[D66] Terugkijken: Chinese doofpot (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #475)

[edebets1 at euronet.nl]

Wat opvalt:
De roep om het leger in te zetten voor zowel vaccineren als de logistiek die daarmee samenhangt wordt steeds groter. Van Ank Bijleveld en Barbara Visser hoor je niets. Die zijn kennelijk net zo besluiteloos als Rutte en de Jonge. We blijven dus de salamitactiek volgen. Vertragen, vertragen, vertragen. Men probeert waarschijnlijk te verhullen dat de puinbak bij de GGD nog groter is dan we denken. Zo groot zelfs dat het leger inzetten geen soelaas biedt. Maar op 17 Maart blijft iedereen braaf op Rute stemmen, dus verandert er de komende 4 jaar niets..

-----Oorspronkelijk bericht-----
Van: D66 <d66-bounces at tuxtown.net> Namens Dr. Marc-Alexander Fluks
Verzonden: zondag 20 december 2020 13:15
Aan: D66 <d66 at tuxtown.net>
Onderwerp: [D66] Terugkijken: Chinese doofpot (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #475)

[Laatste nieuws: Op 6 januari 2021 keurt de EMA het Moderna-vaccin goed (vertragen, vertragen, vertragen); de VS deden dit op 17 december 2020]

Bron:   NRC Handelsblad
Datum:  18 december 2020
Auteur: Sander Voormolen
URL:    
https://www.nrc.nl/nieuws/2020/12/18/china-een-jaar-geleden-twee-dappere-virologen-omzeilen-de-doofpot-a4024454


Hoe twee dappere virologen de Chinese doofpot omzeilden
-------------------------------------------------------
Reconstructie Hoe reageerde China toen het nieuwe coronavirus daar een jaar geleden de eerste slachtoffers maakte? Er was een breekijzer nodig om het land tot openheid te dwingen.

Aan de 'hack' van twee dappere virologen - een Chinees en een Britse Australier - is het te danken dat de pandemie van het coronavirus
SARS-CoV-2 wereldwijd niet nog veel meer slachtoffers heeft gemaakt. Op
11 januari van dit jaar, om twee uur 's nachts Nederlandse tijd, post viroloog Eddie Holmes van de University of Sydney de genetische code van
29.903 letters van het virus op de openbare website van http://virological.org. Die genetische blauwdruk van het virus is ontcijferd door Zhang Yongzhen, een viroloog van de Fudan Universiteit in Shanghai, met wie Holmes al jaren samenwerkt. Tegen de wil van de Chinese overheid in besluiten Zhang en Holmes dat de wereld onmiddellijk moet weten welk nieuwe virus in Wuhan is uitgebroken.

Het werkt als een breekijzer: waar China de Wereldgezondheidsorganisatie
(WHO) tot dan toe slechts mondjesmaat informatie heeft verstrekt over de uitbraak, voelt het land zich opeens moreel verplicht om ook snel andere informatie te delen. Binnen een dag komen er vijf virussequenties bij, die worden gedeponeerd bij de internationale databank Gisaid. 'Ik ben ervan overtuigd dat China die informatie ooit wel een keer had vrijgegeven, maar niet zo snel als ze nu hebben gedaan', zegt Holmes per e-mail tegen NRC.

Hoe gevaarlijk het nieuwe virus precies is, kan Zhang op basis van alleen de code niet beoordelen, zegt hij in een interview met Time Magazine, maar het is hem meteen duidelijk dat het gaat om een SARS-achtig virus dat via luchtwegen overdraagbaar is.

Collega's in Wuhan stuurden Zhang op 3 januari longslijmmonsters toe van zeven ernstig zieke patienten, vlak voordat China 'ongeautoriseerd onderzoek' aan het virus verbiedt. Veertig uur later heeft Zhang uit een monster het complete genoom van het virus in handen. Direct na zijn ontdekking waarschuwt Zhang de gezondheidsautoriteiten in Beijing en Wuhan. Maar het blijft stil - in China weten enkele insiders wat er zich afspeelt in Wuhan, de rest van de wereld kan er alleen maar naar gissen.


De informatie is niet meteen beschikbaar

In Wuhan liggen op dat moment tientallen mensen in het ziekenhuis met een ernstige longziekte waardoor zij in ademnood komen. Velen van hen zijn als verkoper of als bezoeker op de Huanan Seafood Market in het centrum van de stad geweest. De lokale gezondheidsautoriteiten vermoeden dat de uitbraak daar is ontstaan en hebben de overdekte markt op 1 januari uit voorzorg gesloten. Sindsdien zijn er geen nieuwe patienten meer gemeld.

Zhang deponeert de genetische code van het virus in GenBank. Dat is een openbare databank van de Amerikaanse National Institutes of Health, waarin genetische informatie van allerlei levende organismen wordt verzameld. De code van het nieuwe virus wordt op 5 januari ingediend als 'Wuhan seafood market pneumonia virus isolate Wuhan-Hu-1'. Het gebruikelijke proces van review bij GenBank zorgt echter voor vertraging, waardoor de informatie nog niet meteen voor anderen beschikbaar is.

'De autoriteiten in China hadden iedereen verboden te publiceren over de uitbraak', vertelt Holmes in een aflevering van PodcastOne Australia. 
'Ik denk dat ze dachten dat ze het onder controle konden houden, en dat ze geen paniek wilden zaaien.'


De WHO voelt zich in zijn hemd staan

Op 31 december bereiken de eerste berichten over een virusuitbraak de westerse wereld door de publicatie van een uit het Chinees vertaald nieuwsbericht op de infectieziektenmonitor Promedmail. Daarna blijven de geruchten over een nieuwe infectieziekte die rondwaart in Wuhan aanzwellen. Op 8 januari meldt The Wall Street Journal op basis van anonieme bronnen dat de uitbraak van longontstekingen in Wuhan wordt veroorzaakt door een nieuw coronavirus. Meteen trekt de krant de vergelijking met de dodelijke ziekten MERS en SARS die ook door coronavirussen veroorzaakt worden. Bij de Wereldgezondheidsorganisatie voelen ze zich in hun hemd staan, nu ze via de pers moeten vernemen hoe het zit. Een dag later bevestigt de Chinese dienst voor infectieziekten CDC dat een nieuw coronavirus (2019-nCoV) de veroorzaker is van de longziekte. Daar blijft het bij.

'We kwamen op een punt dat de autoriteiten toegaven dat er een coronavirus in het spel was, maar er geen verdere informatie over gaven', vertelt Holmes in PodcastOne. 'Dat leek mij volkomen belachelijk, omdat wetenschappers stonden te springen om te zien wat de sequentie van dit virus was. Ik dacht: we moeten dit embargo breken en deze data vrijgeven.'

Zhang is op de luchthaven Shanghai Hongqiao net aan boord van een vliegtuig gestapt op weg naar Beijing, wanneer Holmes hem belt. Het is zaterdagmorgen 11 januari. Holmes stelt voor om de code integraal op de website http://virological.org te posten. 'Dat is de snelste en eenvoudigste manier', zegt Holmes. 'Bovendien: het is nu weekend', is zijn argument - als het volgens de officiele weg moet, gaat het veel te lang duren. 'Laat me daar even over nadenken', antwoordt Zhang, terwijl het vliegtuig naar de startbaan taxiet. Nog voor hij opstijgt geeft hij zijn fiat.

Het simpele digitale bericht dat Holmes namens Zhang online zet, brengt meteen overal ter wereld de raderen in beweging. Met de virtuele blauwdruk van het virus kunnen laboratoria aan de slag. Hiermee kan een team met Marion Koopmans van het Erasmus MC in Rotterdam en Christian Drosten van het Charite in Berlijn in recordtijd een PCR-test ontwerpen, waarmee het nieuwe virus betrouwbaar is te detecteren. Deze test wordt de standaard van de WHO. Ook vaccinmakers gaan meteen aan de slag. Een tijdlijn op de website van het Amerikaanse bedrijf Moderna meldt dat het op basis van de code al op 13 januari een kandidaatvaccin heeft. De rest van het jaar heeft Moderna nodig om het vaccin te testen, goedkeuring te verkrijgen van geneesmiddelenautoriteiten en voldoende te produceren om honderden miljoenen mensen te kunnen vaccineren.

Geneticus Bas Oude Munnink weet nog goed dat het team van Erasmus MC al in de startblokken stond toen de informatie op http://virological.org verscheen. 'De eerste signalen dat er iets aan de hand was in Wuhan kwamen al eind december bij ons binnen', zegt hij. 'En begin januari drong het door dat het serieus was. We zijn meteen aan de slag gegaan toen het eerste genoom online kwam. Eerst om de diagnostiek te ontwikkelen en daarna om het sequenceprotocol op te zetten.'


Het virus had niet veel variatie

Dat vervolgens een dag later ook andere Chinese groepen hun sequenties deelden was volgens Oude Munnink cruciaal. 'Dat was belangrijk om inzicht te krijgen in de diversiteit van het virus, je weet in het begin niet hoelang dit al aan de gang was. Die andere sequenties bevestigden dat er nog niet veel variatie in het virus was. We konden die sequenties mooi gebruiken om onze detectiemethode te toetsen. De PCR moet natuurlijk alle varianten kunnen oppikken.'

Op 23 januari was de klus geklaard. 'Ontworpen, gevalideerd en gepubliceerd', zegt Oude Munnink. 'Elf dagen later dus. De eerste besmetting in Europa, in de buurt van Munchen, Zuid-Duitsland, hebben we alleen maar kunnen zien doordat we de diagnostiek al hadden lopen. Dat was op 27 januari.'

Het is niet te zeggen hoeveel besmettingen of hoeveel doden dankzij de hack van Zhang en Holmes zijn voorkomen. Maar het is in ieder geval zo dat de wereld dankzij hun actie veel beter was voorbereid op de komst van een dodelijk virus dat op dat moment nog geen slachtoffers buiten China had gemaakt.

Holmes en Zhang hadden nog meer tijd kunnen winnen door hun resultaat meteen op 5 januari openbaar te maken. Maar Holmes betwijfelt of dat een pandemie had kunnen voorkomen. Dat het virus in een dodelijke opmars over de hele aardbol kon trekken, heeft immers ook te maken met materiaaltekorten, te lang wachten met ingrijpen en zelfs aperte onverschilligheid van diverse overheden.

Onderschatting van het verspreidingsvermogen van het virus deed de rest. 
Bij de uitbraak van SARS in 2002 en 2003 lukte het door patienten in quarantaine te plaatsen om de infectieketen te stoppen. Maar het nieuwe coronavirus kan mensen ook besmetten zonder dat zij duidelijke symptomen krijgen, en dat maakt het een stuk moeilijker om het in te dammen.


Noodkreten genegeerd of in de doofpot

Achteraf gezien komen er rond de Kerst van 2019 al de eerste signalen dat het in Wuhan om een ernstige uitbraak gaat. Wat er precies gaande is, dringt maar langzaam door, doordat niemand een goed overzicht heeft. 
Niettemin waarschuwen betrokken artsen en wetenschappers in Wuhan in die dagen diverse malen dat de situatie zorgelijk is - maar hun noodkreten worden genegeerd of in de doofpot gestopt.

Achter de schermen wordt op 30 december het hoogste alarm geslagen in Wuhan. Die dag stuurt de gemeentelijke gezondheidscommissie van Wuhan een waarschuwing naar alle medische instellingen in de stad dat er een uitbraak van longontsteking met een onbekende oorzaak aan de gang is.

Artsen krijgen de opdracht monsters te verzamelen en inderhaast worden allerlei onderzoeksteams opgetrommeld in een poging meer duidelijkheid te krijgen over de oorzaak van de uitbraak. In de eerste dagen van januari komen zeker drie verschillende onderzoeksteams tot dezelfde
conclusie: er is in Wuhan een nieuw SARS-achtig coronavirus opgedoken.

Het team van het Wuhan Institute of Virology onder leiding van viroloog Shi Zhengli slaagt er op 2 januari als eerste in het complete genoom van het virus in kaart te brengen, rapporteert een inmiddels gecensureerde nieuwspagina van het instituut. In een interview met Scientific American deze zomer vertelt Shi over de grote paniek waarin het onderzoek verloopt. Vroeg in de avond van 30 december roept de directeur van het instituut haar met grote urgentie terug van een congres: 'Laat alles wat je nu aan het doen bent uit je handen vallen en kom onmiddellijk hiernaartoe om dit uit te zoeken.'


In allerijl terug naar Wuhan

Kort daarvoor zijn zeven monsters van ernstig zieke longpatienten uit het Jinyintan-ziekenhuis afgeleverd bij het virologie-instituut. In allerijl reist Shi terug naar Wuhan. Bij een eerste analyse blijken vijf van de zeven monsters positief in een algemene genetische test die coronavirussen aantoont. Onmiddellijk laat Shi een van de monsters
sequencen: het genoom blijkt 80 procent gelijk aan SARS.

Een ander team, van het Chinese National Institute of Viral Disease Control and Prevention onder leiding van Tan Wenjie, heeft op 3 januari het complete genoom van het virus ontcijferd. Dat rapporteren zij later ook in CDC Weekly.

Een derde team, van de Chinese Academie van Medische Wetenschappen, meldt dat het de klus kort na middernacht op 5 januari heeft geklaard. 
(Maar later blijkt dat ze op 27 december al voor het eerst zicht hadden op het virusgenoom.) En ten slotte slaagt een team van Wuhan University erin op 7 januari het virusgenoom in kaart te brengen uit monsters van twee patienten in het Zhongnan-ziekenhuis in Wuhan. En uit registraties in genetische databanken blijkt dat er rond de jaarwisseling zelfs nog meer teams in Wuhan werken aan het in kaart brengen van het nieuwe virus.

Officieel noemt de Chinese overheid steevast 9 januari als de datum waarop het nieuwe coronavirus voor het eerst wordt geidentificeerd - maar dat strookt dus niet met de feiten.


Telefoon van een klein genoombedrijfje

Nog voor de ongeorganiseerde sequencing-race op 30 december wordt ingezet, zijn er al enkele verontrustende uitslagen van laboratoriumonderzoek, blijkt uit een reconstructie van nieuwsorganisatie Caixin. Het blijkt al snel dat het om een heel nieuw virus gaat, dat sterk op SARS lijkt.

Op 24 december neemt longarts Su Zhao in het Central Hospital in Wuhan een longslijmmonster af bij een 65-jarige man die met een ernstige longontsteking op de IC is opgenomen en hij stuurt het naar een klein genoombedrijfje in Guangzhou, Vision Medicals. Daar hebben ze een zogeheten next generation sequencing-apparaat staan dat op basis van de genetische code tientallen verschillende ziekteverwekkers kan identificeren. In plaats van een gebruikelijk schriftelijk verslag krijgt Su de uitslag op 27 december telefonisch medegedeeld. Het gaat om een nieuw coronavirus, krijgt hij te horen, maar meer details zijn er nog niet. Hij besluit de patient in isolatie te verplegen in afwachting van meer informatie.

Een opmerkelijk anoniem verslag dat op 28 januari verscheen op het Chinese socialmediaplatform WeChat vertelt de andere kant van het verhaal. De auteur, 'Kleine Berghond', is kennelijk een genetisch analist in dienst van Vision Medicals. Het bericht is inmiddels verwijderd, en de echtheid ervan is lastig te verifieren. Maar met alle details en foto's lijkt het waarheidsgetrouw. Kleine Berghond doet verslag van zijn ontdekking op 26 december als hij de uitslag van de automatische analyse van patientmonsters bekijkt. 'Onverwacht werd ontdekt dat een monster een gevoelig pathogeen-SARS-coronavirus rapporteerde', schrijft hij. Een snelle controle stelt hem gerust: het is geen SARS. Maar het is wel onmiskenbaar een coronavirus, en ook een dat lijkt op vleermuisvirussen. Kleine Berghond rapporteert zijn eerste bevindingen alvast aan het Instituut voor Pathogeenbiologie van de Chinese Academie voor Medische Wetenschappen.


Voorzichtig, de arts niet laten schrikken

Een dag later herhaalt Kleine Berghond de analyse. Dan heeft hij het virusgenoom nagenoeg compleet. Het verandert niets aan de eerste
conclusie: het is geen SARS, en het lijkt op vleermuisvirussen. Hoe gevaarlijk of besmettelijk het is, weet hij niet. Voor de zekerheid desinfecteert hij het hele laboratorium. Rond het middaguur belt hij de arts. Voorzichtig, om hem niet te laten schrikken, vertelt hij dat het gaat om een infectie met een nieuw coronavirus.

Ondertussen heeft het Centrale Hospitaal in Wuhan een monster van een andere patient laten analyseren door CaptialBio Medlab in Beijing. Die uitslag komt wel in een rapport en is veel stelliger: dit virus lijkt op SARS. Het leidt tot ongerustheid bij de artsen. Ze beginnen elkaar te waarschuwen. Het nieuws belandt bij oogarts Li Wenliang. Hij waarschuwt collega's dat er zeven patienten met SARS in hun ziekenhuis liggen. Een dag later moet hij zich verantwoorden en in het openbaar schuld bekennen 'voor het verspreiden van valse geruchten'. De informatie mag dan niet helemaal juist zijn (het is geen SARS), het gevaar is er evenzeer. Dat wordt tragisch duidelijk als Li zelf besmet raakt en uiteindelijk op 6 februari aan de gevolgen daarvan overlijdt.


Misschien is het echt een nieuw type SARS

Ook Kleine Berghond krijgt het rapport van zijn collega's in Beijing onder ogen. Na vergelijking van de sequenties komt hij tot de conclusie dat het om exact hetzelfde virus gaat. Dat maakt hem weer zenuwachtig: 
'Het is misschien echt een nieuw type SARS!'

Het roept bij hem en zijn collega gemengde gevoelens op: 'Aan de ene kant waren we bang dat dit onbekende virus net zo angstaanjagend kon zijn als SARS, maar aan de andere kant waren we opgetogen dat we deze ziekteverwekker met metagenomic next generation sequencing zo snel gedetecteerd en bevestigd hadden, waardoor preventieve controlemaatregelen genomen konden worden voordat het zich verder zou verspreiden. In de kiem gesmoord!'

Kleine Berghond is gerustgesteld als hij hoort dat nationale expertteams onderzoek gaan doen. 'Ze hebben meer informatie, meer monsters en gegevens en ze zijn gekwalificeerder en professioneler.'

Maar zijn hoop op een goede afloop vervliegt snel als op Oudjaarsdag een officiele aankondiging volgt over een 'longontsteking met onbekende oorzaak', zonder de ziekteverwekker te noemen. De melding zegt ook dat 'er geen duidelijke overdracht van mens op mens is gevonden'. Kleine Berghond vermoedt echter dat het virus wel degelijk besmettelijk kan zijn. Maar hij begrijpt ook dat het belangrijk is om paniek onder de mensen te voorkomen.

Achteraf is Kleine Berghond trots dat zijn team de primeur had. 'Voor zover ik weet, zouden wij de eersten zijn die het virus ontdekt hebben', schrijft hij. En inderdaad duikt de 65-jarige man ook in de genetische databanken op als de patient bij wie SARS-CoV-2 het vroegst is geidentificeerd.


Monsters in de hogesnelheidstrein

Maar uiteindelijk wordt dit resultaat ingehaald door het virusgenoom dat het team van Zhang Yongzhen in Shanghai identificeert in een monster van een 41-jarige vishandelaar Chen Qinbo van de Huanan-markt. Opnieuw speelt longarts Su Zhao van het Centrale Hospitaal van Wuhan hier een rol. Mogelijk raakt begin januari zijn geduld op over de diagnose van zijn patienten. Hij haalt alsnog een aantal bewaard gebleven monsters van patienten uit de vriezer, en stuurt ze verpakt in een piepschuimdoos met droogijs per hogesnelheidstrein naar het lab van Zhang in Shanghai.

Dit onderzoek is mogelijk ternauwernood door de mazen van het net geglipt. Op 3 januari, de dag van de zending, vaardigt de National Health Commission in Beijing in een vertrouwelijke notitie aan alle laboratoria in het land een dringend bevel uit. Alle monsters genomen van patienten moeten vernietigd worden of in bewaring worden gegeven bij de daarvoor aangewezen instituten. De enige plek waar het virusmateriaal bewaard mag worden is het National Pathogen Resource Center in Beijing. 
Dat wordt bevestigd in een notitie in CDC Weekly.

Marktkoopman Chen Qinbo herstelt weer en mag op 11 januari het ziekenhuis verlaten. Hij doneert bloedplasma om met zijn antistoffen andere patienten te helpen. In een interview met Der Spiegel zegt Chen dat hij zijn leven weer heeft opgepakt maar dat hij wel van vis is overgestapt op groenten en fruit, uiteraard op een andere markt.

--------
(c) 2020 NRC
_______________________________________________
D66 mailing list
D66 at tuxtown.net
http://www.tuxtown.net/mailman/listinfo/d66