[D66] In 't Veld : Europese Unie is vehikel van onze soevereiniteit

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Volkskrant
Datum:  17 mei 2019
Auteur: Arnout Brouwers en Dion Mebius
URL:    
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/de-europese-unie-is-het-vehikel-van-onze-soevereiniteit~b5daf610/
Ref:    Ook in de Volkskrant een interview met FvD-lijsttrekker Eppink,
         
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/als-we-doorgaan-op-deze-weg-is-de-unie-ten-dode-opgeschreven~ba7ca971/


'De Europese Unie is het vehikel van onze soevereiniteit'
---------------------------------------------------------
D66-lijsttrekker Sophie in 't Veld pleit voor een sterkere Europese 
Unie, en snel ook. 'Europa heeft lang in een bubbel geleefd. Dat is niet 
meer vol te houden.'

Kom bij Sophie in 't Veld niet aan met het verhaal dat Nederland 'al 
zijn soevereiniteit' in rap tempo aan Brussel aan het verliezen is. Nee, 
zegt ze dan, druk gebarend en met woorden als mitrailleurvuur: de 
Europese Unie is het vehikel om wat van die soevereiniteit terug te 
winnen.

'Want weet je waar die macht nu ligt?', vraagt ze zonder het antwoord af 
te wachten. 'De macht ligt in Washington. De macht ligt in Silicon 
Valley. De macht ligt in Beijing. Bij Facebook, Huawei, Apple, bij de 
grote kapitaalstromen: daar ligt de macht.'

Een sterkere Unie, niet omdat D66'ers dagdromen over een federaal 
Europa, maar omdat het moet. Met die boodschap, de meest pro-Europese 
van alle gevestigde partijen, hoopt In 't Veld (55) het verlies voor D66 
op 23 mei te beperken. Vijf jaar geleden was de partij nog de grote 
winnaar, met vier Europese zetels. Dat zit er nu niet in, maar drie 
zetels moet net lukken, leeft intern de hoop.

Ook in 2014 was In 't Veld de lijsttrekker - net als in 2009 en 2004. 
Het maakt haar de meest ervaren Nederlandse fractieleider in het 
Europees Parlement. De media-aandacht heeft ook deze keer geen vlucht 
genomen, zo beoordeelt ze de campagne in het Eye Filmmuseum in 
Amsterdam-Noord. 'EenVandaag organiseert nu geen debat, dat deden ze 
vijf jaar geleden nog wel. Je zou zeggen dat er de laatste vijf jaar 
genoeg is gebeurd in Europa. Alleen al de Brexit.'

Aandacht kreeg ze wel waar die niet gewenst was. Een mediastormpje over 
haar financien stak op toen HP/De Tijd schreef dat In 't Veld 
vergoedingen had gekregen voor niet gemaakte hotelkosten in Brussel. Ook 
zou ze geld uit het verkeerde potje hebben gebruikt om 
hotelovernachtingen in Nederland te betalen.

'Het is een eigen leven gaan leiden', zegt In 't Veld daar nu over. 'Ik 
heb me volledig gehouden aan de formele regels van het Parlement, onze 
eigen, strengere D66-gedragscode en de nog strengere regels die ik 
mezelf heb opgelegd. Er is inderdaad een handjevol boekingen verkeerd 
terechtgekomen, maar dat hebben we ontdekt en rechtgezet.'

Dat ze een onkostenvergoeding ontvangt van 320 euro per zittingsdag in 
het Parlement, terwijl ze in Brussel woont en daar dus geen hotel 
betrekt, is niet 'in de geest van het artikel' dat de vergoedingen 
regelt, erkent In 't Veld. 'Maar als parlementariers besluiten onder een 
brug te slapen, of bij kennissen of vrienden, houden ze dat geld ook 
over.'

In 't Veld gebruikt haar vergoeding voor de kosten die ze maakt op haar 
vele bezoeken aan Nederland. 'Collega's die buiten Brussel wonen, doen 
het andersom, maar onder de streep is er geen verschil tussen hen en 
mij.'

Haar boekhouding is een hinderlijke afleiding in de positieve campagne 
die ze wil voeren voor een hechter Europa. 'Ik heb het gevoel dat er een 
groeiende kloof is tussen hoe de nationale politiek en media tegen de EU 
aankijken, en hoe de bevolking dat doet. Oke, we zijn geen 17 miljoen 
gepassioneerde eurofielen, maar Nederland is wel een van de meest 
pro-Europese landen, en de steun neemt toe.'

Die waardering ziet ze niet gereflecteerd in de media en het parlement. 
'Die zijn cynischer.' Als voorbeeld noemt ze de in de Tweede Kamer 
aangenomen motie om het streven naar een ever closer union uit het 
Verdrag van Lissabon te schrappen. 'Symboolpolitiek. Alsof Europese 
integratie wordt aangejaagd door een zinnetje in het verdrag. Dat is 
natuurlijk kolder. De integratie gaat verder omdat we een antwoord 
moeten geven op wat er in de wereld gebeurt.'


Op Facebook noemde u de stemming in de Tweede Kamer 'nogal onnozel'.

'Ja, de gedachte dat niet de omstandigheden van buitenaf, maar zo'n 
zinnetje verandering veroorzaakt. Op internet werd net gedaan alsof ik 
de Tweede Kamer onnozel had genoemd, de verontwaardiging was groot. 
Terwijl, ik wil niet veel zeggen, maar er zitten leden die hun eigen 
parlement een nepparlement noemen.'


Daarover is toen ook veel gezegd.

'Ja, oke. Ik heb niet gezegd dat de Tweede Kamer onnozel is, die 
respecteer ik. Maar dat er zo wordt gefocust op symbolische moties 
waarmee je werkelijk niets gaat veranderen, terwijl je negeert wat er in 
de wereld gebeurt... Dan denk ik: houd je bezig met de echte kwesties.'


U bent het boegbeeld van een pro-Europese partij met federalistische 
idealen. Wat is de gedroomde eindstaat van de Europese integratie? 
Bestaat er dan nog een Nederlands parlement?

'Dat zal altijd blijven bestaan. Wij willen de natiestaat niet opheffen 
en dat gaat ook nooit gebeuren. De waterschappen zijn opgericht in de 
13de eeuw, en die zijn er ook nog steeds. En dat gedroomde eindstadium 
is er niet, omdat de wereld voortdurend in beweging is.'


Tegelijkertijd is het voor u duidelijk dat de EU nu niet in het goede 
stadium zit.

'Het moet hechter. We zullen grote stappen moeten zetten. In Europa 
hebben we lang in een bubbel geleefd. Want de Amerikanen zorgden voor 
ons in de grote boze buitenwereld, en in de tussentijd konden wij hier 
gezellig de interne markt opbouwen.

'Nu zeggen de Amerikanen: nou jongens, het was leuk, maar we gaan nu 
allebei ons eigen plan trekken. Mensen denken misschien dat Trump wel 
weer voorbijgaat en dat we daarna teruggaan naar normaal, maar hij is 
het nieuwe normaal. En daarbij is China een politieke grootmacht 
geworden.'


Dus haast is geboden met de omvorming van de EU?

'Ja. Ik denk dat we vasthouden aan de naieve illusie van een wereld die 
er niet meer is. Altijd als zich in de geschiedenis grote veranderingen 
voltrekken, is er de neiging op de rem te staan. Mensen houden niet van 
verandering. In het Engels hebben ze daar een mooie uitdrukking voor: 
the only person welcoming a change, is a wet baby.'


Burgers zien volgens peilingen de noodzaak voor een sterkere EU op 
gebieden als klimaat en migratie. Maar een recente peiling van I&O 
Research liet ook zien dat de helft van de Nederlanders vindt dat Europa 
in het algemeen te veel macht heeft.

'Ik ga veel het land in en ik denk dat de meningen wel wat genuanceerder 
zijn. Zijn mensen kritisch? Ja, maar dat juich ik toe. Dat is een teken 
dat Nederlanders betrokkener zijn dan vroeger. Vroeger dachten ze: 
Buitenlandse Zaken regelt dat voor ons en dat is oke. Nu zijn mensen 
kritischer.

'Ik vraag me weleens af of er geen echo in zit van wat je in de 
nationale politiek hoort. Volgens mij zien veel Nederlanders wel 
degelijk de noodzaak en het nut in van een sterk Europa, al zullen ze 
van mening verschillen over de terreinen waarop. Maar in de discussie 
die je hoort in de Haagse politiek, die toch heel bepalend is voor de 
beeldvorming, klinkt een andere toon door.'


Het lijkt er wel op dat de wind aan het draaien is, met de recente 
Europatoespraken van Rutte en Hoekstra. Daarmee zeggen het CDA en VVD 
openlijk dat ze voor een sterk Europa zijn.

'Ja, die zien die peilingen ook. D66 is altijd pro-Europees geweest, ook 
in tijden dat het even niet populair was. Andere partijen, die heel lang 
dachten dat ze flink eurosceptisch moesten zijn om te winnen, zie je 
weer bijdraaien. Zeker het CDA, dat traditioneel heel pro-Europees is, 
lijkt terug te keren naar zijn roots.'


U zegt: Europa moet het stevige huis zijn waarmee we ons staande houden 
in deze roerige wereld. Maar je hebt ook mensen die de toegenomen 
onzekerheid en hun veranderde leefomgeving juist wijten aan de EU.

'Omdat hun dag in, dag uit wordt verteld dat de EU niet deugt. Zo ging 
het ook in het Verenigd Koninkrijk. Maar in de VS zie je exact dezelfde 
politieke ontwikkelingen en daar is er geen Europese Unie om je tegen af 
te zetten. Dus het kan niet alleen maar de EU zijn.'


Bent u nooit bang dat het te snel gaat, en dat u in uw dadendrang iets 
kapot kunt maken?

'Volgens mij was het VVD-leider Hans Dijkstal die op zo'n zelfde vraag 
antwoordde: 'Weet u wat te snel gaat? De klimaatverandering, de 
globalisering, de geopolitiek. De wereld wacht niet op ons.'

'Mag ik heel eerlijk zijn?' onderbreekt In 't Veld zichzelf. 'Ik vind 
ook dit gesprek een soort loden deken. Jongens! Waarom? We zijn in de EU 
met meer dan 500 miljoen mensen. Met z'n allen hebben we het meest 
welvarende, vrije, veilige continent op aarde gemaakt. We hebben de best 
opgeleide mensen, de beste volksgezondheid met de hoogste 
levensverwachting, de grootste mate van vrijheid, de knapste koppen in 
de wereld. Dus jongens, waarom de scepsis? Iedereen wil bij ons horen.'


Wij vragen dat omdat niet iedereen staat te applaudisseren bij de 
veranderingen die u wenselijk acht.

'Laten we ze dan ook niet de hele tijd vertellen dat het allemaal 
verschrikkelijk is en dat de Europese Unie een bedreiging is.'


Dus wij moeten geen kritische vragen stellen over uw agenda?

'Sorry, maar dat is echt een karikatuur. Het gesprek gaat alleen over 
'kan het allemaal wel' en 'wat een bedreiging'. Laten we het eens hebben 
over wat wij allemaal kunnen. Voor gewone mensen is Europa het beste 
continent. Moet het allemaal beter? Ja. Zijn er grote zorgen? Ja. Maar 
veel daarvan - zoals over de groeiende ongelijkheid, over het vinden van 
werk, over de pensioenen - komen toch echt voort uit nationaal beleid.'


Veel ideeen om Europa te versterken lopen vast.

'Laat ik als voorbeeld het asielbeleid nemen. We hebben in Europa twee 
wetgevers: het Europees Parlement en de Raad. In beide organen is een 
heel gevoelig asielpakket voorgesteld. Het Parlement heeft na veel 
verhitte debatten gestemd over een compromis. We hebben een gezamenlijk 
standpunt.

'Datzelfde pakket zit al bijna drie jaar muurvast in de Raad. En wie 
vormen de Raad? Dat zijn de nationale regeringen. Nu schijnt een 
meerderheid van de landen voorstander te zijn van het pakket, en dan zou 
je er in principe bij meerderheid over moeten stemmen. Maar dat durven 
de lidstaten niet, omdat het zo gevoelig ligt.

'Een ander voorbeeld is de afschaffing van de roamingkosten. Dat heb je 
binnen een halve minuut geregeld, zou je denken, want daarmee kun je 
jezelf alleen maar populair maken. En toch heeft het tien jaar geduurd. 
En waarom? Omdat het vastzat in de Raad. En waarom? Omdat veel 
telecombedrijven voormalige staatsbedrijven zijn en nog steeds heel 
dicht op de politiek zitten. Die hadden geen belang bij het afschaffen 
van de roamingkosten.

'Zo is er een lange lijst aan dossiers die vastzitten in de Raad. Wie 
neemt hier dan niet zijn verantwoordelijkheid? Is dat een crisis van de 
Europese Unie? Nee, het probleem zit op nationaal niveau.'


In 2007, vlak voor de ondertekening van het Verdrag van Lissabon, 
voorspelde u in de Volkskrant wat er zou gebeuren als het verdrag er 
niet kwam. 'Dan zullen er groepjes staten gaan samenwerken en een aantal 
andere volken gaat zich op het eigen eiland terugtrekken.' Het verdrag 
kwam er en toch zijn uw angstbeelden werkelijkheid geworden. Nederland 
vormt samen met negen andere kleine landen de Hanzeliga en probeert zo 
het beleid te beinvloeden, het Verenigd Koninkrijk trekt zich zelfs 
letterlijk terug op een eiland. Wat zegt dat over de staat van de Unie?

'Dat de Unie in haar voegen kraakt, omdat een aantal noodzakelijke 
stappen naar hechtere samenwerking nog niet zijn gezet. Tegelijkertijd 
ben ik optimistisch dat dat nog wel gaat gebeuren. Kijk naar de laatste 
tien jaar: een financiele crisis, vluchtelingen, de Brexit, oorlogen om 
ons heen, Trump. En de Unie staat gewoon nog overeind. Dus we kunnen wel 
tegen een stootje.'


Ondanks de eurocrisis. U vergeleek ooit de euro met de dollar in de VS, 
waar je transfers hebt van rijke naar armere gebieden. Dus een 
transferunie is eigenlijk ook nodig in de EU?

'Ja, maar wie durft dat hardop te zeggen? Ja, wij.'


Toen Griekenland ten onder dreigde te gaan, zag je vooral in de 
noordelijke lidstaten chagrijn om voor de redding te betalen. Hetzelfde 
sentiment proef je nu als het over Italie gaat.

'Het simpele verhaal van Griekenland was: de Grieken hebben geld over de 
balk gegooid en de boel belazerd, en daarvoor hebben wij betaald. Zo 
simpel was het natuurlijk niet. De rente schoot opeens door het dak, 
omdat de Griekse regering in paniek leek en de landen van de eurozone 
niet om Griekenland heen gingen staan. Daardoor reageerden de financiele 
markten zo extreem.

'Ik ken Griekenland goed, ik spreek Grieks, en de mensen daar hebben het 
ongelofelijk zwaar gehad. Het probleem is dat de landen in de eurozone 
alleen maar naar elkaars begroting kijken. Is die op orde, dan is het 
goed. Terwijl er ook gemeenschappelijk beleid nodig is om de eurozone 
sterker te maken. Tot aan de crisis werd gedaan alsof die noodzaak er 
niet was. Alsof de uiteindelijke consequentie van de euro niet is dat je 
ook politiek moet integreren.'


Toont dat niet hoe moeilijk het is om in Europa een heel klein stapje 
vooruit te zetten?

'Het leven is moeilijk. (Lacht) Caroline de Gruyter heeft daar in NRC 
eens een meesterlijke column over geschreven, waarin ze zei dat we veel 
problemen in Europa meteen bestempelen als existentiele crisis. In 
Amerika heet dat gewoon politiek.'


D66 pleit voor een Europese krijgsmacht en wil tegelijkertijd af van de 
nucleaire taak binnen de Navo. Moet je niet eerst een nieuwe winterjas 
hebben voordat je de oude weggooit?

'Niemand heeft de Navo ter discussie gesteld behalve meneer Trump zelf. 
Die Europese krijgsmacht zal niet vandaag of morgen worden gerealiseerd. 
Het bondgenootschap met Amerika blijft, maar het is duidelijk dat ze van 
ons veel meer zelfstandigheid verwachten. Die moeten we in Europa 
zoeken.

'Niet dat we dan morgen veldslagen gaan leveren, maar we moeten wel 
realistischer zijn. Voor ons lijkt het misschien een theoretische 
discussie, maar daar denken ze in de Baltische staten anders over.'


U bent nu al vijftien jaar europarlementarier, en werkte daarvoor al als 
parlementair medewerker in Brussel. Welke transformatie heeft het 
Parlement in die tijd ondergaan?

'Toen ik begon als medewerker in 1994 had de EU nog maar twaalf 
lidstaten. In het Europees Parlement was er een euroscepticus, een heel 
aimabele Deen. Dat is allemaal erg veranderd, net zoals de wereld erg is 
veranderd. Ik krijg weleens buikpijn als ik sommige parlementariers over 
Europa hoor praten, aan de andere kant ben ik er ook blij mee. Dankzij 
de anti-EU-populisten hebben we nu wel een debat over Europa. Heel 
gezond.'

--------
(c) 2019 Persgroep