[D66] Directeur testlab: Corona-testsysteem loopt binnenkort vast (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #309)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Volkskrant
Datum:  16 september 2020
Auteur: Maarten Keulemans en Margriet Oostveen
URL:    
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/directeur-testlab-het-corona-testsysteem-loopt-binnenkort-compleet-vast-dit-wordt-een-ramp~b8e2e23d/


Directeur testlab: 'Het corona-testsysteem loopt binnenkort
compleet vast. Dit wordt een ramp'
-----------------------------------------------------------

Bij verkoudheidsklachten thuisblijven - en u laten testen op corona. Het 
is een 'charmant idee', vindt directeur Bram Diederen van Microvida, een 
van de grootste testlaboratoria van het land, maar op de huidige manier 
is het 'bijna niet uitvoerbaar'. Reden voor een andere koers, vindt 
Diederen.

Deze knuppel moet maar eens in het hoenderhok, vindt arts-microbioloog 
Bram Diederen. Iedereen testen, testen, testen is natuurlijk 'een mooie 
politieke belofte', in praktijk blijkt het systeem aan alle kanten te 
kieren en te kraken. En dan moet het snotneuzenseizoen nog beginnen.

'We lopen nu al tegen de grenzen aan. Drie, vier, vijf dagen wachten op 
een testuitslag. Dat is gewoon te lang, je wilt het binnen een dag 
weten', zegt Diederen. 'En dan zitten we nu nog in september. Het is 
hartstikke mooi weer, in de ziekenhuizen is niks aan de hand. Ik 
garandeer: als we straks in oktober zitten, loopt het systeem compleet 
vast. Dit wordt gewoon een ramp.'


Waarom loopt het eigenlijk vast?

'Kijk, het doel om iedereen met klachten te testen is op zichzelf helder 
en sympathiek. Maar de praktijk is dat je de meeste complexe logistiek 
en testmodaliteit die we hebben inzet om heel Nederland te screenen. 
Vaak gewoon om de burger gewoon gerust te stellen: nee, u heeft geen 
corona. We zien mensen die zich meerdere keren per week komen laten 
screenen, die kennen ze bij de teststraat al bij voornaam.

'We lopen tegen de grenzen aan. Dat zie je bij ons, bij het bron- en 
contactonderzoek, bij de teststraten. En dus moet je je afvragen: kan 
dit niet simpeler? Het doel van testen is: de vinger aan de pols houden. 
Als je dat wilt, moet je het anders organiseren. We gebruiken nu onze 
zwaarste, meest complexe middelen voor alle Nederlanders met een 
snotneus, middelen die eigenlijk zijn bedoeld voor ziekenhuispatienten.'

Diederen is een op de achtergrond opererende hoofdrolspeler in de 
coronacrisis. Sinds maart is zijn laboratoriumorganisatie, met vier 
locaties in West-Brabant en Zeeland, vol in touw om het toenemende 
aantal coronatests te verwerken.

De laatste maanden gaat dat steeds moeizamer. Van de ongeveer 1.500 
testkits die hij per dag zegt nodig te hebben, kan hij er vaak maar zo'n 
500 krijgen, zodat hij moet interen op de noodvoorraad. Intussen wordt 
zijn lab geplaagd door overbelasting - van oververmoeide medewerkers tot 
vastlopende apparatuur, bleek toen de Volkskrant hem opzocht.

Diederen vertolkt een geluid dat in veel laboratoria klinkt. 'Iedereen 
voelt dat testen ons veel heeft gebracht. Maar alleen roepen dat er nog 
veel meer getest moet worden, is een dooddoener', vindt 
arts-microbioloog Anton Buiting van het Elizabeth Twee-Stedenziekenhuis 
in Tilburg. 'Waar ligt de grens? Bij honderdduizend tests per dag? 
Tweehonderdduizend?'

'Er zijn grenzen, dat heb ik vaker gezegd', vindt hoogleraar virologie 
Marion Koopmans. 'Wat volledig uit het oog wordt verloren, is de 
doelstelling: mensen met de grootste risico's beschermen', zegt haar 
Utrechtse collega, hoogleraar medische microbiologie Marc Bonten. 'Er 
ontstaat zoiets als: meer testen is altijd beter. Dat is niet zo. Plat 
gezegd: als het virus rondgaat onder 20-jarigen, is er eigenlijk niet 
veel aan de hand.'


Meneer Diederen, waarom kan het in een land als Duitsland dan wel?

'Goeie vraag. Ik denk dat we hier een andere situatie hebben. Vanouds 
hebben we ervoor gekozen om de microbiologie in Nederland kleinschalig 
en dicht bij de patient in het ziekenhuis te organiseren. Toen we enkele 
jaren geleden een uitbraak hadden van multiresistente klebsiella (een 
gevaarlijke darmbacterie, red.), was een van de conclusies dat dit 
systeem inderdaad veel nut heeft.

'Nu zie je dat het zich tegen ons keert. De grote megalaboratoria in 
Duitsland hebben een enorme bulkcapaciteit. Wat ik intussen niet 
begrijp, is dat het aantal tests bij ons stokt, terwijl de grote labs 
blijkbaar geen tekort ervaren. Misschien weerspiegelt dat de grotere 
marktpositie van de Duitse megalabs. Als je veel afneemt, heb je veel te 
vertellen.'


En voor de analyses uitwijken naar het buitenland?

'Ik hoop dat dat werkt, het zou ons een hoop kopzorgen schelen. Maar ik 
moet het nog zien. Je moet de hele logistiek koppelen, de apparatuur, de 
software, de gegevens van patienten, de helpdesk voor de GGD. Dat vergt 
ongelooflijk veel geregel. Ik denk niet dat we dit binnen een maand op 
orde hebben. Bovendien blijft het probleem bestaan dat een uitslag niet 
binnen een werkdag beschikbaar is. Een sample van Amsterdam naar 
Antwerpen brengen kost toch ook weer gauw vier, vijf uur.'


Hoe zou het dan wel moeten?

'Om te beginnen moeten we toe naar sneltests. Die zijn niet zo goed in 
het voorspellen van wie positief is, maar wel wie negatief is. Als je 
die kunt inzetten voor een PCR-test (de huidige wattenstaafjestest, 
red.), kun je vast een grove voorselectie maken: deze persoon heeft het 
virus in elk geval niet, maar let op, deze persoon mogelijk wel. Voor 
die laatste categorie zet je dan de PCR-test in. En intussen zeg je: 
misschien bent u besmet, dus blijf thuis, let op uw contacten.'


Sneltests die dat kunnen zijn nog in ontwikkeling. Wat doen we in de 
tussentijd?

'De weg die de overheid is ingeslagen, met mensen die je voorrang geeft, 
moet je uitbreiden met meer categorieen en beroepen. Zo houd je de grote 
stroom tegen. Daardoor zullen minder mensen zich laten testen en zullen 
uitslagen veel sneller beschikbaar zijn. Maar het betreft dan wel de 
mensen bij wie de consequenties van corona het grootst zijn, zowel qua 
verspreiding als qua  maatschappelijke ontwrichting. Denk aan 
zorgmedewerkers, leraren, contactberoepen.'


Maar we moeten toch weten waar het virus zich bevindt, om de 
verspreiding ervan tegen te houden?

'Klopt. Maar je kunt je afvragen of dat niet ook kan met harde 
parameters: het aantal ziekenhuisopnames per regio, het rioolwater 
testen, of meer huisartsenpeilstations waar je iedereen met 
luchtwegklachten test - duizend in plaats van 50. Dat is veel 
makkelijker te organiseren dan dit, op patientenniveau.'


Mensen geruststellen heeft ook waarde. Die kunnen dan weer veilig de 
straat op, en aan het werk.

'Dat bedoel ik dus met: meer prioritering. Sommige mensen kunnen prima 
thuiswerken. Voor mensen die dat niet kunnen, moet je zorgen dat het 
sneller gaat.'


In een publicatie van Follow the Money kreeg u het verwijt dat het uw 
beroepsgroep alleen maar te doen is om de concurrentie buiten de deur te 
houden, de grote labs uit het buitenland.

'Dikke vette onzin. Er wordt gewoon een beroep op ons gedaan, vanuit de 
ziekenhuizen, verpleeghuizen en de GGD's. Wat er vervolgens is gebeurd, 
is dat de zorgvraag is toegenomen en we de capaciteit hebben uitgebreid, 
in nauw overleg met onze partners. Dat nu deze situatie ontstaat, is 
niet iets waarvoor wij hebben gekozen. Het is echt niet zo dat we 
anderen er actief buiten willen houden.'


U vraagt niet om meer geld, apparatuur?

'Ik wil eigenlijk alles minder. Screenen met een goedkope test. En dan 
wat overblijft goed en supersnel testen.'

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Minister is het deels eens met Diederen

'We kunnen ons best goed vinden in de analyse van Bram Diederen. We 
kijken naar hoe we het testbeleid kunnen aanpassen, en de inzet van 
kansrijke sneltests is daarbij nadrukkelijk een van de mogelijkheden die 
we willen proberen. Dat zou kunnen helpen om een eerste screening te 
doen, waarna een PCR-test uitsluitsel zou kunnen geven.' Bovendien 
krijgen essentiele zorgmedewerkers en docenten sinds deze week voorrang 
bij het testen.

Zo reageert een woordvoerder van minister Hugo de Jonge na ruggespraak 
bij het ministerie op de voorstellen van Diederen.

Anders is de opvatting van het ministerie van VWS over de korte termijn: 
waar Diederen de massaliteit van het PCR-testen nu al wil tegengaan, 
'zijn wij op dit moment bezig de labcapaciteit verder op te schalen', 
zegt de woordvoerder. 'We moeten niet onze oude schoenen wegdoen voordat 
we nieuwe hebben.'

Zo heeft De Jonge contracten gesloten met drie buitenlandse labs om bij 
te springen bij de verwerking van tests en is hij met een aantal 
partijen in gesprek om op termijn een 'hoogvolumelab' op te zetten in 
Nederland.

--------
(c) 2020 DPG Media B.V.