[D66] System Crasher

[A.OUT]

https://www.vpro.nl/cinema/lees/artikelen/specials/2020/System-Crasher-prijswinnend-Duits-drama-over-jeugdzorg.htm



Prijswinnend Duits drama van Nora Fingscheidt

25 februari 2020, Alex Mazereeuw

In het Duitse drama System Crasher (originele titel: Systemsprenger) 
volgen we een meisje dat in het jeugdzorgsysteem buiten de boot valt. 
Aangrijpende fictie of akelige realiteit? 'Overal zitten schotjes tussen.'

‘Stelletje kutten, flikker een eind op!’ Een jong meisje gooit na een 
vechtpartij op het schoolplein uit frustratie speelgoed naar het raam 
van een lokaal. ‘Maak je geen zorgen, het is veiligheidsglas,’ roept 
iemand binnen nog. Even later breekt de ruit alsnog. Het meisje 
schreeuwt hen na: ‘Ik haat jullie!’

Deze ontvlambare Benni is een zogenaamde system crasher, een onofficiële 
term die gebruikt wordt voor kinderen die vastlopen in het 
hulpverleningssysteem. Door hun complexe zorgbehoeften passen ze niet 
binnen de bestaande structuren van het jeugdzorgsysteem, en belanden ze 
tussen wal en schip. Op een normale school kunnen ze niet aarden. Thuis 
wonen lukt vaak niet meer.

De documentaireachtige fictiefilm System Crasher (regie: Nora 
Fingscheidt) – winnaar van de Zilveren Beer op het afgelopen 
filmfestival van Berlijn – laat op een hartverscheurende manier zien hoe 
akelig de realiteit is voor zo’n system crasher. De crasher in kwestie 
is de negenjarige Benni, een verbluffende hoofdrol van de Duitse Helena 
Zengel. Vanuit het niets kan de ogenschijnlijk onhandelbare Benni een 
woedeaanval krijgen, iets wat te herleiden is tot een geweldstrauma in 
haar babytijd. Ondertussen hobbelt ze van woongroep naar woongroep en 
zitten hulpverleners met de handen in het haar.

Moeilijke thematiek, die extra hard zal binnenkomen bij kijkers die in 
eenzelfde schuitje zitten. Babette Brouwer is zo iemand. Net als Benni 
kampt haar vijftienjarige zoon met een psychiatrisch probleem, in zijn 
geval gaat het om een aangeboren complexe vorm van autisme.

In tegenstelling tot Benni leek hij – na een lange zoektocht – wél op 
zijn plaats in jeugdzorginstelling De Hoenderloo Groep. Totdat die 
instelling plotseling aankondigde de deuren te sluiten. Zicht op een 
alternatief is er (nog) niet, zodat haar zoon alsnog óók tussen wal en 
schip lijkt te belanden. Samen met andere ouders richtte Brouwer daarom 
Ouders Hoenderloogroep op, een kerngroep die goede zorg voor hun 
kinderen moet waarborgen. Daarnaast startte ze de petitie ‘Roer 
jeugdzorgstelsel moet om’.

‘Je kunt met de beste intenties nét het verkeerde doen’
Babette Brouwer

Helena Zengel als Benni in System Crasher
Van het kastje naar de muur

‘Het verhaal van mijn zoon is anders dan dat van Benni,’ vertelt 
Brouwer, die de film ook zag. ‘Maar de gevolgen zijn wel hetzelfde: je 
hebt een kind waarmee van alles aan de hand is en je komt tot de 
conclusie dat hij iets anders nodig heeft. Omdat dat “andere” vervolgens 
niet te vinden is, word je van het kastje naar de muur gestuurd. Dat 
maakt je ontzettend moedeloos.’

Dat Benni in System Crasher continu op ontploffen staat, was erg 
herkenbaar voor Brouwer. Ook haar zoon kon plotseling in woede 
uitbarsten, wat soms tot gevaarlijke situaties leidde. Toch wilde ze hem 
het liefst thuis laten wonen, ook toen hij deuren en muren kapotsloeg of 
-trapte, en zelfs toen hij met een mes op zijn keel in de woonkamer 
stond. Maar uiteindelijk werd de situatie onhoudbaar en bleek een opname 
in zorginstelling De Hoenderloo Groep onvermijdelijk.

‘In de film zit bijvoorbeeld een scène waarin iemand voor de grap een 
spons naar Benni gooit, wat totaal verkeerd uitpakt omdat het aan haar 
trauma raakt. Dat laat goed zien dat je met de beste intenties nét het 
verkeerde kunt doen. Dat herken ik ook als moeder: je kunt in theorie 
precies weten hoe alles moet, maar het lukt niet altijd dit in de 
praktijk toe te passen.’

Ook lopen hulpverleners voortdurend tegen allerlei regeltjes en 
barrières aan. Brouwer: ‘Dat is precies waar het in Nederland vaak spaak 
loopt. Overal zitten schotjes tussen, er zijn verschillende geldstromen 
en de wetgeving is erg ingewikkeld. Maar er is óók een gebrek aan 
kennis. De specialistische jeugdzorg is in Nederland zo ingericht dat je 
je kind bij wijze van spreken naar de Albert Heijn stuurt om een kies te 
laten trekken, omdat veel instellingen niet beschikken over de benodigde 
kennis.’

Standaardprotocolletjes

In System Crasher valt daarnaast op dat de bereidheid er vaak wel is, 
maar dat het vooral een kwestie is van ‘niet kunnen’. Herkenbaar, vindt 
Brouwer. ‘Ik geloof niet dat we te maken hebben met een sector waarin 
men niet wil. Je ziet alleen dat zorgprofessionals alles volgens het 
boekje willen doen. Met name bij grotere organisaties zijn mensen vaak 
gebonden aan standaardprotocolletjes, zelfs als allang is gebleken dat 
ze niet werken.’

Haar moeder kan (of wil) geen actieve rol meer spelen in Benni’s leven, 
maar ook de professionals lijken geen idee te hebben wat ze met een kind 
als Benni aanmoeten. Volgens Brouwer is het juist daarom van belang dat 
de ouders overal actief bij betrokken worden. ‘Het is tweeledig: je hebt 
natuurlijk de ouders met een bekkie, zoals ik, die zich sowieso 
uitspreken. Maar je hebt ook ouders die er niet in slagen de weg te 
vinden in het zorgdoolhof, en niet weten waar ze moeten aankloppen. 
Juist die groep moet je bij de hand nemen.’

Daarom vindt Brouwer het belangrijk dat iedereen – van professionals tot 
ouders – System Crasher ziet. ‘Deze film maakt pijnlijk duidelijk hoe 
kinderen in een systeem kunnen vastlopen en beschadigd raken. Helaas 
staat het verhaal van Benni dichter bij de werkelijkheid dan veel mensen 
denken. Alleen al daarom zou iedereen de film moeten zien, en ik krijg 
er niets voor om dit te zeggen.’


System Crasher draait vanaf 27 februari in de bioscoop