mon Apr 26 10:03:38 CEST 2021

Bron:   Volkskrant
Datum:  24 april 2021
Auteur: Maud Effting en Willem Feenstra
URL:    
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/ggd-artsen-boeken-ernstig-zieken-in-als-zorgpersoneel-om-hen-te-kunnen-vaccineren~b1cc6e0e/

GGD-artsen boeken ernstig zieken in als 'zorgpersoneel' om hen te
kunnen vaccineren
-----------------------------------------------------------------

GGD-artsen omzeilen soms bewust de regels om wanhopige en ernstig zieke 
kankerpatienten te kunnen vaccineren tegen corona. In sommige gevallen 
wordt de patient in de boeken gezet als 'zorgpersoneel', om zo het 
systeem te misleiden. Dat blijkt uit gesprekken die de Volkskrant voerde 
met patienten en artsen.

Huisartsen, GGD-artsen en oncologen worden dagelijks geconfronteerd met 
emotionele verzoeken om vaccins van kankerpatienten die soms al een jaar 
volledig geisoleerd leven uit angst voor corona. In Nederland staan de 
meeste kankerpatienten nu niet op de lijst van medische 
hoog-risicogroepen. Ze krijgen daardoor nu geen voorrang in het 
vaccinatieschema van het ministerie van Volksgezondheid, al kan dat 
later mogelijk alsnog gebeuren via de griepprik-lijsten van huisartsen.

In hun wanhoop zouden inmiddels Nederlandse kankerpatienten zijn 
afgereisd naar Moskou en Belgrado voor een coronavaccin. In een 
interview met deze krant vertelt een 53-jarige vrouw, die zelf via een 
GGD-arts aan het vaccin kwam, hoe andere patienten haar in de wachtkamer 
van ziekenhuis Antoni van Leeuwenhoek in Amsterdam, vertelden over 
reizen waardoor ze het vaccin wisten te bemachtigen. Ook vanuit 
Duitsland worden 'vaccinatietrips' naar Moskou georganiseerd, meldt 
nieuwszender ARD.

Een woordvoerder van GGD-koepelorganisatie GHOR zegt 'dat het 
begrijpelijk is dat een arts soms iets wil doen' om een patient te 
helpen. 'Maar het is niet de bedoeling. Het is niet aan ons om zelf te 
bepalen wie wel of niet het vaccin mag hebben.'

Empathie

'Wij kennen ook de signalen van kankerpatienten die het is gelukt toch 
al eerder een vaccin te krijgen bij de GGD', zegt belangenbehartiger 
Irene Dingemans van de Nederlandse Federatie voor 
Kankerpatientenorganisaties (NFK). 'Het is onbegrijpelijk dat ze 
daarvoor zo'n strijd moeten leveren. Vooralsnog zijn deze patienten 
afhankelijk van de empathie, de barmhartigheid van een arts. En van 
geluk en toeval.' Volgens haar biedt straks ook de grieppriklijst lang 
niet voor iedereen uitkomst, omdat veel kankerpatienten daar niet 
opstaan.

Oncologen van het Antoni van Leeuwenhoek-ziekenhuis zien hoe sommige 
patienten vereenzamen en soms wegglijden in depressies. 'Het is echt zo 
triest wat er met kankerpatienten gebeurt', zegt internist-oncoloog John 
Haanen. 'Deze mensen zijn zeer kwetsbaar, en dat weten ze zelf ook. Ze 
sluiten zichzelf op, ze isoleren zichzelf, om maar niet besmet te raken. 
Het duurt te lang voor zij aan de beurt komen.'

Dat het voor beleidsmakers lastig is om alle kwetsbare groepen te 
benoemen en voorrang te verlenen, begrijpt Haanen. 'Als dat dan niet 
lukt, dan zou ik zeggen: laat het wat vrijer. Geef huisartsen en 
ziekenhuizen de ruimte om deze mensen te helpen. Ik zou graag al mijn 
patienten vaccineren, maar we komen gewoon niet aan vaccins.'

Uitgesteld

Volgens Dingemans van NFK lijkt in het vaccinatieschema vooral gekeken 
te zijn naar de sterftekans door covid. 'Andere situaties, zoals mensen 
die nog maar een paar jaar te leven hebben of patienten wiens/wier 
kankerbehandeling wordt uitgesteld in afwachting van een vaccin, zijn 
daar niet in meegenomen.'

Veel ernstig zieke patienten hebben hun hoop inmiddels gevestigd op de 
spillagelijsten van deGGD's. Sinds vorige week mogen de 
gezondheidsdiensten deze lijsten opstellen, en zo 'schrijnende gevallen' 
vaccineren met vaccin dat aan het eind van de dag over is. De GGD 
Limburg-Noord werkt al een maand met zo'n lijst, en vaccineerde op die 
manier meer dan 250 kwetsbaren.

Een paar GGD's (Friesland, Regio Utrecht) heeft aangekondigd het 
voorbeeld van Limburg-Noord te volgen. Maar anderen doen dat toch niet, 
mede omdat zij nauwelijks vaccin zouden overhouden en met de restjes die 
er wel zijn eigen medewerkers willen prikken. Zo kondigden de drie 
Brabantse GGD's gisteren aan geen spillagelijst te beginnen, omdat ze 
mensen 'geen valse hoop' willen geven.

--------
(c) 2021 DPG Media B.V.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Bron:   Volkskrant
Datum:  23 april 2021
Auteur: Charlotte Huisman
URL:    
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/huisartsen-slaan-alarm-tussen-rijk-en-arm-dreigt-nu-ook-een-vaccinatiekloof~b98162a0/

Huisartsen slaan alarm: tussen rijk en arm dreigt nu ook een
vaccinatiekloof
------------------------------------------------------------

Huisartsen uit minder welvarende wijken luiden de noodklok: de opkomst 
voor de coronavaccinaties is bij mensen met een migratieachtergrond en 
laaggeletterden zorgwekkend laag. Betere informatie, bijvoorbeeld door 
tv-spotjes, is broodnodig.

Haast terloops vertelt een 63-jarige patient over zijn vaccinatie-angst 
aan zijn huisarts, Shakib Sana in de Rotterdamse wijk Delfshaven. Met 
nekklachten is hij op consult. Drie kwartier is Sana bezig de 
laaggeletterde man, met ernstig overgewicht bovendien, ervan te 
overtuigen de prik toch te nemen; zeker bij hem zou het risico op 
trombose van AstraZeneca onvergelijkbaar veel kleiner zijn dan op 
gezondheidsschade van covid-19.

De man ging overstag. 'Maar ik heb niet de tijd om lange gesprekken te 
voeren met al mijn patienten', zegt Sana.

Vaccinatiebereidheid

Met andere huisartsen in minder welvarende wijken en met bijzonder 
hoogleraar Gezondheidsverschillen Maria van den Muijsenbergh luidt Sana 
de noodklok. In een manifest, met steun van de landelijke 
huisartsenvereniging LHV, de federatie van medisch specialisten en 
andere zorgpartijen. De zorgwekkend lage vaccinatiebereidheid onder 
mensen met een migratieachtergrond en autochtone laaggeletterden moet 
worden opgekrikt, is de boodschap.

Nog geen 40 procent van de 60- tot en met 64-jarigen die Sana opriep, 
kwam opdagen voor de AstraZenecaprik. Andere huisartsen in vergelijkbare 
wijken noemen nog lagere opkomstpercentages, van nauwelijks 30 procent.

Hun oproep: de overheid moet meer moeite doen het belang van vaccinatie 
aan deze groepen uit te leggen, met toegankelijke, op hen toegespitste 
informatiecampagnes. Want de overheidsinformatie bereikt hen 
onvoldoende.

Grotere overlijdenskans

Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) was al 
duidelijk dat personen uit de laagste inkomensgroepen tot twee keer zo 
veel kans hebben aan covid-19 te overlijden dan mensen uit de hoogste 
inkomenscategorie. Bijvoorbeeld omdat zij gemiddeld minder bewegen en 
meer roken, en ongezonder zijn. Sana: 'Behalve een gezondheidskloof 
ontstaat er door een informatiekloof nu ook een vaccinatiekloof tussen 
arme en rijke wijken.'

'Migrantengroepen en laaggeletterde autochtonen hebben vaak al weinig 
vertrouwen in de overheid', vult Van den Muijsenbergh aan. 'De 
uitnodigingsbrief van het RIVM begrijpen zij nauwelijks. Zij vertrouwen 
op verhalen op sociale media en van kennissen.'

Van de opkomstpercentages van de vaccinatierondes van de huisartsen zijn 
geen cijfers per wijk beschikbaar. 'Wij krijgen veel signalen dat de 
vaccinatiebereidheid in de minder welvarende wijken alarmerend laag is', 
zegt een woordvoerder van de huisartsenvereniging.

Pauzestand

Net toen Sana bezig was met een vaccinatieronde, drukte de overheid twee 
keer op de pauzestand met AstraZeneca. Hij zag het vertrouwen in 
vaccinatie onder zijn patienten verder afnemen. 'De stops veroorzaakten 
extra angst en twijfel. Wie niet goed Nederlands spreekt, krijgt van het 
nieuws dan alleen mee: 'AstraZeneca, trombose'. Laaggeletterden 
begrijpen het nieuws onvoldoende om risico's te kunnen afwegen.'

'Zelfs hoogopgeleide Nederlanders snappen soms niet alle informatie rond 
vaccinaties', valt Guven Yildiz op, huisarts in de Haagse Schilderswijk. 
'Dan zou de overheid toch wel een tandje kunnen bijzetten om de minder 
geletterde groepen te bereiken?'

Veel patienten van Yildiz kampen met overgewicht, diabetes en astma. 
'Juist deze mensen, die extra risico lopen met corona, wil je 
vaccineren, zegt Yildiz, die van Koerdisch-Turkse afkomst is, net als 
veel van haar patienten.

Een voor een bellen

Maar dat blijkt lastig. Voor haar eerste vaccinatieronde heeft de 
huisarts 150 60-plussers uit haar bestand een voor een gebeld. 'Ik druk 
ze op het hart: kom alsjeblieft. Ik beklemtoon dat ik zelf ben 
gevaccineerd en mijn moeder heb geadviseerd ook te gaan voor de prik. Zo 
probeer ik mijn patienten te overtuigen. Dat is heel veel werk.'

Maar 45 patienten, 1 op de 3, kwamen uiteindelijk een vaccin halen. 'Dan 
vangen ze elders op dat het vaccin gevaarlijk is. Dan horen ze van een 
buurvrouw dat je er impotent of onvruchtbaar van kunt worden. Die 
verhalen gaan hier van mond tot mond.'

Soms lukt het Yildiz wel een patient te overtuigen. 'Dan willen ze juist 
weer hun tweede prik eerder, zodat ze onbezorgd het Suikerfeest kunnen 
vieren. Er waren ook tien 60-minners die wel wilden, maar die mocht ik 
het vaccin van AstraZeneca niet geven.'

Bedroevend

Het ministerie van Volksgezondheid heeft geen specifieke cijfers waaruit 
blijkt dat de vaccinatiebereidheid achterblijft onder minder geletterde 
groepen. 'We richten wel degelijk campagnes op laaggeletterden, er komen 
bijvoorbeeld nieuwe tv-spotjes aan', zegt de woordvoerder van minister 
Hugo de Jonge (Volksgezondheid). 'We proberen iedereen te bereiken. Als 
dat volgens sommige huisartsen niet lukt, horen we graag van hen waar 
het tekortschiet.'

'Bedroevend', zo omschrijft huisarts Vanda Primec in de Utrechtse wijk 
Kanaleneiland de opkomst bij haar prikrondes met AstraZeneca. Zo'n 30, 
35 procent van de door haar opgeroepen 60-plussers kwam opdagen. In de 
eerste prikronde hield ze zoveel over dat ze voor de tweede ronde deze 
week geen nieuwe vaccins hoefde te bestellen.

Vanwege de zorgen over die lage vaccinatiebereidheid in de minder 
welvarende Utrechtse buurten ontstond het plan om filmpjes te gaan maken 
met invloedrijke figuren uit die wijken. Die zouden zich voor de camera 
door Primec laten vaccineren.

Jonge imam

'De boodschap moest zijn: laat je alsjeblieft vaccineren zo snel 
mogelijk, het is veilig. We hadden een jonge imam bereid gevonden', zegt 
Primec. 'Ik dacht echt dat ik daar een deel van mijn patienten van 
Marokkaanse afkomst mee over de streep had kunnen trekken. Elke prik is 
er een. Maar toen we van de minister niet langer personen onder de 60 
jaar met AstraZeneca mochten vaccineren, konden we het filmpje niet 
maken met de jonge imam.'

'Wat zonde dat die filmpjes zijn afgeblazen', reageert hoogleraar Van 
den Muijsenbergh. 'Dit is namelijk precies hoe je de doelgroep kunt 
bereiken. Met bijvoorbeeld religieuze voorgangers, sporthelden of andere 
personen met invloed uit de wijk, in samenwerking met huisartsen.'

Dat ontbreekt volgens Van Muijsenbergh nu aan de communicatie van de 
overheid. 'Om te weten hoe je mensen echt bereikt, moet je samenwerken 
met de mensen uit de wijken. Informatie moet bijvoorbeeld hangen in 
supermarkten. Veel mensen gaan echt niet op een website van het RIVM 
kijken.'

--------
(c) 2021 DPG Media B.V.