[D66] Nederlands corona-vaccin beschermt apen tegen corona (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #260)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Volkskrant
Datum:  31 juli 2020
Auteur: Maarten Keulemans
URL:    
https://www.volkskrant.nl/wetenschap/nederlands-vaccin-beschermt-apen-tegen-corona-en-is-klaar-voor-de-volgende-stap-mensproeven~b9345854/
Ref:    https://www.nature.com/articles/s41586-020-2607-z


Nederlands vaccin beschermt apen tegen corona en is klaar
voor de volgende stap: mensproeven
---------------------------------------------------------

Met mooie rapportcijfers gaat het 'Nederlandse' coronavaccin van de 
Leidse farmaceut Janssen de volgende onderzoeksfase in: die van proeven 
op de mens. Bij apen bleek het vaccin vijf van de zes ingeente apen 
volledig te beschermen tegen het virus, en een nagenoeg volledig.

Dat belooft veel goeds, zeggen ook onafhankelijke vaccinwatchers. 'Dit 
zijn de eerste data die we van ze zien. En het ziet er heel goed uit, 
beter eigenlijk nog dan het Oxfordse vaccin', zegt Cecile van Els, 
immunoloog bij het RIVM en hoogleraar vaccinologie aan de Universiteit 
Utrecht. 'I like the J&J vaccine', schrijft de vooraanstaande 
farmacieblogger Derek Lowe, in een bespreking van vijf vaccinkandidaten. 
'J&J' staat voor Johnson & Johnson, moederbedrijf van het Leidse 
Janssen.

Naar nu blijkt, heeft Janssen achter de schermen niet een, maar liefst 
zeven vaccins getest, elk met een iets andere moleculaire lading aan 
boord. Het vaccin dat eruit springt is het vaccin met de aanduiding 
'S.PP' op het etiket. Al na een prik bleek de inenting apen te 
beschermen tegen pogingen ze met het echte coronavirus te besmetten.


Virus niet meer in de neus

Daarmee kan het vaccin door naar de volgende fase: een ronde waarin men 
het vaccin in verschillende doseringen test op de mens, op bijwerkingen 
en werkzaamheid. Momenteel rondt Janssen daartoe de werving af van 375 
menselijke deelnemers. 'Ik verwacht wel dat dit vaccin iets gaat doen', 
zegt Van Els.

Hoopgevend is vooral dat het vaccin er bij apen voor zorgde dat het 
virus zich niet meer kan nestelen in de neus. 'Dat is heel bemoedigend, 
omdat we weten dat bescherming in de neus echt heel ingewikkeld is', 
zegt Hanneke Schuitemaker, hoofd virale vaccins bij Janssen. 'Als dit 
resultaat een vertaling krijgt in de mens, zou dat ook de overdracht van 
het virus van mens naar mens remmen.'

Daarin zou het Leidse vaccin verschillen van een andere kanshebber, het 
vaccin van de Universiteit van Oxford. Met dat vaccin ingeente apen 
werden weliswaar minder ziek, maar maakten nog wel virusdeeltjes aan. 
Dat zou betekenen dat ze nog steeds anderen kunnen besmetten.


Minder T-cellen

Uit de resultaten die het Leidse team donderdag online publiceerde in 
Nature, blijkt dat het vaccin in elk geval antistoffen opwekt die het 
'vrij zwemmende' virus in de bloedbaan vangen. Veel minder aanwezig zijn 
de zogeheten T-cellen, de 'bezemploeg' die al geinfecteerde cellen 
moeten opruimen en helpen bij de opbouw van de immuunrespons.

Maar Van Els verbaast dat niet. 'Dit is wat je hoopt te zien', zegt ze. 
'Antistoffen lekken ook door naar de slijmvliezen van de luchtwegen, 
waar ze gaan zitten wachten: komt er een virus binnen?' Dat Schuitemaker 
weinig T-cellen vond, kan volgens Van Els komen door het moment waarop 
men de apen onderzocht. 'Het zou zomaar kunnen dat de T-cellen toen 
alweer weg waren uit het bloed.'

Het vaccin bestaat uit een onschuldig verkoudheidsvirus, dat met 
genetische technieken is verkleed als coronavirus. Daarop kan het 
immuunsysteem 'oefenen' om het echte coronavirus te herkennen.


De teller weer op nul

Een van de cruciale vervolgvragen, denkt Van Els, is hoe het vaccin zich 
gedraagt bij verschillende leeftijdsgroepen. 'Vooral bij ouderen. We 
weten dat vaccins bij hen altijd wat lastiger aanslaan. Terwijl dit de 
doelgroep is die er het meest aan zal hebben.'

Op dit moment zijn er wereldwijd een kleine 200 vaccins in ontwikkeling, 
waarvan er 37 worden getest op mensen. Volgens Janssen zou het Leidse 
vaccin begin 2021 gereed kunnen zijn voor gebruik.

Zover is het nog niet, waarschuwt Van Els. 'De teller gaat nu weer op 
nul. We zullen stap voor stap moeten zien hoe dit vaccin uitpakt bij de 
mens. Er zijn nog een hoop horden die we moeten nemen voordat we echt 
kunnen zeggen: we hebben hem.'

--------
(c) 2020 2020 DPG Media B.V.