[D66] Terugkijken: Miljoen mondkapjes per week ondanks het ministerie (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #178)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Volkskrant
Datum:  10 mei 2020
Auteur: Hessel von Piekartz
URL:    
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/een-miljoen-mondkapjes-per-week-uit-arnhem-ondanks-het-ministerie~bb53e7ff/


Een miljoen mondkapjes per week uit Arnhem, ondanks het ministerie
------------------------------------------------------------------

In Arnhem rollen binnenkort wekelijks 1 miljoen mondkapjes van de band. 
Maar niet dankzij Den Haag. De fabriek van de Refugee Company kon in de 
opstartfase nauwelijks op ondersteuning rekenen.

Drie seconden. Dat is de tijd tussen twee mondkapjes die van de band 
rollen in de Arnhemse mondmaskerfabriek. De witte filterstof schuift 
over de blauwe voorkant. Een hoog piepend geluid. En klaar. Het is nu 
nog proefdraaien; de komende weken wordt het tempo opgeschroefd. Ruim 
een miljoen chirurgische mondkapjes, bedoeld voor de zorg, moeten hier 
wekelijks worden gemaakt.

Het had weinig gescheeld of hun 'wilde idee' voor een Nederlandse 
mondmaskerfabriek was nooit werkelijkheid geworden. Maar anderhalve 
maand later staan ondernemers Fleur Bakker en Jaap Stelwagen in de 
fabriekshal in Arnhem toch maar mooi naast die splinternieuwe, draaiende 
machine.

Ze hebben het gedaan. Met wat geluk, maar zonder ondersteuning van het 
Rijk. Hoewel de fabriek meer dan een achtste van alle benodigde 
chirurgische mondkapjes voor de zorg kan leveren, heeft het ministerie 
van Volksgezondheid nauwelijks actie ondernomen om Bakker en Stelwagen 
te ondersteunen.

Den Haag zegt naast grootschalige inkoop juist graag meer productie in 
eigen land te willen zien. 'Ondanks de omvangrijke bestellingen blijft 
de aanvoer van beschermingsmiddelen onzeker', schreef minister Hugo de 
Jonge afgelopen week nog aan de Tweede Kamer. Waarom kreeg de Arnhemse 
fabriek dan nauwelijks ondersteuning van het ministerie?


Vroeg

Als Bakker en Stelwagen op 26 maart voor het eerst over hun plan bellen, 
denken ze eigenlijk al te laat te zijn. Vanuit de zorg klinkt de vraag 
om beschermingsmateriaal steeds luider. Het weekend daarvoor is er nog 
een partij van 600 duizend afgekeurde mondkapjes Nederland 
binnengekomen. 'We konden ons gewoon niet voorstellen dat het ministerie 
niet al was begonnen met de binnenlandse productie van chirurgische 
mondkapjes', zegt Stelwagen.

Maar na een belronde blijkt dat er in Nederland nog geen enkel kapje 
wordt geproduceerd. 'We waren niet laat, maar vroeg.' Bakker, Stelwagen 
en de rest van het zevenkoppige team zien hun kans. Er moeten machines 
komen, gecertificeerde filterstof en mensen achter de knoppen. Maar waar 
haal je die vandaan?


Energie

Bakker heeft genoeg mensen beschikbaar. Als directeur van de Refugee 
Company, een stichting die met werktrajecten vluchtelingen aan een baan 
helpt, zijn er veel statushouders die graag aan het werk gaan in deze 
werkluwe periode.

Stelwagen heeft de contacten in China. Hij woonde er vijf jaar met zijn 
Chinese echtgenote. Zij belt rond, op zoek naar geschikte 
mondkapjesstof. Sinds de uitbraak is het moeilijk verkrijgbaar en duur. 
Bovendien kun je lang niet altijd zeker zijn van de kwaliteit in de 
oververhitte markt.

De volgende dag zit Fleur Bakkers zus, piloot bij KLM, met 25 kilo 
filtermateriaal in een vliegtuig van Shanghai naar Amsterdam. In enkele 
dagen lukt het ook een lening van 350 duizend euro te krijgen van 
kredietverstrekker Qredits en de Philips Foundation. Philips bestelt 
bovendien alvast 1 miljoen mondkapjes. KLM is bereid mee te werken om 
filterstof en machines uit China te halen.

Maar bij een belangrijke speler komen ze niet verder dan telefoontjes en 
mailwisselingen. Het ministerie van Volksgezondheid, zo naarstig op zoek 
naar beschermingsmateriaal, kan geen concrete toezeggingen doen. Met een 
afnamegarantie zou de mondmaskerfabriek aan kredietverstrekkers kunnen 
laten zien dat ze een afnemer hebben. Dat biedt de zekerheid dat ze 
leningen kunnen terugbetalen.


Geen actie

Nadat het NOS Journaal op 30 maart een item maakt over hun 
mondkapjesfabriek in aanbouw, lijkt het ministerie even interesse te 
hebben. Bakker wordt alsnog teruggebeld. 'Ze waren enorm enthousiast. 
Wat fantastisch dat jullie dit doen, als je hulp nodig hebt, laat maar 
weten. Daarna werden we steeds doorverwezen. Ik ben nooit bij iemand 
gekomen die een toezegging, advies of geld kon regelen.'

Via het Landelijk Consortium Hulpmiddelen (LCH), dat de landelijke 
inkoop en distributie van het beschermingsmateriaal regelt, probeert 
Stelwagen de toekomstige waar aan te bieden. Dat gaat moeizaam. 'Ze 
zeiden dat ze pas wilden bestellen als ze een foto van de onderkant, 
bovenkant en zijkant hadden van de doos met mondkapjes.'

Dat die er nog niet waren, drong bij de inkopers niet door.

Het ministerie van Volksgezondheid laat in een reactie weten dat er in 
die dagen 'nagenoeg dagelijks contact is'. Volgens een woordvoerder is 
er op de achtergrond al wel interesse. Het ministerie gaat op 14 april 
akkoord met een voorstel van het LCH om te helpen bij het uitbreiden van 
de productielijn van de Refugee Company, maar concrete gesprekken worden 
dan nog niet gevoerd. Terwijl het ministerie wel miljoenen besteedt aan 
onzekere bestellingen uit het buitenland, blijft een afnamegarantie of 
financiele steun voor de Nederlandse fabriek uit.


100 duizend

Op 6 april tekenen ze het contract om de machines naar Nederland te 
krijgen, op 20 april staat de apparatuur dan eindelijk op het vliegveld 
in China te wachten op transport. Maar om te gaan draaien, heeft de 
fabriek meer filtermateriaal nodig. De dure stof moet vooraf worden 
betaald.

Opnieuw klopt Bakker aan bij het ministerie voor een garantstelling om 
een lening van 100 duizend euro bij de Rabobank mogelijk te maken. 'Ik 
heb uitgelegd dat we de machines hebben, maar dat de productie stil zal 
liggen als we voor volgende week maandag geen nieuw materiaal 
bestellen.'

Uiterlijk 23 april is de garantstelling nodig. Een snelle reactie blijft 
uit, dus probeert ze het bij de gemeente Arnhem. 'Echt elke dag telde', 
zegt Bakker. Het college pakt door. Een dag later belt Den Haag.


'Sympathieke organisatie'

In de fabriekshal sleutelen de installateurs nu aan een tweede machine. 
Het ministerie heeft inmiddels aan Bakker en Stelwagen laten weten graag 
mee te helpen om het aantal machines verder uit te breiden.

De komende week zullen de 28 werknemers echt aan de slag gaan. De groep, 
van wie 20 statushouders, zijn aangenomen op basis van motivatie. In 
ploegendienst zullen ze op termijn een productie van zeven dagen per 
week draaien.

Hoewel ze niet de benodigde medewerking hebben gehad, willen Bakker en 
Stelwagen graag aan het Consortium leveren. 'We zien natuurlijk graag 
dat het bij de zorginstellingen terecht komt die het nodig hebben. Dat 
weten we zeker als we direct met het LCH werken', zegt Stelwagen.

Ze begrijpen achteraf best dat ze in Den Haag eerst terughoudend 
reageerden. 'Als je de Refugee Company googelt, zie je denk ik een 
sympathieke organisatie, maar niet een van het niveau DSM waar meteen 
honderd mensen op een taak kunnen worden gezet', zegt Bakker. 'Als je 
inkoper bij het consortium bent, denk je niet meteen: dit is een club 
die goed medische hulpmiddelen kan maken.'


Eigen benen

Een deal met het ministerie lijkt nu alsnog op handen. 'Ik denk achteraf 
dat ons aanbod te vroeg voor ze kwam', zegt Bakker. Ze hopen de komende 
twaalf maanden 1 miljoen mondkapjes per week te gaan leveren aan het 
Consortium.

'Natuurlijk was het fijn geweest als het ministerie had gezegd: 
fantastisch plan, hier heb je drie miljoen', zegt Bakker. 'Maar we staan 
nu op eigen benen. Ik betwijfel of het ons verder had geholpen. Bij 
ondernemers is er meer actiesnelheid. Ik weet niet of we al zover waren 
geweest als we wel met het ministerie hadden samengewerkt.'

--------
(c) 2020 DPG Media B.V.