[D66] Rechts-radicalen en esoterici protesteren tegen de coronamaatregelen (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #302)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   De Groene Amsterdammer #37
Datum:  9 september 2020
Auteur: Merlijn Schoonenboom
URL:    
https://www.groene.nl/artikel/zolang-het-maar-tegen-de-elite-gericht-is


Rechts-radicalen en esoterici protesteren tegen de coronamaatregelen
--------------------------------------------------------------------
'Zolang het maar tegen de elite gericht is'

In Duitsland wordt veel meer tegen de coronarestricties gedemonstreerd 
dan elders. Er heeft zich een nieuwe protestcultuur gevormd, waarin 
rechts-radicalen, gematigden en esoterici een ongewone alliantie 
aangaan.

Wat achteraf als de 'bestorming van de Rijksdag' over de wereld is 
gegaan, wat door Duitse politici in dramatische bewoordingen werd 
veroordeeld als een 'aanslag op de democratie', begon op 29 augustus met 
een toespraak die in andere tijden vooral als 'curieus' zou zijn 
gekwalificeerd. Op een klein podium op het veld voor het Duitse 
parlementsgebouw staat Tamara Kirschbaum, een jonge vrouw met 
dreadlocks, met een microfoon in de hand. Ze zegt dat 'de politie hun 
helmen hebben afgedaan' en dat 'Donald Trump in Berlijn is geland'. Met 
overslaande stem roept ze: 'Wij hebben bijna gewonnen! Wij gaan zo 
meteen daar naar boven, en halen ons huis terug! Wij laten president 
Trump zien dat wij de wereldvrede willen, en dat wij er genoeg van 
hebben!' Dan stapt ze van het podium, voegt zich bij een paar anderen 
die in alle rust de omheining opzij zetten, en al snel groeit de groep 
op de trappen van de Rijksdag aan tot ongeveer vierhonderd 
demonstranten.

Rechts-extremisten noemt bondspresident Frank-Walter Steinmeier deze 
actievoerders, die de demonstratie tegen het coronabeleid van de 
bondsregering vorige week zaterdag hebben weten te domineren. Maar dat 
is in feite te ouderwets uitgedrukt voor deze mengelmoes van 
splintergroeperingen die hier op de trappen samen is gekomen.

De demonstranten zwaaien met Duitse, Russische en Amerikaanse vlaggen, 
maar vooral met heel veel zwart-wit-rode vlaggen, de kleuren van het 
voormalige Duitse keizerrijk. Een groot deel van de deelnemers zou je 
dan ook onder de snel groeiende 'Reichsburger'-beweging kunnen scharen, 
een verzamelbegrip voor allerlei eenlingen en kleine groeperingen die de 
Duitse staat niet zeggen te erkennen. Een deel verlangt naar een 
autoritaire staat, een ander deel wil juist 'autark' zijn, weer anderen 
eisen nauwe banden met Rusland of juist met Trump, terwijl nog weer 
anderen over een gewapende strijd tegen het gezag fantaseren. Maar 
bovenaan op de trappen zweven dan weer twee ballonnen in hartjesvorm en 
in het midden draagt iemand een regenboogvlag met 'vrede' erop.

In Tamara Kirschbaum, afkomstig uit de regio rond Aken, komen dit soort 
ongebruikelijke tegenstellingen samen. Ze werkt als antroposofische 
Heilpraktikerin, een beroep dat in Duitsland, ondanks het ontbreken van 
een medisch diploma ervoor, bij het links-alternatieve publiek op grote 
populariteit kan rekenen. Ze is alleen ook actief bij Qlobal-Change, een 
onderdeel van de internationale QAnon-beweging, waarvan de meestal 
extreem-rechts georienteerde leden menen dat 'verlosser' Donald Trump 
door een 'deep state' wordt tegengewerkt en dat een mondiale elite 
kinderen ontvoert, misbruikt en vermoordt.

Als Kirschbaum en de anderen eenmaal boven zijn, wordt de heroiek luid 
juichend uitgedragen. 'Wij zijn de tweede golf', staat op een 
protestbord van een van de bestormers. Het is een toespeling op de 
mogelijke tweede coronagolf, die volgens deze sceptici natuurlijk onzin 
is. In plaats daarvan zijn zij er, de demonstranten.

In zekere zin hebben ze gelijk: de vierhonderd boven aan de trappen 
liften mee met een veel grotere beweging. Volgens de politie hebben 
veertigduizend deelnemers in Berlijn tegen de coronarestricties 
gedemonstreerd. Ter vergelijking: in Parijs zijn er slechts een paar 
honderd van dergelijke demonstranten, net als in Nederland. Daarmee is 
er in Duitsland een nieuwe protestcultuur ontstaan, waarin groepen 
samenkomen die tot voor kort als gescheiden werelden werden gezien: 
links en rechts, esoterische alternatievelingen en extreem-rechtse 
bewegingen, Zuid-Duitse en Oost-Duitse Wutburger, gematigden en 
radicalen.

Even verderop staat Michael Ballweg op het grootste podium van vandaag. 
Ballweg is een IT-ondernemer uit Stuttgart en de oprichter van 
'Querdenken 711', dat kan worden vertaald als 'tegen de stroom in 
denken', waarbij de cijfers voor het netnummer van Stuttgart staan. 
Querdenken heeft vandaag de grootste demonstratie aangemeld, zoals het 
dat de afgelopen maanden steeds heeft gedaan. Het begon in april met de 
eerste demonstraties in Stuttgart in de Zuid-Duitse deelstaat 
Baden-Wurttemberg, daarna kreeg de beweging afsplitsingen in andere 
Duitse steden.

Ballweg, 45 jaar, jeugdig uiterlijk, distantieert zich van de bestorming 
van de Rijksdag. Die radicalen hebben met zijn beweging, die hij als 
gematigd tussen links en rechts plaatst, helemaal 'niets te maken'. De 
meeste aanwezigen hier benadrukken dat ze 'normale burgers' zijn. Het 
gaat hun slechts om 'vrijheid'. 'Zelf denken in plaats van laten 
denken', toont een deelnemer zijn protestbord. Er is zelfs een groepje 
Nederlanders, dat desgevraagd door de Russische RT-zender in 
Nederlands-Duits-Engels laat weten: 'Wij zijn gekomen om voor onze 
vrijheid te strijden.'

Veel aanwezigen bedoelen 'vrijheid' niet-ideologisch; het gaat hun 
simpelweg om de 'bevrijding' van de opgelegde coronarestricties, waarvan 
ze de zin betwijfelen. Querdenken wil echter meer dan deze deelnemers 
vaak weten - en schuwt radicaal taalgebruik daarvoor niet. Op het podium 
spreekt via een videoboodschap Ken Jebsen, het belangrijkste gezicht van 
KenFM, een internetradiozender die eerder opviel door complottheorieen 
rond 9/11 en Israel, en nu mediapartner van Querdenken is. Jebsen zegt, 
verwijzend naar een demonstratieverbod dat een wethouder had geopperd: 
'In deze stad heeft men de burgers ook voor 1989 al verboden tegen de 
regering te demonstreren. Het wordt tijd dat we een democratische 
regering krijgen, want die hebben we niet.'

Jebsen weet wat hij doet. De suggestie van een 'derde Duitse dictatuur' 
komt hier goed aan. Het is niet voor niets dat vandaag op veel plekken 
leuzen te horen zijn die direct uit het revolutiejaar 1989 stammen, 
waarvan 'Wir sind das Volk' de bekendste is, de leus die sinds de 
Pegida-beweging van 2015 tot het standaardrepertoire van veel 
Oost-Duitse burgerwoede is gaan behoren. Het Zuid-Duitse Querdenken doet 
bewust mee aan deze 'revolutie'-romantiek. Ballweg wil dat de 
bondsregering aftreedt (hij wil zelf burgemeester van Stuttgart worden), 
hij heeft bij een eerder optreden een QAnon-spreuk geciteerd, en hij wil 
niets minder dan een compleet nieuwe grondwet schrijven.

Alleen: de feiten zijn beduidend anders dan door de Querdenkers wordt 
beweerd. Niet alleen vallen de Duitse restricties in internationaal 
vergelijk best mee, ook staat volgens een recente ZDF-peiling zestig 
procent van de Duitsers achter het huidige regeringsbeleid, terwijl 
daarbovenop 28 procent vindt dat de maatregelen nog wel strenger zouden 
mogen. Tien procent vindt ze overdreven, waarvan hier een klein 
percentage rondloopt.

De demonstranten ontkennen deze cijfers. De 'mainstream media' spelen 
met de regering onder een hoedje, weten ze, er zijn namelijk miljoenen 
demonstranten. 'Waarheid! Waarheid!' schreeuwt een groep demonstranten 
tegen een Duitse tv-journaliste voor de camera. Dan roepen ze de 
Trump-slogan: 'Fake news, Fake news!' En natuurlijk de Pegida-term: 
'Lugenpresse!'

Het laat de nieuwe rituelen van de opstand zien, zoals die de laatste 
paar jaar aan de randen van de Duitse politieke cultuur zijn opgekomen; 
begonnen als reactie op het vluchtelingenbeleid van Angela Merkel, maar 
achteraf gezien deel van een veel grotere onvrede, ontstaan uit zorgen 
over globalisering, over de eigen toekomst en over de als diffuus 
ervaren werkelijkheid van de 21ste eeuw.

Corona heeft deze fronten van de afgelopen jaren verscherpt. Aan de ene 
kant is de meerderheid van de Duitsers zelden zo loyaal aan het 
regeringsbeleid geweest en is Angela Merkel populairder dan ze lange 
tijd was. Aan de andere kant zijn de groepen die toch al sceptisch waren 
nu nog sceptischer. Corona heeft hun onzekerheden over 
'controleverlies', zoals een Spiegel-columnist het omschrijft, doen 
toenemen - en het verlangen naar eenvoudige antwoorden ook.

Het coronaprotest is het 'ventiel' voor een onbestemde woede tegen 'het 
systeem' geworden, zegt de Munchener politicoloog Armin Nassehi in een 
interview. Veel van de huidige demonstranten zouden ook met andere 
aanleidingen de straat op gaan, 'zolang het maar tegen de elite gericht 
is'.

Je zou het protest makkelijk als een Duits luxeprobleem terzijde kunnen 
schuiven: in het land waarin relatief weinig coronadoden zijn gevallen 
kunnen de demonstranten de pandemie nog onderschatten. Maar voor 
relativering heeft de nieuwe protestcultuur toch te radicale randjes.

Een van de hoofdsprekers bij Querdenken is vandaag Robert F. Kennedy 
jr., neef van de vermoorde Amerikaanse president, hier in zijn rol als 
tegenstander van inenten. Zijn optreden sluit aan bij een flinke groep 
'vaccinatieweigeraars' uit esoterische en antroposofische hoek. Die 
groep is sowieso al groot in Duitsland, maar de afgelopen maanden 
vermengen velen van hen de vaccinatieweigering met complottheorieen, 
zoals die rond Bill Gates, die corona zou hebben ontwikkeld om bij 
iedereen een chip in te planten die hem controle over de mensheid zou 
geven.

Boven aan de trappen van de Rijksdag komen daarmee radicalen uit twee 
groepen samen: extreem-rechtse Reichsburger en alternatieve esoterici. 
Die combinatie wekt eerst verwondering, maar de historische banden 
tussen extreem-rechts en esoterie zijn groot, zegt 
extremisme-onderzoeker Jan Rathje in de Berlijnse krant Der 
Tagesspiegel. Hij plaatst de oorsprong ervan in een gemeenschappelijk 
verleden eind negentiende eeuw, waar beide stromingen dezelfde 
tegenstander hadden: de modernisering. Esoterici legden de wortel van 
het kwaad bij de industrialisering, rechts-radicalen bij het 
'kapitalistische jodendom'. 'Beide stromingen geloven dat er een 
vermeend natuurlijke orde is, die tegen de negatieve kanten van de 
modernisering moet worden verdedigd.' En alleen zij weten wat de 
'volkswil' is, die deze orde weer kan herstellen.

Een 'spontane actie' heeft Tamara Kirschbaum de bestorming na afloop 
genoemd. Nieuw onderzoek van onder andere weekblad Der Spiegel laat 
echter zien dat de actie al langer gepland was. De eerste ideeen ervoor 
stammen van een deelnemer in een chatgroep rond Attila Hildmann, ooit 
een succesvolle veganistische kok uit Berlijn, maar sinds de 
coronacrisis een van de bekendste aanvoerders van radicale 
demonstranten.

Radicalisering blijkt in coronatijd snel te kunnen gaan. Op YouTube 
heeft ene Markus Huck meer dan een half uur videomateriaal van zijn 
deelname aan de 'bestorming van de Rijksdag' gepost. Volgens zijn 
LinkedIn-profiel, waar hij de video ook toont, is hij IT-specialist. Hij 
postte de afgelopen jaren op YouTube slechts filmpjes van zijn vakantie 
in Thailand en van een jazzfestival in zijn pittoreske dorpje in 
Baden-Wurttemberg. Een maand geleden verschenen de eerste berichten met 
Reichsburger-gedachtes en op 29 augustus staat hij ineens schreeuwend 
van gelukzaligheid boven aan de trappen.

Huck richt de camera af en toe op zichzelf, een blozende, middelbare man 
met grijze krulletjes. Dan doet hij een sjaal voor zijn gezicht met 
daarop de Reichsflagge met het militaire 'ijzeren kruis', een geliefd 
symbool bij rechts-radicalen. 'Wat een dag!' zegt een van de 
demonstranten in het groepje dat met hem mee terug loopt. Een keurig 
ogende dame met een handtasje loopt voor hem uit. Dreigend roept ze 
richting de politieagenten: 'Wij komen terug!'

--------
(c) 2020 De Groene Amsterdammer