[D66] Tegengeluid Maurice de Hond over Covid-19 (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #231)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Algemeen Dagblad
Dstum:  27 juni 2020
Auteur: Sander van Mersbergen & Marcia Nieuwenhuis
URL: 
https://www.ad.nl/binnenland/maurice-de-hond-ze-zitten-er-gewoon-naast-dat-heb-ik-aangetoond~a25e21c2/
Ref:    https://www.youtube.com/watch?v=yKqnvvJBb5c
         https://www.youtube.com/watch?v=E4j0T13HQSU


Maurice de Hond: 'Ze zitten er gewoon naast, dat heb ik aangetoond'
-------------------------------------------------------------------

Opiniepeiler Maurice de Hond (72) is uitgegroeid tot de held van alle 
Nederlanders die af willen van de 1,5 meter. Maar de gevestigde orde 
negeert hem, en dat steekt. 'Ik onderbouw mijn stukken beter dan bijna 
iedereen die op tv komt.'

De momenten waarop de naam van zijn op 3 juni overleden zoon Marc valt, 
zijn de enige waarop Maurice de Hond stilte verkiest boven praten. 
Bravoure maakt plots plaats voor kwetsbaarheid. Het zijn zeldzame 
rustpunten in een bijna drie uur durend gesprek, dat zich misschien nog 
wel het beste laat omschrijven als een introductie in het 
corona-evangelie van De Hond. Zijn gloedvolle betoog begint al beneden 
in de lift, onderweg naar zijn ruime, sfeervolle penthouse met uitzicht 
op de Amstel. Het stopt pas als zijn vrouw Mari hem vanuit een andere 
kamer belt, met de vraag of het interview nu niet lang genoeg geduurd 
heeft.

Met de 34 jaar jongere Mari, die hij in 2001 op Cuba leerde kennen, 
heeft De Hond een 11-jarige dochter, Daphne. Zij ondervindt aan den 
lijve hoezeer haar vader zich in het coronadossier heeft vastgebeten. 
Ondanks het opheffen van de intelligente lockdown gaat ze nog steeds 
niet naar school. De schoolleiding ventileert niet, want dit staat niet 
in het protocol voor basisscholen. Maar volgens vader Maurice zijn 
leerlingen daardoor in gevaar. Sterker nog: door het ventilatiebeleid 
zijn er in zijn ogen onnodig veel doden gevallen. Als we niet uitkijken 
worden dat er volgens De Hond nog veel meer. Daarover later meer.


Noodlot

Op de grote woonkamertafel ligt een half afgemaakte Jan van 
Haasteren-puzzel, een project van Mari. De Hond - rood-wit-blauw geruit 
bloesje, gympen met losse veters - schenkt zijn gasten een glas water in 
en neemt plaats.

Goed, over Marc dus. 42 was hij nog maar. Een ongeneeslijke vorm van 
blaaskanker werd hem fataal. Het was niet de eerste keer dat het noodlot 
hem trof. Op zijn 25ste raakte Marc verlamd door een een medische fout 
bij een operatie. Als presentator, theatermaker en rolstoelbasketballer 
werd zijn zoon een boegbeeld voor mensen met een beperking.


Hebben jullie tijdens zijn laatste levensfase hinder ondervonden van de 
coronamaatregelen?
'Ja. In de laatste maanden van zijn leven zijn we zes weken op afstand 
gebleven. Hij was doodsbang dat hij besmet zou raken en daardoor naar 
het ziekenhuis zou moeten. Dan kon hij geen afscheid nemen van zijn 
familie.'


Is dat een discussiepunt geweest?

'Nee, ik respecteerde zijn wens, omdat ik zijn angst begreep. Hij lag in 
die tijd wel vier keer in het ziekenhuis met koorts. We hebben elkaar in 
de tuin gezien, door het raam. Maar ik vond toen al dat die 
voorzichtigheid niet nodig was. Ik heb hier verschillende 
luchtbevochtigers staan, hij had er thuis ook zes, en zijn woning was 
goed geventileerd. Dan is er geen risico. Later hebben we elkaar wel 
weer gewoon gezien. Maar ik heb hem door de belemmeringen zes weken lang 
niet kunnen knuffelen.'

Op de vraag of zijn persoonlijke pijn ervoor zorgt dat hij nu zo fel is, 
reageert hij beslist. 'Nee, nee, nee, dat heeft er helemaal niks mee te 
maken.' Feit is dat hij zich de afgelopen maanden als een bezetene op 
het coronadossier heeft gestort. Het leverde hem fans op, een nog immer 
groeiende schare. Een optreden bij de online talkshow Cafe Weltschmerz 
telt op YouTube kreeg ruim een half miljoen weergaven. Dagelijks krijgt 
hij naar eigen zeggen honderden mails. 'Mensen bedanken me. Na het lezen 
van je blog durf ik eindelijk weer naar buiten, schrijven ze dan 
bijvoorbeeld.'


Halve amateurs

Bij topvirologen, inmiddels halve BN'ers, wekt zijn opstelling juist 
ergernis. Inhoudelijk is er kritiek - ze vinden hem eenzijdig en veel te 
stellig - maar het gaat ook om de vorm. Op zijn website worden ze als 
halve amateurs weggezet. De Hond beschuldigt RIVM-modelleur Jacco 
Wallinga van het verspreiden van leugens. Marion Koopmans, toch een 
internationaal erkend virologe, debiteert volgens De Hond redeneringen 
'van basisschoolniveau'. Leden van het Outbreak Management Team, die 
deze site sprak, stellen dat de opiniepeiler annex viroloog op deze 
manier elke genuanceerde discussie onmogelijk maakt.

Als De Hond dit hoort, moet hij zichtbaar moeite doen om niet in woede 
uit te barsten. Met duim en wijsvinger pakt hij zijn neus vast, en 
schudt nee. Hij legt zijn hand op zijn borst en hapt naar adem. 'Ik vind 
het zo vals dat ze dat zeggen. Ik heb op een nette manier geprobeerd om 
de discussie aan te gaan. Ik voorzag in maart dat er onnodig mensen dood 
zouden gaan in zorginstellingen door ventilatiesystemen. Er moet van hem 
zoveel mogelijk frisse lucht van buiten naar binnen en bij lucht die 
gecirculeerd wordt moet het virus onschadelijk worden gemaakt, 
bijvoorbeeld door filters. Hoog in de politiek heb ik gesmeekt om 
handelend op te treden of me achter de schermen met mensen van het RIVM 
te laten praten. Via Asscher, via Van Rijn, via Rutte. Maar het antwoord 
was: het RIVM en het OMT bepalen zelf met wie ze praten. En dan zeggen 
ze nu dat mijn toon te fel is om een gesprek aan te gaan!'


U vindt dat u recht hebt op een plek 'aan tafel'. Maar waarom? U bent 
een van de zeventien miljoen burgers in Nederland.

'Wacht even. Ik ben wetenschapper, sorry hoor. Ik onderbouw mijn stukken 
beter dan bijna iedereen die op tv komt. Die roepen vaak maar wat. Ik 
doe het altijd op basis van studies. Eind april schreef ik een blog over 
de zeer kleine kans op besmettingen in de buitenruimte. Op basis van 
twee nieuwe studies, een Chinese en een Amerikaanse, en andere 
inzichten, bijvoorbeeld het feit dat er op Lesbos geen grote uitbraak 
was, concludeerde ik dat er buiten amper besmettingsgevaar was. 's 
Avonds lieten ze dat bij Op1 zien. Jan Kluytmans (arts-microbioloog, 
red.) zat daar aan tafel en noemde het 'een mening'. Ik werd afgemaakt 
op sociale media. Terwijl, als er iemand zomaar een mening gaf, was hij 
het.'

De Hond is al sinds Hemelvaartsdag (21 mei) niet meer in een van de 
grote talkshows verschenen om over het coronavirus te praten. Kranten 
bellen amper. Het steekt hem. 'Media laten hun oren hangen naar de usual 
suspects. In het begin begrijp ik dat, die mensen hebben meer ervaring, 
hebben ervoor gestudeerd. Maar op een gegeven moment ontdek je dat het 
ook maar mensen zijn. En ze zitten er gewoon naast, dat heb ik allang 
aangetoond. De Marion Koopmansen van deze wereld blijven mensen bang 
maken voor een tweede golf, blijven waarschuwen om toch vooral uit te 
kijken als ze buiten zijn. Terwijl dat allang niet meer nodig is. Ik 
vind het verschrikkelijk dat relevante info nu niet naar buiten komt en 
veel mensen onnodig bang thuis zitten.'


Kunt u het zich voorstellen dat mensen moesten wennen aan Maurice de 
Hond als viroloog? Ze kennen u van de Steve Jobs-scholen, de Deventer 
moordzaak, de millenniumbug: avonturen die niet allemaal succesvol 
afliepen.

'In het begin misschien wel. Angela de Jong schreef nadat ik op tv was 
dat ik me weer moest terugtrekken achter mijn Ikea-bureautje. Maar 
journalisten moeten mij op mijn werk beoordelen, niet op de persoon. 
Kijk dan naar mijn stuk en zeg waar ik de mist in ga.'

Tijd voor de inhoud. De centrale stelling van De Hond is kortweg dat het 
RIVM er bij de analyse van de verspreiding van het coronavirus helemaal 
naast zit. Dat is nogal een stelling: het hele overheidsbeleid is erop 
gebaseerd, evenals de maatregelen die genomen worden om te voorkomen dat 
er een nieuwe uitbraak komt. Het RIVM stelt in de officiele standpunten 
dat besmettingen vooral plaatsvinden via 'grote' druppels, die vrijkomen 
bij hoesten of niezen. De 1,5 meterregel komt daaruit voort, en het 
gebruik om elkaar geen handen te geven of te knuffelen.

De Hond ziet het anders. Hij stelt dat het virus vooral besmettingen 
oplevert via hele kleine druppels, die vrijkomen als mensen zingen en 
praten. In slecht geventileerde binnenruimtes met een lage 
luchtvochtigheid blijven deze druppeltjes zweven, is zijn stelling, en 
ademen andere mensen deze microdruppels - aerosolen genaamd - weer in. 
En als ze dat gedurende een lange tijd doen, worden de longen 
geinfecteerd. Dat kan met veel mensen tegelijk gebeuren, op zogeheten 
superspread-events. Aerosolen, stelt De Hond, zijn verantwoordelijk voor 
95 procent van de coronabesmettingen. In de loop der tijd bouwde hij in 
zijn hoofd een soort model dat waterdicht verklaart waarom aerosols de 
hoofdrol spelen in de verspreiding van het virus - dat is althans zijn 
overtuiging.


Wanneer dacht u: ik bijt me vast in het coronavirus?

'In januari zag ik dat er iets bijzonders aan de hand was in Wuhan. Ik 
ben nieuwsgierig aangelegd, en ben gaan lezen. In de tweede week van 
februari was ik ervan overtuigd dat het groot zou worden. Toen heb ik 
zelf een aantal voorzieningen getroffen. Ik heb meer cash in huis 
gehaald, meer eten, meer medicijnen, mondkapjes.'


Hoe zien uw dagen er sindsdien uit?

'Ik word meestal rond een uur of vier wakker. Dan kijk ik naar de 
reacties op mijn blog, en lees ik de nieuwe wetenschappelijke studies 
waar lezers me over tippen. Als er iets nieuws en interessants 
verschijnt, weet ik het binnen een uur.'


U staat 's morgens om vier uur op?

'Ja. Ik heb weinig slaap nodig, meestal ga ik rond half twaalf naar bed. 
Tot 1981 had ik altijd het gevoel dat ik acht uur nodig had. Als het de 
ene nacht zeven uur was, moest het de volgende dag negen zijn. Ik weet 
nog precies de dag waarop het veranderde. Ik kreeg een computer die 
vanuit huis verbonden was met kantoor. Ik vond het fascinerend. 
Sindsdien weet ik dat als je echt vol adrenaline ergens mee bezig bent, 
je niet zoveel slaap nodig hebt.'


Wat ontdekte u tijdens uw nachtelijke zoektochten?

'Ik ben sociaal geograaf. Ik kijk naar patronen. In mijn hersens 
ontstaat een soort model. Als ik dan data zie, dan weet ik of het past 
of niet. Als het niet past weet ik: of ik moet mijn model aanpassen, of 
ik moet de studie nog eens heel goed bekijken omdat er wellicht iets 
fout is gegaan. Ik zag dat corona tot begin maart vooral uitbrak in 
landen waar het wat kouder was, waar normaal ook de griep heerste. In de 
tweede week van maart kwam er een wetenschappelijk onderzoek dat mijn 
gevoel onderbouwde. De uitbraken vonden plaats op plekken waar het 
tussen de 4 en 11 graden was, en waar de luchtvochtigheid op dat moment 
laag was, minder dan 6 gram per kilogram.'

De Hond, die meteen toegeeft dat hij tot die tijd niks wist van 
luchtvochtigheid en het eventuele verband met virussen, vervolgt zijn 
betoog. Daarin knoopt hij de ene studie aan de andere, springt hij over 
naar het verband tussen luchtvochtigheid en het traditionele griepvirus, 
gaat het over Japanse onderzoekers, Zweedse, Amerikaanse. Hij vertelt 
over uitbraken in Irak, Denpasar (Indonesie) en Qatar, inclusief de data 
waarop die plaatsvonden. Vriend en vijand geven toe: De Hond is verrekte 
slim, en weet waar hij het over heeft.


Tekentafel

Toen er plots uitbraken waren op plaatsen waar het warmer was dan 11 
graden, moest zijn model terug naar de tekentafel. Hij ontdekte 
vervolgens - onder meer met behulp van Wikipedia - dat 
besmettingsaantallen in Ecuador en Brazilie vijf dagen na een enorme 
hoosbui en onweer explodeerden. Met behulp van zijn Cubaanse vrouw, 
bekend met Latijnse gebruiken, vond hij een verklaring. 'Als het regent, 
gaan mensen met zijn allen binnen zitten. De ramen staan dan wel open, 
maar het regent zo hard dat de lucht niet weg kan: buiten hangt een 
soort regengordijn. De ventilator vaak uit, uit angst voor kortsluiting. 
Daardoor ontstaat een situatie waarin aerosolen kunnen blijven hangen.'

Het is het type knip- en plakwetenschap waar wetenschappers van gruwen. 
Er kan op het eerste oog wel een verband zijn, zeggen zij, maar toon 
eerst maar eens aan of dat verband causaal is, of het ene echt leidt tot 
het ander. Over het heilige geloof van De Hond in de rol van aerosolen 
zijn de meningen op zijn zachtst gezegd verdeeld. Hard, wetenschappelijk 
bewijs voor de claim ontbreekt, wordt gesteld.


Zeer beperkt

Sommige virologen geloven er helemaal niet in, sommigen een beetje. 
RIVM-topman Jaap van Dissel, voorzitter van het OMT: 'Aerosolen bestaan 
uit grotere en kleinere druppeltjes. Onze opvatting is dat de rol van 
kleine druppeltjes in de verspreiding van het virus zeer beperkt is. Als 
verspreiding alleen aerogeen was, dat wil zeggen door die kleine 
druppeltjes die lang in de lucht blijven hangen, dan waren we nu nog 
lang niet zover geweest met de bestrijding van het virus. Tegelijkertijd 
is het prima als iemand als Maurice de Hond ons scherp houdt.'

Virologen wijzen erop dat in kleine druppeltjes maar weinig besmettelijk 
materiaal zit. De meeste steun vindt De Hond nog bij Christian Drosten, 
de Duitse topviroloog die een cultstatus heeft bij aanhangers van de 
aerosolen-theorie. Hij stelt dat besmetting via aerosolen een 
belangrijke rol speelt, misschien zelfs een grotere dan besmetting via 
druppels. De algehele teneur: aerosolen kunnen een rol spelen, maar 
zeker niet in de mate die De Hond beweert.


Gezond verstand

Maar, vraagt De Hond zich op zijn beurt af: kan Nederland het zich wel 
permitteren om in deze crisis op keihard wetenschappelijk bewijs te 
wachten, terwijl in andere landen die mening al veel verder is 
verschoven? 'Ab Osterhaus zei het nog in jullie krant. Over aerosolen is 
misschien nog niet alles bekend, maar je gezond verstand zegt dat er een 
verband is. Hou daar dan rekening mee!'

Nieuwe grote uitbraken worden door De Hond allemaal geanalyseerd, en 
getoetst aan zijn model. 'De situatie in slachthuizen kun je er precies 
mee verklaren, want dat gebeurt wereldwijd. Dat ligt niet aan de woon- 
of vervoersomstandigheden, anders zou het ook in andere sectoren wel 
gebeuren. Het ligt aan de lage temperaturen waarin mensen werken, 
waardoor het virus lang in de lucht kan blijven zweven. De Duitse 
autoriteiten houden daar inmiddels rekening mee. En neem de zangkoren, 
waar tientallen mensen tegelijk besmet raken. We kennen wereldwijd meer 
dan vijfhonderd superspread-events, waarbij meer dan honderd mensen 
besmet zijn geraakt. De aerosoltheorie verklaart waarom. Maar omdat 
Koopmans en Van Dissel daar niet aan willen, blijven ze maar roepen dat 
dat gebeurt omdat mensen samen koffie stonden te drinken. Het is gewoon 
niet logisch, en ze tonen ook niet aan dat het klopt wat ze zeggen.'


Schoen naar de tv

In huize De Hond is het een verhitte bedoening, dezer dagen, en dat komt 
niet alleen door het weer. Als hij de door hem inmiddels bijna verachte 
virologen op het scherm ziet verschijnen - 'de meesten zijn overigens 
heel aardig' - heeft hij naar eigen zeggen regelmatig de neiging een 
schoen naar de tv te gooien. 'Bijvoorbeeld op de dag dat bleek dat 
Hemelvaartsdag helemaal niet tot extra besmettingen had geleid. Ik 
dacht: nou, vanavond zullen ze op tv wel vertellen dat mensen niet meer 
bang hoeven te zijn om naar buiten te gaan, wellicht dat de 1,5 meter 
daar kan vervallen. Maar toen zat Koopmans er, om te vertellen over de 
tweede golf in Iran, nota bene.'


Waarom heeft u er zo'n moeite mee dat mensen tot voorzichtigheid worden 
aangespoord?

'We plegen harakiri op onze samenleving', zegt hij, verwijzend naar de 
samoerai-traditie waarbij zelfmoord gepleegd werd met het eigen zwaard. 
'Door mensen zo bang te maken, beinvloeden we hun gedrag. Ze durven niet 
naar buiten, niet naar een restaurant. Dat je dat half maart deed: 
prima. Toen ging het heel hard met de besmettingen, en mensen waren 
oprecht bang. Half april was er al minder aanleiding toe. Maar dat je 
het in juni nog doet... Het heeft zoveel consequenties: economisch en 
sociaal en voor de volksgezondheid. Dit is de grootste crisis sinds de 
Tweede Wereldoorlog. Het is ieders plicht om mensen goed te informeren. 
Op dit moment is het virus gewoon weg. Toch worden mensen bang gemaakt. 
Dat ontgaat mijn logisch brein, daar word ik ongeveer gek van.'


Wat gebeurt er dan, in uw hoofd?

'Vergelijk het maar met iemand die constant met een krijtje op een bord 
schrijft, dat het zo piept dat je hele lichaam het voelt. Hoe durf je 
dit te zeggen, denk ik dan. Als je niet beter weet, oke. Maar je bent 
een wetenschapper...'


U stelt dat het RIVM een schip bestuurt dat keihard op een rots afvaart. 
Daarmee maakt u mensen toch ook bang?

'Nee, dat is gewoon de beschrijving van een situatie. Het RIVM vaart met 
oude zeekaarten. Ze blijven uitgaan van besmetting door grote druppels. 
Daarmee nemen we gigantische risico's. Als we voor november niet alle 
ventilatiesystemen aanpassen in de strijd tegen corona, komen er weer 
grootschalige nieuwe besmettingen. We moeten deze maanden besteden om 
alle zorginstellingen, kantoren, bioscopen, theaters, et cetera 
coronaproof te maken. Maar er gebeurt niks.'

De Hond wil niets liever dan de discussie aangaan met de mensen die het 
nu voor het zeggen hebben. Hij wil ze overtuigen om zeker buiten 
onmiddellijk de 1,5 meterregel af te schaffen, en in plaats daarvan werk 
te maken van ventilatierichtlijnen. Hij wil ze vertellen dat ze hun 
dataverzameling niet op orde hebben, dat het voor een goede beheersing 
van het virus essentieel is dat de GGD beter registreert, zodat als het 
ergens misgaat meteen gericht wordt gehandeld. 'We accepteren dat er 
nieuwe ziekenhuisopnames worden gemeld die in werkelijkheid twee maanden 
oud zijn. We zijn drie maanden verder en de GGD's en het RIVM doen qua 
dataverzameling nog niet eens de basale dingen goed.'


Gelijk

Het mag duidelijk zijn: degene die op zijn uitnodiging ingaat, zal een 
tot de tanden gewapende man tegenover zich treffen. De Hond is nogal 
overtuigd van zijn eigen gelijk, en van de juistheid van zijn analyses. 
Als hij gewezen wordt op een nogal stevige stelling in zijn blog over 
besmettingen in Zuid-Holland, waarin hij zonder waterdichte onderbouwing 
het RIVM en deze krant te kakken zet, volgt een discussie van liefst 
dertien minuten. Die eindigt niet met een mea culpa en ook niet met de 
conclusie dat alle partijen hun werk misschien iets beter hadden kunnen 
doen. De Hond blijft erbij dat hij toch in elk geval het 'minst 
ongelijk' had.

'Mijn vader vergeet soms dat je een publiek ook voor je moet winnen', 
zei zoon Marc onlangs in de Volkskrant, in zijn afscheidsinterview. 'Hij 
gaat op een berg staan en roepen: 'Ik heb gelijk, ik heb gelijk!' 
Terwijl het helpt als je dan ook een beetje sympathiek overkomt. Maar ik 
ben ongelooflijk trots op hem. Hij weet wel degelijk hoe het echt zit.'


U bent 72. Waarom gaat u eigenlijk niet lekker op uw balkon zitten?

'Gedurende de grootste crisis die Nederland kent sinds 1945? Ik vind het 
verschrikkelijk om te zien dat duizenden mensen onnodig doodgaan. 
Driekwart van de sterfgevallen in de verzorgingshuizen was te voorkomen 
geweest, als we in maart al naar de rol van ventilatie hadden gekeken. 
Ik zou mezelf niet in spiegel kunnen aankijken als ik niks deed. Mijn 
vrouw Mari begrijpt dat, en Marc begreep het ook.'


Zou u ja zeggen als het RIVM u een baan aanbood?

'Een baan? Ik zou het vrijwillig doen. In het belang van Nederland. Ik 
zeg niet dat ze overal naar moeten luisteren, maar ik heb zoveel 
kennis...'

--------
(c) 2020 DPG Media B.V.