[D66] Controlezucht

[Antid Oto]

limburger.nl:

Pollux & van de Beek
Vrijwillig lijden

Frans Pollux

We zijn het lijden verleerd, hoorde ik psychiater en filosoof Damiaan 
Denys zeggen. En hij is niet de enige: al voor corona struikelde je over 
de (om een of andere reden steeds Vlaamse) geestesartsen die stellen dat 
we niet meer tegen een stootje kunnen.

Bijna de helft van de Nederlanders kampt met een psychische aandoening. 
Da’s deels een definitiekwestie: voor elk kwaaltje wordt een passend 
hoofdstuk aan het DSM-handboek voor psychische diagnoses toegevoegd. 
Maar volgens Denys speelt er meer dan alleen overmedicalisering. Hij 
koppelt onze klachten aan onze welvaart. Het gaat ons zo goed dat we 
niet meer snappen dat het ons ook slecht kan gaan. „Door al die luxe 
hebben we te veel tijd om geluk na te streven. Maar geluk is slechts 
bijvangst.” Zelfs in oorlogs­gebieden schijnen mensen minder klachten te 
hebben. Subtekst: we zijn aanstellers geworden.

Het is allemaal kort door de bocht en gemiddeld genomen en zou niet 
iedereen, zéker in een oorlogsgebied, tekenen voor een leven in luxe? 
Maar in de kern snijdt het hout, vooral in de overtuigende volzinnen van 
Denys. Oefening baart nu eenmaal kunst. Wie in zijn leven met rampspoed 
te maken krijgt, wordt weerbaar. Zonder weerbaarheid noem je een vleugje 
liefdesverdriet algauw een burn-out.

Toen we nog religie hadden, kregen we lijden met de paplepel ingegoten. 
Geloof gaf er betekenis aan. (Nadeel was dan weer dat een overdosis 
religie ook psychische klachten oplevert.) Nu lijden we weliswaar minder 
– bij vrieskou gaat de verwarming aan – maar áls we lijden, hebben we 
geen verhaal meer om het in te passen. In ons wereldbeeld is lijden iets 
wat je kunt en dus moet voorkomen; en zo niet dan is dat de schuld van 
Rutte.

Nogmaals: Denys klinkt overtuigend. Toch begint er onder het 
vergrootglas iets te rammelen. Tegenslag uitbannen was geen toevallige, 
onbewuste afslag in de menselijk evolutie. We hebben er eeuwenlang al 
onze energie en middelen aan besteed. We hebben geleden om het lijden 
uit te bannen. Lijden hoort bij het leven? Ja, de dood ook, maar die 
probeer ik toch echt zo lang mogelijk uit te stellen. Het is simpel: wie 
de keus heeft, ziet van lijden af.

Corona biedt ons volgens Denys een uitgelezen kans om onzekerheid en 
tegenslag weer te leren accepteren. Maar ik zie precies het 
tegenovergestelde gebeuren: onze controlezucht groeit, van corona-apps 
tot anderhalvemeterterrasjes en eenrichtingsverkeer op scholen.

Deze crisis is niet de bijl aan de wortel van het waanidee dat je lijden 
kunt uitbannen, maar de kroon erop.