[D66] 'Gasmaskernostalgie'

[Antid Oto]

  Waarom we over de coronacrisis praten alsof we in oorlog zijn


    “Oorlog is de fundering geweest van onze beschaving, dus die termen
    liggen binnen handbereik.”

door Amarens Eggeraat <https://www.vice.com/nl/contributor/amarens-eggeraat>
23 maart 2020, 5:43pm
By
Amarens Eggeraat
vice.com
3 min
View Original 
<https://getpocket.com/redirect?url=https%3A%2F%2Fwww.vice.com%2Fnl%2Farticle%2Fm7qwvx%2Fwaarom-we-over-de-corona-crisis-praten-alsof-we-in-oorlog-zijn>

“We staan voor de grootste uitdaging sinds de Tweede Wereldoorlog,” zei 
<https://nos.nl/artikel/2327565-merkel-coronavirus-grootste-uitdaging-sinds-wo-ii-britse-scholen-dicht.html> 
de Duitse bondskanselier Merkel vorige week over de corona-crisis met 
een stem die nog plechtstatiger klonk dan normaal. De Franse president 
Macron ging nog verder en verklaarde 
<https://www.lemonde.fr/idees/article/2020/03/20/macron-dans-la-guerre-du-coronavirus_6033812_3232.html> 
dat Frankrijk “in staat van oorlog tegen het coronavirus” verkeert. Onze 
eigen minister-president hield het relatief luchtig en vergeleek 
<https://www.rijksoverheid.nl/documenten/toespraken/2020/03/16/tv-toespraak-van-minister-president-mark-rutte> 
de crisis met een achtbaan, maar dat neemt niet weg dat er ook in 
Nederlandse media een uitgesproken oorlogachtige sfeer hangt. Woorden 
als ‘tactiek’ en ‘strategie 
<https://www.parool.nl/nederland/coronavirus-dit-doet-het-rivm-als-indammen-niet-meer-voldoende-is~b1da6423/>’ 
worden aangewend om te beschrijven hoe we het ‘oprukkende’ virus kunnen 
‘bestrijden 
<https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/china-correspondent-leen-vervaeke-nederland-is-laks-in-de-bestrijding-van-het-virus~bdf5b8c2/>’ 
(en hopelijk ‘verslaan’). Wie een boodschapje doet voor een broze 
buurman, ‘draagt bij aan de strijd tegen corona’; artsen en verplegers 
worden omschreven als ‘strijders 
<https://www.ad.nl/nederlands-voetbal/feyenoord-en-ajax-zeggen-samen-dankjewel-tegen-zorgverleners~a08dc1b2/>’ 
die hun werk verrichten aan ‘de frontlinie 
<https://twitter.com/debroervanroos/status/1240944322549350401>’, 
oftewel het ziekenhuis.

Sommige mensen worden hier zichtbaar enthousiast van, zoals 
amateurontwerpers op Reddit die van de gelegenheid gebruik maken om 
zelfgemaakte propagandaposters 
<https://www.reddit.com/r/thenetherlands/comments/fmc3lm/poster_n5_voor_de_strijders_in_de_ziekenhuizen/> 
vol gasmaskernostalgie te delen. Anderen, zoals longarts Thijs Feuth, 
voelen zich minder op hun gemak bij het gebruik van oorlogstermen:

Maar waarom wordt er in de berichtgeving over corona zo kwistig gebruik 
gemaakt van dit soort militaire metaforen? Volgens mediacriticus Kelly 
Mostert, die in de podcast /Het Redelijke Midden/ onlangs uitgebreid 
over dit onderwerp sprak <https://www.hetredelijkemidden.nl/10>, is het 
in dit geval in de eerste plaats erg nuttig omdat de enorme schaal en 
het gevaar van corona om een soort oorlogstactiek vraagt. 
“Regeringsleiders en virologen kunnen uit oorlogsmetaforen putten om de 
ernst van de situatie duidelijk te maken,” zegt Mostert. “Onze 
beschaving is op oorlog gefundeerd, dus dit soort termen liggen als het 
ware binnen handbereik.” We begrijpen allemaal hoe gevaarlijk een 
oorlogssituatie is, dus door de coronacrisis daarmee te vergelijken 
zullen mensen sneller bereid zijn om actie te ondernemen (of in dit 
geval, om binnen te blijven). Daarbij creëert het een gevoel van 
saamhorigheid − we zijn allemaal verenigd tegen een gemeenschappelijke, 
onzichtbare vijand, dus we kunnen elkaar maar beter een beetje bijstaan.

Mostert wijst me op /Metaphors We Live By/, een invloedrijk boek 
<https://www.youtube.com/watch?v=lYcQcwUfo8c> uit 1980 dat geschreven 
werd door taalwetenschappers George Lakoff en Mark Johnson. Metaforen 
zijn veel meer dan poëtische stijlfiguren, stellen zij: metaforen spelen 
een fundamentele rol in hoe wij onszelf en de wereld om ons heen 
waarnemen en ervaren. Een metafoor heeft simpel gezegd invloed op hoe we 
over bepaalde zaken nadenken. Op die manier kan beeldspraak doorsijpelen 
naar de realiteit.

Dat kan handig en inzichtelijk zijn, maar soms is het vervelend. Bij een 
veelvoorkomende ernstige ziekte als kanker wordt ook vaak gebruik 
gemaakt van oorlogsmetaforen, waarbij kankercellen als een vijandige 
troepenmacht een lichaam binnenvallen, waartegen patiënten dapper de 
strijd aangaan. Voor sommigen is dit een behulpzame analogie, die ze 
helpt om de moed erin te houden. Maar er is ook onderzoek 
<https://www.theguardian.com/society/2019/aug/10/war-cancer-metaphors-harm-research-shows> 
waaruit blijkt dat het gebruik van oorlogstaal kan zorgen voor 
psychologische druk op kankerpatiënten, waardoor ze juist fatalistisch 
worden. Het kan namelijk impliceren dat mensen die uiteindelijk niet 
genezen, niet hard genoeg gevochten hebben.

Ook aan het gebruik van oorlogsmetaforen in de coronacrisis zit een 
mogelijk negatieve kant. “Het kan zijn dat we ook de minder leuke dingen 
die bij oorlog horen makkelijker gaan accepteren,” aldus Mostert. Er is 
bijvoorbeeld een opleving van nationalistische gevoelens: ineens zitten 
we allemaal ademloos naar een toespraak van de koning te luisteren, en 
wordt minister-president Rutte aan alle kanten van het politieke 
spectrum bejubeld als de gedroomde staatsman. Dat is tot op zekere 
hoogte prettig, want het biedt troost en een gevoel van eendrachtigheid. 
Maar het moet wel mogelijk blijven om een kritische houding aan te 
kunnen nemen − want de dingen die je voor de coronacrisis niet leuk vond 
aan het koningshuis, bestaan nog steeds.

Daarbij komt dat er bij oorlog traditioneel gezien nogal nadruk komt te 
liggen op sterke mannen. “Het militaire domein is erg masculien, 
waardoor er niet vanzelfsprekend ruimte is voor vrouwen en 
lhbt-personen,” zegt Mostert. Toen Petra Stienen, Eerste Kamerlid voor 
D66, zich op Twitter hardop afvroeg 
<https://twitter.com/petra_stienen/status/1241047065481879554> of er 
ergens aandacht werd besteed aan gendergelijkheid tijdens de 
coronacrisis, volgde er een stortvloed van seksistische 
verontwaardiging. ‘Nu is niet de tijd voor identiteitspolitiek’, was de 
tendens, alsof emancipatie van vrouwen en minderheden een luxe gebakje 
is dat we ons alleen in tijden van absolute welvaart kunnen veroorloven.

“Het is niet per se goed of slecht om oorlogsmetaforen te gebruiken. 
Maar het is belangrijk om je ervan bewust te zijn welke dingen zo’n 
metafoor benadrukt, en welke dingen juist op de achtergrond blijven,” 
aldus Mostert. Uiteindelijk is een pandemie niet precies hetzelfde als 
een oorlog − ook al zijn de overeenkomsten soms treffend, op een gegeven 
moment gaat de vergelijking niet meer op.

VICE Canada - The definitive guide to enlightening information.

-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://www.tuxtown.net/pipermail/d66/attachments/20200324/31ce37b6/attachment-0001.html>