[D66] Terugkijken: Nederlandse oversterfte is ongekend: Gevolg van beleid (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #180)

Thu May 14 11:09:04 CEST 2020

Bron:   Het Parool / Algemeen Dagblad
Datum:  12 mei 2020
Auteur: Jop van Kempen, Bas Soetenhorst
URL:    
https://www.topics.nl/de-nederlandse-oversterfte-is-ongekend-gevolg-van-beleid-a14379366parool/12dd7e7fb2f2ab0cfc19f7320d49f30ac1abad679e16f9f1eec8ef4e86a63856/

De Nederlandse oversterfte is ongekend: 'Gevolg van beleid'
-----------------------------------------------------------

In de coronastatistieken scoort Nederland qua dodental hoog. Maar de 
verhoging van de algehele sterftecijfers onderstreept dat Covid-19 nog 
veel erger huishoudt, vooral onder ouderen.

Onder normale omstandigheden overlijden per week gemiddeld 2900 mensen 
in Nederland, aldus het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Door 
het coronavirus is er behoorlijke 'oversterfte': er zijn al weken meer 
doden dan gemiddeld. De eerste week van april stierven meer dan 5000 
mensen, aldus het CBS. Het aantal coronadoden, zoals dagelijks becijferd 
door het RIVM, lag in diezelfde periode rond de duizend.

Het grote verschil onderstreept dat het RIVM alleen slachtoffers telt 
die positief testten op het coronavirus. Vanwege het beperkte testbeleid 
geeft de oversterfte een beter beeld van het werkelijke aantal 
coronadoden. Het is niet gezegd dat alle oversterfte te wijten is aan 
het virus, maar het ligt wel voor de hand.

In Noorwegen en Portugal zorgt het coronavirus nauwelijks voor 
oversterfte, terwijl landen als Italie en Engeland tienduizenden doden 
meer dan normaal hebben. Ook Nederland wordt zwaar geraakt.

Illustratie
https://flo.uri.sh/visualisation/2359134/embed?auto=1

Groepsimmuniteit

'De verschillen zijn terug te voeren op verschillend coronabeleid in 
verschillende landen,' zegt gezondheidseconoom Xander Koolman (Vrije 
Universiteit). 'Het Nederlandse beleid was er aanvankelijk op gericht om 
het virus gecontroleerd rond te laten gaan, met als voordeel de opbouw 
van groepsimmuniteit. Dit is het resultaat.' Iets soortgelijks ziet 
Koolman in Engeland. 'De regering dacht: let's take it on the chin. Pas 
toen de cijfers heel slecht werden, zijn de Engelsen gaan bijsturen, 
kwam er een lockdown en ging de oversterfte omlaag.'

Fanny Janssen, verbonden aan het Nederlands Interdisciplinair 
Demografisch Instituut (Nidi), ziet ook andere verklaringen. Zo had 
Italie geen tijd om zich voor te bereiden. En Nederland is veel dichter 
bevolkt dan Noorwegen, waardoor het virus zich sneller kan verspreiden.

Zelf mondkapjes maken

Ook toevallige omstandigheden spelen een rol, denkt Janssen. Brabantse 
carnavalsvierders die van vakantie terugkwamen uit Italiaanse 
bergdorpen, namen het virus mee terug. Noorse wintersporters konden in 
eigen land blijven. Bovendien vieren Noren geen carnaval.

De Nederlandse oversterfte - door Nidi op basis van de CBS-cijfers van 
eind april geschat op 7500 - is ongekend. Met uitzondering van de 
griepepidemie in de winter van 2017-2018 - met 9400 extra doden - kende 
Nederland sinds de Tweede Wereldoorlog niet zulke pieken, zegt Janssen. 
De Watersnoodramp van 1953, bijvoorbeeld, maakte 'slechts' 1836 
slachtoffers.

Bij een tweede coronagolf zal het dodental verder stijgen. Ook wijst 
Janssen op coronagerelateerde slachtoffers als gevolg van een 
economische recessie. Mensen met een lage sociaaleconomische status 
overlijden gemiddeld bijna vijf jaar eerder dan mensen met een hoge 
sociaaleconomische status.

Nederlandse verpleeg- en verzorgingshuizen worden hard geraakt. In de 
week van 6 april overleden er bijna 1600 bewoners; meer dan een 
verdubbeling van het gemiddelde.

'Wat in de verpleeghuizen is gebeurd, is schandalig,' zegt Bert Keizer, 
filosoof en oud-verpleeghuisarts, onder meer in Amsterdam. 'Het 
personeel moest in het begin van de pandemie zelf mondkapjes maken, ze 
droegen een spatbril van Karwei.'

Ook kwamen verpleeghuismedewerkers te laat in aanmerking om getest te 
worden op het coronavirus, achterhaalde Investico, een platform voor 
onderzoeksjournalistiek. Testlaboratoria hielden - ondanks beschikbare 
capaciteit - vast aan RIVM-richtlijnen, die voorschreven dat 
verpleeghuispersoneel met klachten thuis moest blijven. Door gebrek aan 
mankracht was dat onhaalbaar.

Dat geinfecteerd personeel zo bijdroeg aan besmetting van 
verpleeghuisbewoners, maakt de situatie extra schrijnend, aldus Keizer. 
'Ik heb huilende collega's aan de lijn gehad. Ze voelden zich schuldig 
aan de dood van weerloze patienten, die ze juist wilden beschermen. De 
sympathie tussen het zorgpersoneel en patienten gaat in een verpleeghuis 
dieper dan in een ziekenhuis, simpelweg omdat patienten langer in een 
verpleeghuis verblijven.'

Alle aandacht voor de ic

Gemiddeld wonen mensen een kleine drie jaar in een verpleeghuis voordat 
ze overlijden, aldus onderzoek uit 2017 van Verenso, de 
beroepsvereniging voor specialisten ouderengeneeskunde. De gemiddelde 
leeftijd van de 35.000 verpleeghuisbewoners - meetpunt 2016 - was bijna 
86 jaar, aldus het Zorginstituut Nederland. Verpleeghuisbewoners kampen 
doorgaans met meerdere lichamelijke aandoeningen (doofheid, astma, 
suikerziekte, kanker) en mentale problemen: de ziekte van Alzheimer of 
een angststoornis.

Dat alle aandacht in het begin van de coronapandemie uitging naar artsen 
op de intensive cares komt door de manier waarop de samenleving tegen 
zwakkere ouderen aankijkt, zegt Keizer. 'Veel mensen denken toch: als 
het coronavirus de mensen in verpleeghuizen het laatste zetje geeft, nou 
en? Ze hadden toch nog maar kort te leven.'

Die houding reflecteert iets biologisch in de mens, denk Keizer. 'Je 
ziet zo'n desinteresse voor oude, zwakke soortgenoten ook bij andere 
dieren. Misschien omdat die groep niet meer van belang is voor 
instandhouding van de soort.'

De aard van de medische zorg in verpleeghuizen draagt bij aan de geringe 
aandacht bij het begin van de pandemie, zegt Keizer. Ic-artsen kunnen 
mensen beter maken, in verpleeghuizen gaat het om verzorgen tot aan het 
einde. Dat maakt verpleeghuiszorg niet sexy en niet urgent. 'Onder 
extreme omstandigheden is heel weinig aandacht voor zwakke ouderen, zo 
is in Nederland gebleken.'

Vergelijk hieronder de sterftecijfers van Nederand, Engeland, Portugal, 
Italie en Noorwegen.
https://flo.uri.sh/template/1412/v2/?environment=story_player&auto=1

--------
(c) 2020 DPG Media B.V.