[D66] Kijktip: Stevo Akkerman's angst

[R.O.]

Praten over angst, terwijl de wereld naar angst ruikt
BAS&BOS kijken tv

MAAIKE BOS

Bij stress heb ik de neiging wat aan m'n nagelriemen te pulken, zoals 
een ander nagels bijt. Toen ik onderzocht hoe ik daarmee kon stoppen, 
bleek die tic in het angstspectrum te vallen. Het verbaasde me. Angst? 
Ik voelde me nooit bang. Toch ben ik het onderhuids, besef ik nu. Wie 
niet, eigenlijk.

In de nieuwe driedelige interviewserie 'Waar ben je bang voor' (EO) van 
Trouw-collega Stevo Akkerman kwam donderdag een heel scala aan 
angstvormen langs, al waren ze moeilijk vast te pinnen. In gesprek met 
psychiater Jim van Os, filosoof Marc De Kesel, schrijver-dichter Lieke 
Marsman en psycholoog Hans Alma zoekt hij naar wat angst werkelijk is. 
En of die staat van zijn (nog) relevant is voor ons, nu we niet meer op 
de prairie hoeven te overleven door vecht-, vlucht- of 
verlammingsgedrag. Echt gevaar lopen we niet meer, toch?

Logische vraag, die deze week in de actualiteit meteen onderuitging 
natuurlijk. Kijk naar de verhitte reacties op de verkiezingen in 
Amerika. De hardnekkige zendingsdrang onder fanatieke complotdenkers. 
Het tragische einde van twee ontsnapte chimpansees, die woensdag gedood 
werden voor ze geweld hadden kunnen plegen. Allemaal angst, lijkt mij, 
om een bedreigde veiligheid.

'Alle angst is angst voor de dood', heet het eerste deel dan ook. Ruim 
een miljoen mensen in Nederland heeft een angststoornis, maar eigenlijk 
is iedereen bang, vertellen Akkermans gesprekspartners. "Of je nog werk 
hebt, of je nog in de appgroep van de klas zit", illustreert Jim van Os. 
Het is menselijk om existentiële angst te hebben, al herken je die vaak 
niet als zodanig omdat je erin gevangen zit. Toch is-ie functioneel; 
zonder angst zie je geen gevaar.

Grote woorden, filosofische gesprekken, ze hebben het voordeel dat ze 
alles breed behandelen maar het nadeel dat ze vragen blijven oproepen.

Volgende week gaan de gesprekken over de existentiële 'angst voor de 
mogelijkheid': een ingewikkeldere, modernere vorm die vooral jonge 
mensen verlamt. Je draagt de zware verantwoordelijkheid om iets van je 
leven te maken. ("We zijn veroordeeld tot vrijheid", zei Sartre al). En 
de laatste aflevering gaat over 'De moed om te zijn'.

Mij bekoren die gedachten wel, maar ik bemerk ook de behoefte om ze te 
verbinden met de actualiteit. Hoe kan dit perspectief verklaren wat we 
zien gebeuren? Als je weet dat onder veel boosheid angst ligt, kun je 
beginnen mensen te bevestigen en gerust te stellen in plaats van te 
bestrijden. Dat gebied blijft (nog) buiten beschouwing.

Schrijver Lieke Marsman kan het onderwerp nog concreet maken, omdat zij 
paniekaanvallen had rond haar zestiende en een doodsangst door kanker 
nu. Wat gebeurt er van minuut tot minuut, wat bouwt er op (fysieke 
reacties, spanning, psychotische hallucinaties?), wat raakt er verloren 
(realiteitszin?) en hoe komt ze weer bij zichzelf, wil ik dan weten. 
Maar die smerigheid van de angst blijft netjes op afstand. Ook in scènes 
waarin acteurs spelen hoe mensen omgaan met angst.

Akkerman interviewt rustig, geïnteresseerd en intelligent, en de 
gesprekken zijn à la Coen Verbraak op thema door elkaar gesneden. 
Ondanks dat blijf je achter met het gevoel geen grip te hebben op het 
onderwerp. Misschien ook wel exemplarisch: angst is juist de fysieke 
reactie wanneer grip ontbreekt. Dan ga ik dus aan m'n nagelriemen zitten 
pielen.

On 06-11-2020 02:48, R.O. wrote:
> (Het is weer raak: insomnia. Een thema wat ik ook aansnijd in 
> Nachtspalk: angst. Toeval of niet: twee honden aan het eind in deze 
> aflevering. De drie angsten van Paul Tillich worden genoemd *). Marc de 
> Kesel ken ik nog van een bezoek aan een filosofiecafé. Hij kon het niet 
> laten om elke minuut in z'n boekpresentatie het woord God te laten 
> vallen. Deze serie is dan ook van de EO.)
> 
> 
> https://www.npostart.nl/waar-ben-je-bang-voor/05-11-2020/VPWON_1320350
> 
> Waar ben je bang voor?
> 
> Vandaag 23:00 - Seizoen 2020 Afl. 1 - Alle angst is angst voor de dood
> 
> Meer dan een miljoen mensen in Nederland kampen met een angststoornis, 
> maar angst komt nog veel meer voor dan uit die cijfers blijkt. Soms voor 
> hele concrete dingen waarvoor het logisch is bang te zijn. Het is ook 
> menselijk om existentiële angst te hebben, angst voor het bestaan. Stevo 
> Akkerman zoekt met een aantal deskundigen, denkers en dichters naar hoe 
> die angst ons leven kan bepalen. En hoe angst voor het leven en angst 
> voor de dood met elkaar te maken hebben. Ook worden we in korte 
> dramascènes meegenomen op een ontdekkingstocht door onze angsten.
> 
> *)
> https://ehyde.wordpress.com/2019/08/26/paul-tillich-on-the-3-forms-of-anxiety/ 
> 
> _______________________________________________
> D66 mailing list
> D66 at tuxtown.net
> http://www.tuxtown.net/mailman/listinfo/d66