[D66] Interview: Sigrid Kaag

Wed Sep 30 11:22:05 CEST 2020

Bron:   NRC
Datum:  29 september 2020
Auteur: Lamyae Aharouay, Mark Lievisse Adriaanse
URL:    
https://www.nrc.nl/nieuws/2020/09/29/sigrid-kaag-we-komen-in-dit-kabinet-niet-verder-a4014120

Sigrid Kaag: 'We komen in dit kabinet niet verder'
--------------------------------------------------
D66-lijsttrekker Sigrid Kaag wil vooral haar verhaal vertellen. Een van 
de kroonjuwelen van de partij, voltooid leven, is voor haar 'nu niet top 
of mind'.

Sigrid Kaag voelt zich soms als een 'soort hamster in een radje'. Sinds 
haar terugkeer in Nederland, drie jaar geleden, krijgt ze steeds weer 
dezelfde 'voorspelbare en schattige' vraag: of ze Nederland nog kent. 
'Ik mag nooit uit dat radje, zo lijkt het, ik mag dat certificaat van 
inburgering nooit halen. Over tien jaar wordt mij volgens mij nog steeds 
dezelfde vraag gesteld', zegt Kaag.

Maar ze kent Nederland, vindt ze. Van de eerste dertig jaar van haar 
leven, van de bezoekjes aan vrienden en familie toen ze de vijfentwintig 
jaar daarna in het buitenland voor de Verenigde Naties werkte, van de 
'elektronische kranten' die ze toen las, van Uitzending Gemist en, zegt 
ze, van haar werk als Nederlandse minister van Buitenlandse Handel en 
Ontwikkelingssamenwerking de afgelopen jaren. Eerder deze maand werd ze 
gekozen tot lijsttrekker van D66 voor de Tweede Kamerverkiezingen in 
maart volgend jaar.

'Nederland is heel veelzijdig', zegt Kaag. Dat geldt ook voor de stad 
waarin ze woont en werkt, Den Haag, de meest gesegregeerde stad van 
Nederland. 'Ik hoor het vooral van mijn kinderen. En ik weet het, omdat 
ik hier vroeger ook gewoond heb. Als je druk bent, dan ga je vooral naar 
dezelfde wijken. Daar zijn we vaak blind voor.'

Constateert u dat zelf ook bij uzelf?

'Ja ja ja, absoluut. Het is niet genoeg om te zeggen dat je op zondag in 
een ander buurtje koffie drinkt. Het gaat om mensen ontmoeten, er zijn. 
Mijn kinderen hebben een heel sterk gevoel bij Den Haag. Die zeggen ook 
vaak: 'mam je hebt geen flauw idee wat voor stad Den Haag is'. Daar 
hebben ze wel gelijk in. Ik ga eigenlijk alleen naar andere wijken als 
ik een reden heb.'

Komt u ook wel eens in de Schilderswijk, bijvoorbeeld?

'Jawel, toen ik net minister was, met de secretaris-generaal.'

Die van Buitenlandse Zaken?

Kaag wisselt een blik met haar politiek assistent. Dan, met haar armen 
in de lucht: 'Die van de Verenigde Naties! Think big!'

Bent u na de rellen afgelopen zomer op de fiets gestapt om met mensen in 
die wijk te praten, om te kijken wat er aan de hand is?

'Nee. Maar dat ga ik nu wel doen. Ik vond het als kandidaat-lijsttrekker 
niet gepast om daar meteen in het midden van de onrust mijn opwachting 
te maken. Daar moet je, vind ik, niet als nationaal politicus doorheen 
wandelen.'

Begin september werd Sigrid Kaag tot lijsttrekker gekozen door 95,7 
procent van de D66-leden. Ze moet nu bewijzen dat ze ook landelijke 
verkiezingen kan winnen. Hoewel de partij in het verleden vooral verloor 
na regeringsdeelnames, is de hoop nu zo groot te worden dat Kaag premier 
kan worden. Dit interview vindt plaats in de week voordat het kabinet 
nieuwe coronamaatregelen aankondigt.

U voerde campagne onder de slogan 'nieuw leiderschap'. Wat betekent dat 
eigenlijk?

'Ik heb gezegd dat het gaat om leiderschap om Nederland uit de crisis te 
helpen, om een inclusieve samenleving op te bouwen.'

Maar wat betekent nieuw leiderschap?

'Het gaat er bijvoorbeeld om hoe je als persoon verantwoordelijkheid 
durft te nemen, je stijl, hoe je verbinding zoekt, niet alleen in het 
gesprek, maar ook de manier waarop je verbinding zoekt. De Nederlandse 
politiek praat mensen te veel naar de mond. Nieuw leiderschap, dat is 
ook dat je niet wegkijkt.'

Vindt u dat er nu wordt weg gekeken door politici? En waarvan dan?

'Het is niet altijd een kwestie van wie en wat. Ik spreek over de 
toekomst, over wat ik en wij willen uitdragen. Ja we zitten in een 
kabinet. Als je nou dezelfde vraag wilt stellen als veel anderen: zijn 
we trots op de Lesbos-deal? Nee, absoluut niet.'

Kaag bedoelt het compromis dat de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en 
ChristenUnie sloten over de opvang van vluchtelingen uit het Griekse 
kamp Moria. Door een brand moesten ruim twaalfduizend migranten 
geevacueerd worden. Nederland neemt honderd vluchtelingen op, vijftig 
kinderen en vijftig kwetsbaren. Dat aantal gaat wel af van een eerder 
door de coalitie afgesproken aantal vluchtelingen dat in Nederland 
opgenomen wordt.

Kaag: 'Heb ik dat met pijn in mijn hart gedaan? Ja. Willen we dat in de 
toekomst hopelijk op een andere manier beter kunnen regelen? Volmondig 
ja. Leiderschap is ook dat ik durf te zeggen: hier ben ik absoluut niet 
tevreden over.'

U heeft eerder gezegd dat D66 hier in een volgend kabinet niet mee zou 
instemmen. Waarom wachten, u zit nu toch in het kabinet?

'Omdat we in deze periode niet verder komen. Moet je het er dan op aan 
laten komen in een coalitie, tegenover CDA en VVD, met het risico dat 
het kabinet valt? Wie is daarbij gebaat in de grootste crisis sinds de 
Tweede Wereldoorlog?'

Is dat eerlijk tegenover kiezers?

'De inzet gaat altijd over de inzet. Kijk, wij hebben natuurlijk een 
inzet in de coalitie op basis van de inzet van het verkiezingsprogramma 
van de vorige keer. Sommige dingen zijn gelukt, zoals het kinderpardon 
en het klimaatakkoord. Met het nieuwe verkiezingsprogramma willen we 
onze optimale inzet beloven, dat is eerlijk. Het zou oneerlijk zijn als 
we zeggen: dit programma gaan we even regelen. Dat kunnen we niet 
garanderen.'

Bij de presentatie sprak u over Europa, onderwijs, inclusie, klimaat. 
Maar niet over medisch-ethische thema's. Zijn die niet meer belangrijk 
voor D66?

'Dat was niet om gevoeligheden uit de weg te gaan. Medisch-ethische 
thema's houden de meeste Nederlanders volgens mij niet bezig als ze hun 
baan dreigen kwijt te raken of zzp-er of student zijn en niet rond 
dreigen te komen. Het is niet top of mind. Ook niet voor mij op dit 
moment.'

Het onderzoeksrapport dat in opdracht van het kabinet werd geschreven, 
concludeerde dat de doodswens van mensen die hun leven voltooid vinden 
ambivalent is.

'Daarom vind ik het belangrijk dat er nog heel veel geinvesteerd wordt 
in het bestrijden van eenzaamheid en sociaal isolement. En dat er wordt 
gekeken naar wat kan helpen om niet tot die keuze voor zelfdoding over 
te gaan. Het bleek ook dat de groep die geidentificeerd was niet zo 
groot is. Dan moet je sowieso kijken, hoe groot is het probleem en wat 
hebben we daarvoor nodig?'

Speelt het bij u nog mee dat u...

'Katholiek bent?'

Ja.

'Ik sta wel achter het wetsvoorstel van Pia Dijkstra over voltooid 
leven, het is belangrijk dat de wet behandeld wordt en dat dit thema 
geagendeerd blijft. Het recht op zelfdoding vind ik, als D66'er, een 
fundamentele kwestie. Dat wil niet zeggen dat ik het nou zou willen 
doen, maar het is een recht.'

U sprak over een 'ambitieus' programma. D66 wil een miljoen extra huizen 
bouwen in 2035. Minder dan wat volgens het ministerie nodig is. Is dat 
dan 'ambitieus'?

'Eeuhm, nou, ik denk dat leden dat wel gaan amenderen, om zo snel 
mogelijk naar een miljoen te gaan. Kijk, ik heb de datum van 2035 niet 
gesteld.' Kaag kijkt naar haar politiek assistent.

Neemt u daar afstand van?

'Nee, het is gewoon een praktische constatering. Het moet zo snel 
mogelijk, die een miljoen huizen.' Weer een blik op haar politiek 
assistent.

Dus 2035, dat is niet ambitieus genoeg?

'Nou, nee. Idealiter niet nee.' Lachend: 'Het is not done voor een 
lijsttrekker om een amendement in te dienen op het eigen 
verkiezingsprogramma. Dit zal misschien het moment zijn waarop de 
lijsttrekker dat wel doet.'

In het programma hebben jullie het over een commissie die moet uitzoeken 
hoeveel migratie Nederland aan kan. Wil D66 een quotum?

'Dat zou een logische mogelijkheid zijn. Het is heel verstandig om naar 
demografische veranderingen te kijken en je af te vragen: wat heeft 
Nederland nodig in de toekomst? Welke huizen, scholen, wat voor kennis 
willen we aantrekken? En dan kijk je welke mensen daarbij horen.'

In december zei CDA-lijsttrekker Hugo de Jonge in NRC dat migratie 
Nederland overkomt. Deelt u die analyse?

'Ik denk dat heel veel mensen dat vinden, dat verklaart misschien ook de 
angst bij een deel van de mensen. Er is te weinig management. Het is 
goed om een stapje terug te zetten en weer heel rationeel over migratie 
te praten. Om ook te kijken naar de veranderingen die het teweeg brengt 
binnen het land en dan kun je bepalen hoe je het land inricht. Canada 
doet dat natuurlijk al decennia. Er moet wel onderscheid gemaakt tussen 
arbeidsmigranten en vluchtelingen. En ik wil niets veranderen aan het 
vrije verkeer van personen, dat is een recht. Daarover ben ik het niet 
eens met Hugo de Jonge.'

U neemt het nadrukkelijk op voor grote bedrijven. In uw manifest over de 
economie schreef u over 'de obsessie waarmee multinationals in dit 
tijdsgewricht bijna als een bedreiging worden afgeschilderd'. Volgens u 
'schadelijk voor het economisch klimaat'. Waarom?

'Als je andere partijen hoort denk je soms: het is slecht, slechter, 
slechtst. Wij doen niet aan die bedrijvenbashing. Ze zijn belangrijk 
voor de economie, voor banen. Kritisch volgen en kijken is belangrijk. 
Maar ik ken eerlijk gezegd alleen maar bedrijven die verantwoordelijk 
willen zijn, aandacht voor het klimaatakkoord willen en eerlijk loon 
willen betalen. Aandeelhouders verwachten dat ook van die bedrijven.'

Het wetenschappelijk instituut van D66 en de fractie schreven een paar 
weken eerder over grote bedrijven die 'ons uit elkaar spelen'.

'Dit is mijn verhaal. En bashing is iets anders dan op feiten gebaseerd 
kijken naar bijvoorbeeld de techmonopolies, zoals we in het programma 
doen. Die bedrijven hebben te veel macht over onze data, burgers worden 
aan hun lot overgelaten.'

Een ander punt: jullie pleiten in het verkiezingsprogramma voor een 
vermogensbelasting van 1 procent voor mensen met een vermogen boven een 
miljoen euro. Op dit moment is de effectieve vermogensbelasting 1,58 
procent voor die groep. U wilt een belastingkorting?

'Ja, dat zou je zeggen. We hebben het op detailniveau laten doorrekenen, 
ik heb die totale doorrekening nog niet gezien.'

Het kabinet wil naar 1,9 procent vermogensbelasting. Waarom dan een 
halvering?

'Nou, ik heb daar op dit moment geen antwoord op. Ik moet even kijken 
naar...'

Ze kijkt vragend naar haar politiek assistent, die het antwoord wel 
weet: 'Wij willen daar een procent bovenop.' Kaag knikt.

--------
(c) 2020 NRC