[D66] Experts: als we niet strenger ingrijpen, dreigen Italiaanse toestanden (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #51)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Algemeen Dagblad
Datum:  12 maart 2020
Auteur: Hanneke van Houwelingen en Chris van Mersbergen
URL:    
https://www.ad.nl/binnenland/experts-als-we-niet-strenger-ingrijpen-dreigen-italiaanse-toestanden~acab9a42/


Experts: als we niet strenger ingrijpen, dreigen Italiaanse toestanden
----------------------------------------------------------------------

Als Nederland niet per direct draconische maatregelen neemt tegen het 
coronavirus, zijn Italiaanse toestanden in ons land niet uit te sluiten. 
Daarvoor waarschuwt een groeiende groep experts.

Deskundigen stellen dat de overheid in heel het land strengere 
maatregelen moet afkondigen, zoals het verbieden van alle grote 
evenementen. Nu is die maatregel alleen in Brabant genomen. Gisteren 
werd bekend dat het aantal besmettingen in ons land met 121 is 
toegenomen, waardoor het totaal uitkomt op 503. Vijf mensen zijn 
inmiddels overleden. Wereldgezondheidsorganisatie WHO riep het virus 
gisteren uit tot pandemie, een epidemie op wereldwijde schaal.

Bovendien lijkt nieuw onderzoek uit te wijzen dat ook mensen voordat ze 
ziekteverschijnselen krijgen anderen kunnen besmetten (zie kader 
onderaan dit verhaal). Dat betekent dat het virus zich ook ongemerkt kan 
verspreiden, en dat er misschien veel meer mensen besmet zijn dan tot 
dusver bekend. 'Ik ben blij dat er maatregelen in Brabant zijn genomen, 
en hopelijk is het voldoende, maar daar ben ik niet zeker van', zegt 
epidemioloog Niel Hens van de Vlaamse Universiteit Hasselt, die samen 
met Leidse wetenschappers het nieuwe onderzoek leidde. 'Als we nu niet 
streng genoeg ingrijpen, gaan we misschien Italie achterna.'

Dat vindt ook Reinoud Bon, die 21 jaar lang actief was als inspecteur 
volksgezondheid. 'Ik heb nog geen enkele harde aanwijzing gezien die mij 
vertelt dat het hier anders zal gaan dan in Italie. De grafieken van de 
ontwikkelingen in Nederland lijken veel te veel op die van Italie twee 
weken geleden.'


Grote evenementen

Ook de Groningse microbioloog Alex Friedrich stelt daarom dat grote 
bijeenkomsten in heel het land moeten worden afgelast. Dezelfde roep 
klinkt in Belgie. Tot nu zijn in Nederland alleen in Brabant evenementen 
met meer dan duizend bezoekers, zoals eredivisiewedstrijden en 
carnavalsoptochten, verboden. Andere voetbalwedstrijden gaan gewoon 
door, met publiek, liet de KNVB gisteren weten.

In omringende landen zoals Duitsland worden veel voetbalduels afgelast 
of zonder publiek afgewerkt. De Duitse bondskanselier Angela Merkel 
vreest dat 'zestig tot zeventig procent' van de bevolking het virus 
uiteindelijk onder de leden zal krijgen.

Het RIVM laat in een reactie weten dat het kiest voor 'proportionele 
maatregelen'. 'We sluiten niet heel het land af', zegt woordvoerder 
Harald Wychgel. Bovendien heeft het RIVM nog zijn bedenkingen bij de 
resultaten van de nieuwe studie. 'De WHO en het Europees Centrum voor 
ziektepreventie en -bestrijding stellen tot nu toe dat er maar een heel 
kleine kans is dat je het virus kunt overdragen in de periode voor je de 
ziekteverschijnselen krijgt. Wij volgen die lijn.'


Handen schudden

Er is meer kritiek op de manier waarop de overheid omgaat met de 
bestrijding van het coronavirus. Waarom zijn we twee weken geleden, toen 
het coronavirus Nederland bereikte, bijvoorbeeld niet opgehouden met het 
schudden van handen? Het is een van de dingen die Reinoud Bon niet 
begrijpt. 'Eerst zeggen dat handenschudden prima is en dan maandag 
ineens vertellen dat we het niet meer moeten doen, dat is verwarrend. 
Het ondermijnt het gezag van de overheid.'

Bon (68) werkte 21 jaar lang voor de inspectie voor de gezondheidszorg, 
die zich destijds nog bezighield met de infectieziektenbestrijding. Hij 
is erg kritisch op de manier waarop Nederland het coronavirus bestrijdt. 
Volgens Bon verzaakt het ministerie van Volksgezondheid op het gebied 
van een essentiele taak: publieksvoorlichting. 
'Wereldgezondheidsorganisatie WHO roept landen op om de bevolking beter 
voor te lichten. Maar Nederland heeft nog geen goede, brede campagne 
opgestart. Het gedrag van mensen bepaalt hoe snel het virus zich 
verspreidt, en dus ook in hoeverre ziekenhuizen ontwricht raken, en onze 
economie wordt geraakt.'


Concrete adviezen

Adviesteksten op de website van het ministerie en het RIVM zijn 
belangrijk, zegt Bon. 'Maar dat is geen actieve publieksvoorlichting! 
Waar zijn de concrete adviezen voor specifieke groepen: voor het reizen 
per trein, voor kappers, winkeliers, voor de kinderopvang, het 
uitgaansleven? Hoe bereik je mensen met een verstandelijke beperking? Ik 
mis een SIRE-achtige campagne waarmee je actief een groot publiek 
bereikt. Je had dit allemaal voor kunnen bereiden, want je wist in 
januari dat het eraan kwam.'

De logica in de maatregelen ontbreekt, vindt de oud-inspecteur. 'Je 
krijgt als Brabander het advies om niet naar je werk te gaan, maar mag 
nog wel naar de kroeg. Dat begrijpen mensen toch niet?' Ook Niel Hens, 
epidemioloog aan de Universiteit Hasselt, stelt dat de richtlijnen 
'duidelijker' en 'strenger' moeten. De extra maatregelen in Brabant 
zouden voor het hele land moeten gelden. 'Schort overal tijdelijk de 
publieke bijeenkomsten op, beperk het aantal sociale contacten en werk 
zoveel mogelijk thuis,' adviseert hij.


Vooraf ingrijpen

Henk van Gerven, SP-Kamerlid en oud-huisarts, is ook voor een stevigere 
aanpak. 'Je ziet het aantal ongecontroleerde besmettingen toenemen. We 
hadden al veel eerder over moeten gaan op het stoppen met handen 
schudden.' Van Gerven vindt ook dat grote evenementen in heel het land 
verboden zouden moeten worden. 'Je moet vooraf ingrijpen. Anders loop je 
echt achter de feiten aan.'

Minister Bruno Bruins (Medische Zorg) zegt in een reactie heel goed te 
begrijpen dat mensen zich zorgen maken over hun gezondheid en die van 
hun familie. 'Daarom vind ik goede informatie en communicatie ontzettend 
belangrijk. Deze informatie moet voor iedereen begrijpelijk, 
toegankelijk en eenduidig zijn. We hebben speciale aandacht voor het 
bereiken van kwetsbare groepen. Natuurlijk kijken we voortdurend waar we 
onze informatievoorziening kunnen finetunen en verbeteren. Dat is 
namelijk nooit af.'

Bruins stelt dat via het speciale informatienummer 0800-1351 de 
afgelopen 12 dagen al meer dan 50.000 publieksvragen zijn beantwoord. 
'We voegen op de website en het informatienummer steeds nieuwe vragen en 
antwoorden toe. De informatiebehoefte sluit daardoor aan op 
verschillende doelgroepen.'


Logisch en proportioneel

Niet iedereen deelt de kritiek op het functioneren van de overheid. 
Sterker nog: de meeste experts staan vierkant achter de manier waarop 
het coronavirus in Nederland tot nu toe is aangepakt, zegt 
arts-microbioloog Marc Bonten van het UMC Utrecht. 'Het is heel 
makkelijk om kritiek te hebben. Maar ga er maar eens aan staan. Dit is 
een virus dat je nog niet goed kent, elke dag komen er nieuwe inzichten 
op ons af. Ik zou zeggen dat er tot nu toe logisch en proportioneel 
gereageerd is. Wat moet je dan: meteen het hele land platleggen? Geen 
eredivisievoetbal in Groningen als daar geen enkel besmettingsgeval is?' 
(Inmiddels zijn er ook in Groningen coronabesmettingen geconstateerd, 
red.)

Niet alleen de overheid moet meer doen, ook de burger moet zichzelf 
kritischer in de spiegel aankijken, vindt Andreas Voss, hoogleraar 
infectiepreventie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. 'De publieke 
opinie moet nu echt omslaan, in heel Nederland. Iedereen moet beseffen 
dat de adviezen die je krijgt van het RIVM geen grapjes zijn. Alleen als 
we nu de schouders eronder zetten, kunnen we de stijgende curve van het 
aantal besmettingen misschien nog ombuigen. We moeten ons leven echt 
aanpassen.'

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Kader. Nieuw onderzoek: corona eerder besmettelijk

Samen met onderzoekers van het LUMC in Leiden toonde Niel Hens, 
epidemioloog aan de Universiteit Hasselt, aan dat coronapatienten die 
nog geen ziekteverschijnselen vertonen, toch anderen kunnen besmetten. 
Die 'onzichtbare' periode van de ziekte lijkt volgens het nieuwe 
onderzoek riskanter dan aanvankelijk werd aangenomen.

Hens baseert zich op gegevens van ruim tweehonderd coronapatienten in 
Singapore en China. Een aanzienlijk deel van hen gaf het virus door aan 
anderen, nog voordat ze last kregen van een snotneus, hoestbuien of 
koorts. De precieze percentages zijn nog onzeker, maar Hens durft te 
zeggen dat het virus besmettelijker is dan we dachten. 'Die periode 
voordat patienten ziek worden lijkt niet verwaarloosbaar.'

Begin deze week zei Jaap van Dissel, directeur van het Centrum 
Infectieziektebestrijding van het RIVM, nog in deze krant dat 
verspreiding van het virus 'onwaarschijnlijk' is wanneer mensen geen 
klachten hebben. 'Je hebt nu eenmaal een hoest of nies nodig om als 
virus in een druppeltje van de ene keel op de andere over te gaan,' 
aldus Van Dissel.

Volgens Hens is het besmettingsgevaar er dus wel degelijk. 'Mensen 
zitten wel twintig keer per uur aan hun gezicht. Als je eerst aan je 
mond zit en daarna iemand een hand geeft, kun je het virus overdragen. 
Maar nuance is op zijn plaats: we denken nog altijd dat het virus het 
gemakkelijkst verspreid wordt wanneer mensen echt ziek zijn en veel 
hoesten en niezen.'

De incubatietijd van de ziekte is gemiddeld vijf dagen. 'Het virus zal 
zich eerst in je lichaam moeten vermenigvuldigen voordat je het op een 
ander kunt overdragen. Wij denken, op basis van een Canadese studie die 
onze resultaten onderschrijft, dat je twee tot drie dagen voordat je de 
eerste ziekteverschijnselen krijgt anderen kunt besmetten.'

Overigens vindt Hens dat het RIVM niet te laat heeft ingegrepen. 'Er was 
en is veel onduidelijkheid over het virus. Maar als we Italie niet 
achterna willen gaan, moeten we nu wel ingrijpen.'

Het RIVM heeft nog zijn bedenkingen bij de resultaten van de nieuwe 
studie, die vooralsnog alleen gepubliceerd is op de medische 
'sneak-preview-site' MedRxiv. De analyse moet nog gefactcheckt worden 
door collega-epidemiologen. 'We hebben onze twijfels of de 
coronapatienten die zijn gevolgd in de studie precies wisten wanneer ze 
ziekteverschijnselen hadden. De meeste mensen zien een snotneus niet als 
ziekteverschijnsel, terwijl we inmidels weten dat je in die fase het 
virus kunt doorgeven,' aldus een woordvoerder. Het RIVM volgt bovendien 
de lijn van de wereldgezondheidsorganisatie WHO, die steeds heeft 
gesteld dat de kans heel klein kans is dat je het virus kunt overdragen 
in de periode voor je de ziekteverschijnselen krijgt.

--------
(c) 2020 DPG Media