[D66] Vaccinbeleid wankelt na stop Janssen-vaccin (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #636)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Trouw
Datum:  13 april 2021
Auteur: Joep Engels
URL:    
https://www.trouw.nl/binnenland/vaccinbeleid-wankelt-na-stop-janssen-vaccin~bd86cae10/


Vaccinbeleid wankelt na stop Janssen-vaccin
-------------------------------------------

Ook het vaccin van Janssen kan ernstige trombose veroorzaken. Een pijler 
van het vaccinatiebeleid wankelt.

De levering van het coronavaccin van de firma Janssen uit Leiden is 
alweer tot stilstand gekomen. Het moederbedrijf besloot daartoe nadat in 
de Verenigde Staten zes gevallen waren gemeld van ernstige bijwerkingen, 
en de autoriteiten het gebruik van het Janssen-vaccin voorlopig hadden 
stopgezet. Demissionair minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid kon 
dinsdagavond nog niet zeggen welke gevolgen de stop heeft voor het 
vaccinatieprogramma. Nederland heeft ruim elf miljoen doses besteld van 
het vaccin, dat met een prik kan volstaan.

De problemen die zich voordeden met het vaccin van AstraZeneca, lijken 
zich te herhalen. Vorige week meldde de Europese medicijnautoriteit Ema 
dat er ruim tweehonderd gevallen waren gemeld van een gevaarlijke 
bijwerking van dit vaccin: een combinatie van stollingsproblemen en een 
tekort aan bloedplaatjes. Dat was op een totaal van 34 miljoen 
inentingen nog altijd een zeldzaamheid, maar het waren er zo veel dat de 
Ema een verband waarschijnlijk achtte.


Hersentrombose

Nu meldden de Amerikaanse medicijnautoriteit FDA en het CDC, de evenknie 
van het RIVM, eenzelfde bijwerking met het Janssen-vaccin. Nadat bijna 
zeven miljoen prikken waren gezet, bleken zes vrouwen in de leeftijd van 
18 tot 48 jaar deze vorm van hersentrombose te hebben gehad. Een was 
overleden, een vrouw was in kritieke toestand in het ziekenhuis 
opgenomen. Ook in Europa ging het voornamelijk om vrouwen jonger dan 60 
jaar.

Het Amerikaanse moederbedrijf Johnson & Johnson stelde vervolgens de 
introductie van het vaccin in Europa uit voorzorg uit. In een verklaring 
gaf het bedrijf te kennen dat het zich ervan bewust was dat een 'klein 
aantal mensen' na de vaccinatie door deze 'extreem zeldzame bijwerking' 
was getroffen, en dat het samen met de Europese gezondheidsinstanties de 
gevallen zou onderzoeken.

Het RIVM gaat ervan uit dat de stop geen problemen oplevert voor de 
vaccinatiestrategie. Afgelopen weekend is de eerste lading van bijna 
80.000 vaccins geleverd, de volgende stond voor niet eerder dan 26 april 
gepland. 'Donderdag beginnen we met het wegprikken van die eerste 
zending', zei Jaap van Delden van het RIVM tijdens een persbijeenkomst. 
De helft is bestemd voor zorgpersoneel in ziekenhuizen. 'Zolang in 
Nederland niet is besloten om met Janssen te stoppen, ga ik ervan uit 
dat we het vaccin op de geplande manier inzetten.'

Het Janssen-vaccin is met 11,3 miljoen bestelde doses een belangrijke 
pijler in het Nederlandse vaccinatiebeleid. Hoewel hij er niet op wilde 
vooruitlopen, erkende Van Delden dat het wegvallen van dit vaccin zeker 
voor enkele weken vertraging zou zorgen.


Schema was net weer op orde

Van Delden had zijn schema net weer op orde gebracht, nadat minister De 
Jonge vorige week op advies van de Gezondheidsraad had besloten om het 
vaccin van AstraZeneca niet meer aan mensen jonger dan 60 jaar te 
verstrekken. Op korte termijn had dat vooral gevolgen voor jongere 
mensen met een hoog medisch risico. Zij krijgen nu het vaccin van Pfizer 
aangeboden.

Voor de mensen jonger dan 60 jaar met een medische indicatie - grofweg 
de groep die ook de griepprik krijgt - betekent de wijziging dat ze de 
eerste prik (met een nog te bepalen vaccin, zegt het nieuwe schema) iets 
later krijgen. Maar heel erg is dat niet, zei Van Delden. 'Tussen de 
eerste en tweede prik zit bij Pfizer maar vier weken. Bij AstraZeneca 
twaalf. We beginnen dus later, maar iedereen heeft uiteindelijk eerder 
beide prikken gehad.'

Tenminste, daar ziet het nu naar uit. Het zijn roerige tijden, erkende 
Van Delden. 'We zijn net bekomen van de schrik met AstraZeneca, en nu 
dit. We hebben intussen geleerd dat twee weken vooruit kijken al een 
hele opgave is.'

--------
(c) 2021 DPG Media B.V.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Bron:   Trouw
Datum:  13 april 2021
Auteur: Joep Engels
URL:    
https://www.trouw.nl/binnenland/waarom-de-zeldzame-bijwerkingen-van-het-janssen-vaccin-geen-grote-verrassing-zijn~b116abd3/


Waarom de zeldzame bijwerkingen van het Janssen-vaccin geen grote
verrassing zijn
-----------------------------------------------------------------

De vaccins van AstraZeneca en Janssen hebben veel gemeen, maar dat 
verklaart nog niet waar de bijwerkingen precies vandaan komen. 'Zolang 
we het mechanisme niet kennen, is het koffiedik kijken.'

Het coronavaccin van Janssen uit Leiden lijkt dezelfde bijwerkingen 
teweeg te brengen als dat van AstraZeneca. Ook over het Leidse vaccin 
komen meldingen binnen van ernstige trombose. Dat is niet heel 
verrassend: de twee vaccins lijken enorm op elkaar.

Zowel het vaccin van Janssen als dat van AstraZeneca gebruikt een 
verkoudheidsvirus om een stukje van de genetische code van het 
coronavirus op de plaats van bestemming te brengen. Als die code een 
lichaamscel van de gevaccineerde is binnengedrongen, wordt hij afgelezen 
en begint de cel eiwitten van het coronavirus te maken. Die eiwitten 
verschijnen aan de buitenkant van de cel - een spiercel bijvoorbeeld - 
waarna het immuunsysteem van de gastheer in actie komt. De afweer leert 
zo het coronavirus herkennen, zodat hij bij een echte infectie meteen 
paraat is.

De beide vaccins gebruiken daarvoor een zogeheten adenovirus. In beide 
gevallen is het virus genetisch bewerkt, zodat het zich niet kan 
vermenigvuldigen - en dus geen verkoudheid kan veroorzaken. Bij Janssen 
gaat het om een humaan adenovirus, AstraZeneca gebruikt een variant die 
onder chimpansees voorkomt.

Beide vaccins gebruiken ook de code voor het zogeheten spike-eiwit van 
het coronavirus. Met dit spike-eiwit verschaft het coronavirus zich 
toegang tot lichaamscellen.


'We kennen het mechanisme niet'

Maar de grote overeenkomsten maken het nog niet vanzelfsprekend dat de 
vaccins dezelfde (ernstige) bijwerkingen geven. 'We weten immers niet 
waardoor de vaccins deze bijwerkingen zouden kunnen geven', zegt Anke 
Huckriede, hoogleraar vaccinologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. 
Voor het AstraZenecavaccin is ze er wel van overtuigd dat het verband er 
is, maar: 'We kennen het mechanisme niet'.

Vorige week concludeerde het Europese medicijnagentschap EMA dat er 
waarschijnlijk een verband was tussen het vaccin van AstraZeneca en de 
gevallen van ongewone trombose, een zeldzame combinatie van 
stollingsproblemen en een tekort aan bloedplaatjes. In de Europese Unie 
en het Verenigd Koninkrijk, waar het vaccin in totaal 34 miljoen keer 
was toegediend, waren 222 gevallen van deze combinatie gemeld, waarvan 
169 in de hersenen. Vooral vrouwen jonger dan zestig jaar zijn erdoor 
getroffen. Achttien mensen zijn eraan overleden.


Auto-immuunreactie

Bij een deel van de gevallen waren antistoffen tegen bloedplaatjes 
aangetroffen. Dat duidt erop dat het in die gevallen om een 
auto-immuunreactie ging en wellicht het vaccin de afweer heeft 
geprikkeld. Maar hoe dat in zijn werk zou zijn gegaan, is niet 
duidelijk. Het zou aan het adenovirus kunnen liggen. Dat is weliswaar 
een gewoon verkoudheidsvirus waar iedereen van nature al vaak mee in 
aanraking komt, maar niet in de hoeveelheden die in het vaccin zitten.

Het zou ook met de code voor het spike-eiwit te maken kunnen hebben. Het 
coronavirus zelf kan immers ook trombose veroorzaken. Het vaccin van 
Pfizer levert ook zo'n code af - niet gekoppeld aan een virus, maar 
verpakt in een vetbolletje. Bij de inentingen met Pfizer is deze 
ernstige trombose in een heel enkel geval gezien. Niet vaker dan zonder 
vaccinaties. Zolang we het mechanisme niet kennen, is het koffiedik 
kijken, zegt Huckriede.

Nu meldt het CDC, de Amerikaanse evenknie van het RIVM, samen met de 
medicijnautoriteit FDA dat bij het Janssen-vaccin in de VS zes gevallen 
van zulke trombose zijn geconstateerd, bij vrouwen tussen 18 en 48 jaar. 
Een van hen is overleden, een andere vrouw is in kritieke toestand 
opgenomen in het ziekenhuis.

De Nederlandse toezichthouder, het CBG, noemt het nog te vroeg om 
conclusies te trekken. Vier van de Amerikaanse meldingen waren vorige 
week al bij de EMA bekend. Die worden ook in Europa nader onderzocht. 
Het CBG zegt dit onderzoek nauwlettend te volgen.

--------
(c) 2021 DPG Media B.V.