[D66] D66 fractievoorzitter Senaat: 'Hugo de Jonge, doe niet zo bang en ga door met vaccineren' (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #613)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Volkskrant
Datum:  7 april 2021
Auteur: Ellen de Visser
URL:    
https://www.volkskrant.nl/wetenschap/hoogleraar-medische-ethiek-hugo-de-jonge-doe-niet-zo-bang-en-ga-door-met-vaccineren~b1038e0a/


Hoogleraar medische ethiek: Hugo de Jonge, doe niet zo bang en ga
door met vaccineren
-----------------------------------------------------------------

Het is ethisch niet te verantwoorden dat we midden in de pandemie niet 
in staat zijn om het vaccinatietempo te verhogen, vindt medisch ethicus 
Annelien Bredenoord. Volgens haar maakt Minister de Jonge met zijn 
prikstop een verkeerde inschatting van de risico's die we lopen.

Het was een 'angstige overheid' die vlak voor Pasen het besluit nam om 
opnieuw een prikstop in te voeren, zegt medisch ethicus Annelien 
Bredenoord, en daarmee is precies het verkeerde bereikt. 'Doordat de 
overheid geen risico heeft willen nemen, is er juist meer risico 
ontstaan. Het risico op meer besmettingen en meer zieken dan nodig was 
geweest. En het risico op een nog langere lockdown met alle 
maatschappelijke schade die daarvan het gevolg is.'

Bredenoord, hoogleraar Ethiek van Biomedische Innovaties aan het UMC 
Utrecht en senator voor D66, ergert zich aan het trage vaccinatietempo, 
de oplopende voorraden vaccins die uit voorzorg worden aangehouden en de 
tijdrovende adviezen die nodig zijn voordat een beslissing wordt 
genomen. Dat het vaccineren met AstraZeneca half maart tijdelijk werd 
stilgelegd vanwege een mysterieuze bijwerking, kan ze begrijpen - toen 
was er immers nog weinig informatie. Maar de tweede stop was een slecht 
idee, zegt ze. 'Het is ethisch niet meer te verantwoorden dat we midden 
in een pandemie nog steeds niet in staat zijn om het vaccinatietempo te 
verhogen.'


Waarom was stoppen een slecht idee?

'De overheid is er voor het belang van de volksgezondheid. De minister 
had niet moeten denken: wat als die ene gevaccineerde een bijwerking 
krijgt? Nee, hij had moeten denken: wat als al die anderen ziek worden? 
Door vaccinaties stil te leggen, schaad je de volksgezondheid, een 
overheid moet op groepsniveau kijken.'


Hoe kijkt u als ethicus naar die beslissing?

'Ethiek gaat over keuzes maken en die keuzes gaan altijd over essentiele 
zaken, over dingen die we waardevol vinden. Wat je dan kiest, dat wringt 
altijd een beetje. Dat moet je durven accepteren: ethiek is niet voor 
bange mensen, zeg ik altijd. Ik krijg het idee dat de overheid bang was 
om het verkeerde te kiezen, bang om de veiligheid te grabbel te gooien, 
en alle risico's wilde afdekken. Maar laten we niet vergeten dat het 
hele leven risico's met zich meebrengt, ook in onze moderne 
hoogtechnologische samenleving. De minister moet niet de indruk wekken 
dat die risico's niet bestaan. Door daar zo angstig mee om te gaan 
creeer je juist een gevoel van onveiligheid, dan wek je de suggestie dat 
we op een risicoloze planeet leven.

Risico is de kans op een gebeurtenis vermenigvuldigd met de ernst ervan. 
En dat moet je altijd afzetten tegen de status quo. We zitten midden in 
een pandemie, het aantal ziekenhuisopnames loopt op. Je moet dus het 
risico op een zeldzame bijwerking afzetten tegen het risico dat veel 
meer mensen ernstig ziek worden met alle maatschappelijke schade van 
dien. En dat laatste risico is zoveel groter.'


De EMA zal vandaag bekendmaken hoe groot het risico is op de bijwerking 
van het AstraZeneca-vaccin, dat zal vermoedelijk liggen tussen een op de 
100 tot een op 600 duizend. Wat kan een individu daarmee? Is dat nou 
veel of weinig?

'De manier waarop een risico wordt gepresenteerd, bepaalt hoe we daar 
tegenaan kijken. Dat wordt heel goed duidelijk door onderzoek in de 
medische sociologie. Als we tegen patienten zeggen dat negen op de tien 
mensen goed uit een operatie komen, dan zeggen ze: doen we. Als we 
zeggen dat een op de tien het niet redt, dan zijn ze eerder geneigd 
ervan af te zien. Terwijl het om precies dezelfde cijfers gaat.

'Het laat zien dat we allemaal moeite hebben om met risico's en met 
statistiek om te gaan. Viroloog Marion Koopmans twitterde dit weekend 
een link naar een website waarop de kans op sterfte staat berekend voor 
tal van gebeurtenissen. Als we ons baseren op de Nederlandse cijfers dan 
blijkt het risico op de bijwerking door het AstraZeneca vaccin zo 
ongeveer te vallen tussen de kans om te worden doodgebeten door een hond 
en de kans op overlijden door een blikseminslag. Dat kan helpen om je 
angst in perspectief te zien maar uiteindelijk is de perceptie van een 
risico nooit absoluut, altijd persoonlijk.'


Hebben mensen die dan toch twijfelen niet het recht om zelf hun vaccin 
van keuze te bepalen? Er bestaat toch zelfbeschikkingsrecht, je mag bij 
medische behandelingen toch kiezen wat je wel en niet wilt?

'Er is een verschil tussen een positief en een negatief 
zelfbeschikkingsrecht. Dat negatieve recht zegt dat je zelf mag bepalen 
dat je iets niet wilt. Dat is een extreem sterk recht, dat geldt 
eigenlijk altijd, ook nu, je kunt niet worden verplicht om je te laten 
vaccineren. Het positieve zelfbeschikkingsrecht bepaalt of en in 
hoeverre we ergens recht op hebben, op een vaccin naar keuze in dit 
geval. Maar om dat positieve recht te verwezenlijken heb je altijd hulp 
of een duwtje van een ander nodig. Denk aan het recht op onderwijs of op 
gezondheidszorg. Dan gaat het dus om wat de maatschappij moet en kan 
bieden. En daar wringt het op dit moment, want er is schaarste aan 
vaccins, en daardoor is het nu onmogelijk om dat recht te 
verwezenlijken.'


Kunnen we niet een praktische oplossing bedenken? Stel een 
telefoonnummer open en wie AstraZeneca wil, kan zich melden.

'Nee, dan wek je juist het idee dat het vaccin niet veilig is. Dan ga je 
er de paria van de vaccins van maken, zo van: wie wil mag 'm hebben. 
Waarom zou je daarvoor kiezen als er geen aanleiding voor is? Het is ook 
niet te doen om mensen aan de balie te laten kiezen welke prik ze 
willen. Het gaat toch al helemaal niet goed met het vaccinatietempo.'


U ergert zich?

'Het tempo ligt al laag, dan houden we er een veel te conservatief 
voorraadbeleid op na en gaan we ook nog tijdelijk stoppen met prikken. 
Het valt niet meer uit te leggen waarom we zo achterlopen, en de 
overheid kan ook niet langer volhouden dat het niet sneller kan. De 
priklocaties en de ziekenhuizen zeggen al weken dat zij kunnen helpen om 
de lege tijdslots te vullen. En waarom moet de Gezondheidsraad bij elke 
beslissing om advies worden gevraagd als de kennis over de 
vaccinatiestrategie in het buitenland komen? Zie hoe het in 
Groot-Brittannie gaat, vraag deskundigen daar om raad, daar hebben ze al 
tien keer zoveel mensen ingeent. Kijk om je heen, wees creatief, we 
zitten niet op een eiland.'

--------
(c) 2021 DPG Media B.V.